اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,846
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,564
ریاحی مهر, باقر, خلیل پور, علی. (1403). روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد. مطالعات فلسفی کلامی, 19(37), 173-198. doi: 10.22034/jqopv.2025.12143.1222
باقر ریاحی مهر; علی خلیل پور. "روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد". مطالعات فلسفی کلامی, 19, 37, 1403, 173-198. doi: 10.22034/jqopv.2025.12143.1222
ریاحی مهر, باقر, خلیل پور, علی. (1403). 'روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد', مطالعات فلسفی کلامی, 19(37), pp. 173-198. doi: 10.22034/jqopv.2025.12143.1222
ریاحی مهر, باقر, خلیل پور, علی. روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 19(37): 173-198. doi: 10.22034/jqopv.2025.12143.1222

روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد

قرآن پژوهی خاورشناسان
دوره 19، شماره 37، اسفند 1403، صفحه 173-198    اصل مقاله (12.15 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jqopv.2025.12143.1222
نویسندگان
باقر ریاحی مهر1؛ علی خلیل پور* 2
1عضو هیات موسس انجمن قرآن ومستشرقان قم،ایران
2. دانش آموخته سطح چهار، مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن، قم، ایران، «نویسنده مسئول»
چکیده
از جمله مباحث کلیدی در حوزه مطالعات تفسیری، بررسی روش‌های تفسیر قرآن کریم است که در سنت علمی اسلامی تحت عنوان «اتجاهات تفسیری» و در ادبیات انگلیسی با اصطلاح «Approaches to Interpretation» شناخته می‌شود. شناخت این روش‌ها برای مفسران و قرآن‌پژوهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا هر یک از این گرایش‌ها بر مبانی معرفتی و اصول روش‌شناختی متفاوتی استوار بوده و تأثیر مستقیمی بر نوع برداشت از متون دینی دارند. در این میان، آثار مستشرقان به‌ویژه در زمینه مطالعات تفسیری قرآن، همواره از منظر نقد و بررسی مورد توجه پژوهشگران مسلمان قرار گرفته است. یکی از آثار شاخص در این حوزه، کتاب «گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان» تألیف ایگناس گلدتسیهر است که به دلیل جامعیت نسبی در تحلیل رویکردهای تفسیری و همچنین جایگاه خاص آن در سنت خاورشناسی، موضوع مطالعات انتقادی متعددی قرار گرفته است. بررسی موشکافانه دیدگاه‌های گلدتسیهر به‌ویژه در حوزه «تفسیر روایی» که به‌عنوان نخستین و یکی از بنیادی‌ترین روش‌های تفسیری در میان مسلمانان شناخته می‌شود، از اهمیت خاصی برخوردار است. گرچه تحلیل‌های او در این زمینه حاوی نکات قابل تأملی است، اما میزان و عمق اشکالات نظری و روش‌شناختی در آرای وی به اندازه‌ای است که پذیرش نتایج پژوهشی او را با چالش‌های جدی مواجه می‌سازد. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و با اتخاذ رویکردی انتقادی، به گردآوری و تحلیل نظام‌مند داده‌ها پرداخته و دیدگاه‌های گلدتسیهر پیرامون تفسیر روایی را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تحلیل‌های او نه‌تنها از کاستی‌های جدی در مبانی معرفتی رنج می‌برد، بلکه دقت علمی لازم را نیز ندارد. از مهم‌ترین نقاط ضعف دیدگاه گلدتسیهر در این حوزه می‌توان به عدم درک صحیح از مبانی تفسیر روایی، برداشت‌های سطحی و نادرست از متون، ارجاعات غیرمستند و گاه تحریف‌شده، و تأثیرپذیری از پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک اشاره کرد. این موارد، در مجموع، موجب شده است که ارزیابی وی از تفسیر روایی از دقت علمی لازم برخوردار نباشد و استنتاج‌های او در این زمینه فاقد اعتبار پژوهشی کافی تلقی گردد.
کلیدواژه‌ها
مستشرقان؛ روش‌های تفسیری؛ مکاتب تفسیری؛ تفسیر روایی؛ ایگناس گلدتسیهر
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌تیمیة، احمد بن عبد الحلیم، مقدمة فی أصول التفسیر، بیروت: دار مکتبة الحیاة، 1490ق.
  3. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1419ق.
  4. ابن‌مشهدی، محمد بن محمدرضا، کنزالدقائق و بحرالغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
  5. ابی‌زرعه دمشقی، عبدالرحمن بن عمرو، تاریخ أبی زرعة الدمشق، دمشق: مجمع اللغة العربیة، بی‌تا.
  6. اسکندرلو، محمدجواد، و همکاران، نقد و بررسی دیدگاه‌های گلدزیهر پیرامون سبک تفسیری شیعه، دوفصلنامه قرآن‌پژوهی خاورشناسان (قرآن و مستشرقان)، دوره 8، ش14، 1392.
  7. ایازی، سید محمدعلی، تأثیر شخصیت مفسر در تفسیر قرآن، صحیفه مبین، دوره دوم، شماره 2، تابستان 78.
  8. بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.
  9. جمعی از نویسندگان، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، قم: پژوهشکده باقرالعلوم، چاپ دوم، 1393ش.
  10. خلیلی، رقیه، بررسی آرای تفسیری آیت‌الله جوادی آملی در نقد و تحلیل آرای مستشرقان در رابطه با خاستگاه قرآن، دوفصلنامه علمی مطالعات تفسیر تطبیقی، دوره7، ش اول، 1401.
  11. الذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌‌تا.
  12. رضایی اصفهانی، محمد علی، درسنامه روشها و گرایش‌های تفسیری قرآن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، 1382ش.
  13. رضایی هفتادر، حسن، زارعی، نفیسه، نقد دیدگاه گلدزیهر در تشابه قرائات قرآن و عهدین، دوفصلنامه علمی مطالعات قرائت قرآن، دوره 11، ش 20، شهریور 1402، صص 263 – 284.
  14. زمانی، محمد حسن، مستشرقان و قرآن، قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ هفتم، 1398ش.
  15. سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتب العربی، چاپ دوم، 1421ق.
  16. سیوطی، جلال الدین، الدرّالمنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1404ق.
  17. سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، تهران: سید مهدی حائری قزوینی، امیرکبیر، چاپ سوم، 1380ش.
  18. شاکر، محمد کاظم، ریشه‌‌یابی اختلافات تفسیری، صحیفه مبین، دوره دوم، شماره 6، تابستان 1379.
  19. شاکر، محمد کاظم، مبانى و روشهاى تفسیرى، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، 1382ش.
  20. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دارالمعرفة، چاپ اول، 1412ق.
  21. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
  22. علوی مهر، حسین، روشها و گرایشهای تفسیری، قم: اسوه، چاپ اول، 1381ش.
  23. علیمرادی، زهرا، نقد دیدگاه گلدزیهر جامعیت و جهانی بودن قرآن کریم، دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، دوره 16، ش30، بهار و تابستان 1400، صص 236 – 268.
  24. فتاحی‌زاده، فتحیه، اسدی، هاجر، ارزیابی دیدگاه گلدزیهر در خصوص عصمت پیامبراکرم، دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، دوره 12، ش 23، اسفند 1396، صص 85 – 102.
  25. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافى، تهران: الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
  26. قضائی، محمدرضا، سعدی، احمدی، نقد دیدگاه گلدزیهر در مورد اقتباس آموزه‌های اسلام از یهود، دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، دوره 14، ش26، بهار و تابستان 1398، صص 63 – 82.
  27. کلینی، محمدبن‌‌یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
  28. گلدتسیهر، ایگناس، درس‌‌هایی از اسلام، تهران: علینقی منزوی، کمانگیر، چاپ دوم، 1357ش.
  29. گلدتسیهر، ایگناس، گرایش‌‌های تفسیری بین مسلمانان، تهران: سید ناصر طباطبایی، ققنوس، چاپ اول، 1383ش.
  30. معرفت، محمد هادی، التفسیر و المفسرون، مشهد: الجامعة الرضویه للعلوم الاسلامیة، چاپ اول، 1418ق.
  31. ملتقى أهل الحدیث (انجمن اهل حدیث)، أرشیف ملتقى أهل الحدیث، بی‌‌نا، 1432ق.
  32. مودب، سید رضا، روش‌هاى تفسیر قرآن، قم: اشراق، چاپ اول، 1380ش.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 152
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 112


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب