اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,134
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,462
حق‌شناس, محمدحسین, رفیعی هنر, حمید, طاهری, نفیسه. (1403). تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی. مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), 215-240. doi: 10.22034/qve.2025.17536.1689
محمدحسین حق‌شناس; حمید رفیعی هنر; نفیسه طاهری. "تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 35, 1403, 215-240. doi: 10.22034/qve.2025.17536.1689
حق‌شناس, محمدحسین, رفیعی هنر, حمید, طاهری, نفیسه. (1403). 'تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی', مطالعات فلسفی کلامی, 18(35), pp. 215-240. doi: 10.22034/qve.2025.17536.1689
حق‌شناس, محمدحسین, رفیعی هنر, حمید, طاهری, نفیسه. تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(35): 215-240. doi: 10.22034/qve.2025.17536.1689

تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی

قرآن و علم
مقاله 9، دوره 18، شماره 35، اسفند 1403، صفحه 215-240    اصل مقاله (848.46 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2025.17536.1689
نویسندگان
محمدحسین حق‌شناس* 1؛ حمید رفیعی هنر2؛ نفیسه طاهری3
1محمدحسین حق‌شناس، دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم (نویسنده مسئول)
2دانشیار گروه تربیت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
3طلبه سطح 3 جامعه الزهرا
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی انجام شد. درک مفهوم زودباوری از ویژگی‌های اساسی انسان و در قلمرو شناخت اجتماعی است که زودباوری، درک فرد را نسبت به قضاوت‌ها و تصمیم‌های انسانی تحریف و تضعیف می‌کند. روش پژوهش در این تحقیق به صورت تحلیل محتوای کیفی شیه و شانون به شیوه تحلیل محتوای عرفی و قراردادی بود. بدین منظور، ابتدا با تعیین واحد تحلیل معنایی، تمام آیات قرآن کریم و روایات مورد بررسی قرار گرفت و تحلیل داده‌های آیات و روایات مربوط به زودباوری با روش تحلیل محتوای کیفی در سه مرحله کدگذاری شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که بر اساس منابع اسلامی، 5 مؤلفه اصلی شامل سرعت در پذیرش، سرعت در تغییر، زودفریبی، ضعف در تدبیر و غفلت از شر شناسایی و استنتاج شدند که از مفاهیم سفاهت (سَفَه)، حماقت (حُمق) و بلاهت (بُله) استخراج شده‌اند. طبق مدل به دست آمده، زمینه‌هایی شامل جهل و نابخردی، بی‌ایمانی و عدم شناخت اجتماعی وجود دارد که تسهیل‌گر زودباوری هستند. با بررسی این مفاهیم که هسته مرکزی مدل حاضر را تشکیل می‌دهند و با توجه به منابع اسلامی درباره زودباوری مشخص شد، سفاهت و حماقت نقش اصلی را ایفا می‌کنند و بلاهت سبب استواری در زودباوری است. بنابراین، برای اجتناب از زودباوری در حوزه روابط بین‌فردی اولویت به رفع زمینه‌ها است.
کلیدواژه‌ها
زودباوری؛ فریب‌پذیری؛ نابخردی میان‌فردی؛ مدل مفهومی؛ منابع اسلامی
مراجع
  1. ابن‌بابویه، م. من لا یحضره الفقیه، دوم، قم:  دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
  2. ابن‌درید، م. جمهرة اللغة، اول، بیروت:  دار العلم للملایین، 1988م.
  3. ابن‌شعبه حرانی، ح. تحف العقول، دوم، قم:  جامعه مدرسین، 1404ق.
  4. ابن‌فارس، ا. معجم مقاییس اللغه، اول، قم:  مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  5. ابن‌منظور، م. لسان العرب، سوم، بیروت:  دار صادر، 1414ق.
  6. ازدی، ع. کتاب الماء، اول، تهران:  دانشگاه علوم پزشکی ایران- موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، 1387ش.
  7. ازهری، م. تهذیب اللغة، اول، بیروت:  دار احیاء التراث العربی، 1421ق.
  8. تبریزی، م. تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، علوم اجتماعی، 64، 138-105، 1393.
  9. جوهری، ا. الصحاح، اول، بیروت:  دار العلم للملایین، 1376ق.
  10. حافظی، م. مدل مفهومی مرکزیت‌بخشی نابهنجار به خود در منـابع اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، موسسه اخلاق و تربیت، قم، 1399.
  11. سالاری‌فر، م.ر؛ آذربایجانی، م؛ کاویانی آرانی، م؛ موسوی اصل، م. روان‌شناسى اجتماعى با نگرش به منابع اسلامى، قم:  پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1398.
  12. شیبانی، ا. کتاب الجیم، اول، قاهره:  الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه، 1975م.
  13. طباطبایی، م.ح. تفسیر المیزان، ترجمه م.ب. موسوی همدانی، قم:  دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1374.
  14. طباطبایی، م.ح. المیزان فى تفسیر القرآن، پنجم، قم:  دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  15. فراهیدی، خ. کتاب العین، دوم، قم:  نشر هجرت، 1409ق.
  16. کاویانی، م. روانشناسی در قرآن، قم:  انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
  17. کلینی، م. الکافی، چهارم، تهران:  دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
  18. کلینی، محمد بن یعقوب. أصول الکافی، ترجمه مصطفوی، اول، تهران:  کتاب فروشی علمیه اسلامیه، 1369ش.
  19. مدنی شیرازی، ع. الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول، اول، مشهد:  مؤسسة آل البیت^ لإحیاء التراث، 1384ش.
  20. مصطفوی، ح. التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، سوم، بیروت:  دار الکتب العلمیة- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، 1430ق.
  21. مکارم شیرازی، ن. تفسیر نمونه، اول، تهران:  دار الکتب الاسلامیة، 1374ش.
  22. موسی، ح.ی. الإفصاح، چهارم، قم:  مکتب الاعلام الاسلامی، 1410ق.
  23. هاشمی، عباس؛ مشعشعی، سید محمد و فروغی، داریوش. تأثیر تفاوت‌های فردی حساس‌بَرسان بر تعهد حرفه‌ای آنها:  بررسی نقش میانجی سازگاری جو اخلاقی، فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 25 (9):  432-415، 1397.
  1. Elo, S., & Kyngäs, H. The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115. 2008.
  2. B. R. & Olson, M.H. Introduction to learning theory. Translated by Ali
    Akbar Saif. 7 ED. Tehran: Doran publish. (In Persian). 2007.
  3. Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative health research, 15(9), 1277-1288. 2005.
  4. Joseph P. Forgas and Roy F. Baumeister .The Social Psychology of Gullibility Fake News, Conspiracy Theories, and Irrational Beliefs
  5. patton, M. Q. How to use qualitative methods in evaluation. Newbury: Sage, 1987.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 233
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب