اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,428
حسینی, سیدمحمدعلی, جوانشیر, عباس, مرویان حسینی, سید محمود. (1403). نقد مبانی انسان شناختی نظریۀ معنادرمانی ویکتور امیل فرانکل بر اساس رهیافت‌های قرآن کریم. مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), 55-80. doi: 10.22034/qve.2025.10014
سیدمحمدعلی حسینی; عباس جوانشیر; سید محمود مرویان حسینی. "نقد مبانی انسان شناختی نظریۀ معنادرمانی ویکتور امیل فرانکل بر اساس رهیافت‌های قرآن کریم". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 35, 1403, 55-80. doi: 10.22034/qve.2025.10014
حسینی, سیدمحمدعلی, جوانشیر, عباس, مرویان حسینی, سید محمود. (1403). 'نقد مبانی انسان شناختی نظریۀ معنادرمانی ویکتور امیل فرانکل بر اساس رهیافت‌های قرآن کریم', مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), pp. 55-80. doi: 10.22034/qve.2025.10014
حسینی, سیدمحمدعلی, جوانشیر, عباس, مرویان حسینی, سید محمود. نقد مبانی انسان شناختی نظریۀ معنادرمانی ویکتور امیل فرانکل بر اساس رهیافت‌های قرآن کریم. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(35): 55-80. doi: 10.22034/qve.2025.10014

نقد مبانی انسان شناختی نظریۀ معنادرمانی ویکتور امیل فرانکل بر اساس رهیافت‌های قرآن کریم

قرآن و علم
مقاله 3، دوره 18، شماره 35، اسفند 1403، صفحه 55-80    اصل مقاله (11.73 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2025.10014
نویسندگان
سیدمحمدعلی حسینی* 1؛ عباس جوانشیر2؛ سید محمود مرویان حسینی3
1دانش آموخته دکتری قرآن و علوم تربیتی جامعة المصطفی ص العالمیة
2عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
3عضو هیئت علمی جامعة المصطفی ص العالمیة مشهد
چکیده
معنای زندگی و معنادرمانی از جمله عناوینی هستند که در راستای بهبودی حال درونی و سلامت روحی انسان در شرایط سخت، به مدد انسان آمده و زندگی را از خلأ معنایی و پوچی به سمت هدفمندی سوق می‌دهند. ویکتور امیل فرانکل پایه‌گذار و مروج این نظریه بود. اما این نظریه در مقایسه با آموزه‌های قرآن کریم، در مبانی انسان‌شناختی با چالش‌های فراوانی مواجه است. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که: مبانی انسان‌شناختی نظریۀ معنادرمانی با مقایسه با رهیافت‌های قرآنی دارای چه نقاط اشتراک و همچنین نقاط اختلافی است؟ با مراجعه به منابع موجود و آموزه‌های قرآن کریم، یافته‌ها ما را به نقاط اشتراک و هم‌پوشانی دو نگاه می‌رساند؛ مانند فطری بودن احساسات دینی، معناداری زندگی، مختار بودن انسان در تصمیم‌گیری، مسئولیت‌پذیری انسان، قدرت بر متعالی سازی زندگی، هدفمند بودن زندگی و موارد دیگر. همچنین موارد اختلافی فراوانی بین دو نگاه وجود دارد که کاستی‌هایی را در نگاه فرانکل به نمایش می‌گذارد. از جمله می‌توان به فرضیه‌ی تکاملی داروین، پلورالیسم دینی، معنویت، آزادی، مسئولیت، نیازهای تعالی‌بخش، وجدان و نقش آن در زندگی و تغییر باورها، فرجام‌پذیری انسان و موارد دیگر اشاره کرد که بیانگر ضعف نگاه فرانکل و تفوق نگاه قرآن کریم است. روش‌شناسی این پژوهش، تکیه بر داده‌های کتابخانه‌ای بوده است. به این معنا که پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم از کتابخانه‌ها، به توصیف معنادرمانی فرانکل و آموزه‌های قرآن کریم پرداخته و سپس با تحلیل یافته‌های مذکور به استخراج و استنباط پیرامون موضوع تحقیق اقدام نموده است.

تازه های تحقیق
  1. قرآن کریم
  2. نهج البلاغه.
  3. اسماعیل‌پور نیازی، حسن، انسان‌شناسی، بی‌جا: انتشارات اندیشۀ پویا، 1389.
  4. ابن أبی جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر، 1405.
  5. الماسی، جهان‌گیر، هاشمی، خدیجه، بازخوانی نظریۀ فطرت دینی در رویکرد معناگرایی ویکتور فرانکل، قبسات، سال هفدهم، صص: 137-157، 1391.
  6. جوادی آملی، عبدالله، انتظار بشر از دین، محقق مصطفی پور، محمدرضا، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ ششم، 1389.
  7. .......................، فطرت در قرآن، محقق مصطفی پور، محمدرضا، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ سوم، 1384.
  8. حسنی بافرانی، طلعت، مقایسۀ انسان سالم از دیدگاه قرآن و روان‌شناسی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی و نظریۀ ویکتور فرانکل، رساله دکتری، قم: دانشکدۀ اصول‌الدین، 1390.
  9. ............، انسان سالم و ویژگی‌های آن از دیدگاه ویکتور فرانکل، روان‌شناسی و دین، سال 4، شماره 2، 113-143، 1390.
  10. حیدری چناری، یوسف، مهدوی آزاد بنی، رمضان، آفرینش انسان در قرآن کریم با توجه به تفسیر المیزان با نگاهی انتقادی به نظریه تکامل، پژوهشنامه معارف قرآنی، سال 3، شماره 9، صص 121-158، 1391.
  11. داودی حموله، فریده، فلاح، محمد حسین، اسمعیلی صدرآبادی، مهدی، علیپور، مهران، اثربخشی معنادرمانی قرآن و معنادرمانی فرانکل بر سلامت روان و بهزیستی ذهنی مادران افسرده، دو فصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال 5، شماره 2، صص 109-134، 1393.
  12. ذاکر، صدیقه، نگاهی به نظریه فرانکل در روانشناسی دین، تهران: فصلنامه قبسات، سال 3، شماره 8 و 9، 76-95، 1377.
  13. رضایی، محمدرضا، پلورالیسم دینی، نقد، راه حل، قبسات، سال دهم، صص 55-76، 1384.
  14. رضایی خسروی، فریبا، رضایی خسروی، نسرین، پرنیان، موسی، تحلیل شخصیت از خود فرا روندۀ کیخسرو بر اساس نظریۀ ویکتور فرانکل، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، شماره 52، ص 181، 1397.
  15. شرفی، محمدرضا، تأملی نقد گونه در باب معنای غایی با تأکید بر دیدگاه ویکتور فرانکل، مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی، سال 35، شماره 1، صص 29-50، 1384.
  16. شولتس، دوآن، روانشناسی کمال، الگوی شخصیت سالم. ترجمه گیتی خوشدل، تهران: نشرنو، 1369.
  17. شجاعی، نسترن، تبیین مؤلفه‌های تربیت معنوی و کارکردهای فردی –اجتماعی آن از منظر آموزه‌های اسلامی، پایان‌نامه ارشد، دانشگاه الزهراء، تهران، 1397.
  18. ضرابى، عبدالرضا، آزادی و تربیت دینی با تأکید بر تربیت دینی کودکان و نوجوانان، ماهنامه معرفت، سال 16، شماره 6(117)، ص 63، 1389.
  19. طباطبایى، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، مترجم سید محمدباقر موسوى همدانى‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ پنجم، 1374.
  20. عجمین، محمد، بشیری، ابوالقاسم، نارویی نصرتی، رحیم، ارتباط معنا و سبک زندگی در گستره قرآن کریم و نقد دیدگاه ویکتور فرانکل، پژوهشنامۀ اسلامی زنان و خانواده، سال 5، شماره 9، صص 9-29، 1396.
  21. علوی نژاد، سید محمد حیدر، افق‌های کمال، قم: بوستان کتاب، 1382.
  22. زارعی حاجی‌آبادی، اسماعیل، عمرانی، مهدیه السادات، قرآن و معنادرمانی، مجلۀ معرفت در دانشگاه اسلامی، سال 13، شماره 3، 1388.
  23. فرانکل، ویکتور امیل، انسان در جستجوی معنای غایی، ترجمه شهاب‌الدین عباسی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، 1391.
  24. ..........................، انسان در جستجوی معنا، ترجمه نعمتی، محمدجواد، قم: آثار امین، 1397.
  25. .........................، انسان در جستجوی معنا، ترجمه نهضت صالحیان و مهین میلانی، بی‌جا: شرکت نشر و پخش ویس، چاپ چهارم، بی‌تا.
  26. .........................، معنادرمانی، ترجمه فاطمه شفیعی، نشر الکترونیکی، 1392.
  27. .........................، انسان در جستجوی معنای غایی، ترجمه احمد صبوری و عباس شمیم، تهران: تهران صدا، قصیده، 1381.
  28. .........................، پزشک و روح، ترجمه فرخ سیف نژاد، تهران: نشر درسا، چاپ سوم، 1372.
  29. .........................، فریاد ناشنیده برای معنا، ترجمه علی علوی نیا و مصطفی تبریزی، تهران: فرا روان، چاپ سوم، 1388.
  30. .........................، معنادرمانی، مبانی و کاربردهای معنادرمانی، ترجمه میلانی، مهین، تهران: درسا، 1390.
  31. .........................، خدا در ناخودآگاه، ترجمه ابراهیم یزدی، بی‌جا: مؤسسه فرهنگی رسا، 1375.
  32. .........................، انسان در جستجوی معنا، ترجمه معارفی، اکبر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1354.
  33. فریامنش، مسعود، نگاهی به معانی و مفاهیم معنادرمانی، ارادۀ معطوف به معنا، ماهنامه پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 5، صص 55-60، 1386.
  34. قربانی، هاشم، معنای زندگی از دیدگاه ویکتور فرانکل، فصلنامۀ تأملاتی فلسفی، سال 1، شماره 3، صص 35-57، 1388.
  35. کرمی، فاطمه، تبیین مبانی انسان‌شناختی قرآن با تأکید بر تربیت اجتماعی، پایان‌نامه ارشد، دانشگاه الزهراء، تهران، 1398.
  36. مالتز، ماکسول، روان‌شناسی تصویر ذهنی، ترجمه قراچه داغی، مهدی، تهران: شباهنگ، 1398.
  37. محمدپور، احمدرضا، ویکتور فرانکل، بنیان‌گذار مکتب معنادرمانی، تهران: دانژه، چاپ دوم، 1390.
  38. مصباح یزدی، محمدتقی، فلسفۀ تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مدرسه برهان، چاپ دوم، 1391.
  39. مکارم شیرازی، ناصر، و دیگران، تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1374.
  40. نصری، عبدالله، انتظار بشر از دین، بی‌جا: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر، 1378.
  41. نائینی، غزاله سادات، معنای زندگی از دیدگاه ویکتور فرانکل، با نگاهی به آرای شهید مطهری، پایان‌نامه ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، 1394

 

کلیدواژه‌ها
معنای زندگی؛ معنویت؛ معنادرمانی؛ فرانکل؛ قرآن کریم؛ معناجویی
مراجع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 437
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 259


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب