اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,769,956
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,230
خوروش, امیرحسن. (1403). جایگاه حمران بن اعین در قرائات قرآنی. مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), 115-140. doi: 10.22034/qer.2025.17558.1241
امیرحسن خوروش. "جایگاه حمران بن اعین در قرائات قرآنی". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 23, 1403, 115-140. doi: 10.22034/qer.2025.17558.1241
خوروش, امیرحسن. (1403). 'جایگاه حمران بن اعین در قرائات قرآنی', مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), pp. 115-140. doi: 10.22034/qer.2025.17558.1241
خوروش, امیرحسن. جایگاه حمران بن اعین در قرائات قرآنی. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(23): 115-140. doi: 10.22034/qer.2025.17558.1241

جایگاه حمران بن اعین در قرائات قرآنی

مطالعات قرائت قرآن
دوره 12، شماره 23، اسفند 1403، صفحه 115-140    اصل مقاله (998.46 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2025.17558.1241
نویسنده
امیرحسن خوروش*
دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث،دانشکده الهیات ، دانشکدگان فارا بی ، دانشگاه تهران، قم، ایرا ن. .
چکیده
حمران بن اعین از جمله اصحاب امام باقر و امام صادق× است که به عنوان قاری در مصادر اسلامی شناخته می‌شود. وی مورد توجّه فقهای اصحاب بوده و بزرگان عامّه نیز از تشیّع شدید او سخن گفته‌اند و امامان مدح‌های بلندی در وصف او گفته‌اند و روایات فراوانی در مصادر امامیه دارد. وی همچنین راوی قرائاتی از امامان هست و گفته شده که امام صادق× در مناظره‌ای در خصوص قرائات قرآنی به او ارجاع داده‌اند. حمران از جمله مشایخ حمزۀ زیّات -یکی از قرّاء سبعه- بوده و در کتب عامّه دربارۀ قرائت او بحث‌هایی شده است. با توجّه به جایگاه او نزد امامیه و امامان^ و احتمال ارتباط قرائت او با امامان^ شایسته است دربارۀ قرائت او و ویژگی‌های آن و نحوۀ شکل‌گیری آن بحث شود و ارتباط آن با قرائت حمزه روشن شود و امکان بازسازی قرائت او سنجیده شود. به نظر می‌رسد امکان ارتباط قرائت او با امام باقر× قابل توجّه باشد و قرائت او در نهایت به قرائات مروی از امام علی× و ابن‌مسعود بازگشت داشته باشد و پس از آن در قرائت حمزه منحل شده، به صورت مستقل باقی نمانده باشد.
کلیدواژه‌ها
اصحاب امام باقر×؛ فقهای اصحاب؛ قرائت قرآن؛ حمران بن اعین؛ حمزة بن حبیب زیّات
مراجع
  1. ابن‌أبی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق‌: أسعد محمّد الطیّب، الریاض‌: مکتبة نزار مصطفی الباز، الطبعة الثالثة، ۱۴۱۹ق.
  2. ابن‌أبی‌شیبة، عبدالله بن محمد، المصنف، تحقیق‌: محمد عوامة، جدة‌: دارالقبلة، ۱۴۲۷ق.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، قم‌: مکتبة الداوری، ۱۳۸۵ش.
  4. ابن‌الجزری، محمد بن محمد، غایة النهایة فی طبقات القرّاء، تحقیق‌: جمال‌الدین محمد شرف ومجدی فتحی السید، طنطا‌: دارالصحابة للتراث، ۱۴۲۹ق.
  5. ابن‌الجزری، محمد بن محمد، النشر فی القراءات العشر، تحقیق‌: محمد علی الضباع، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، بی‌تا.
  6. ابن‌جنی، أبوالفتح عثمان، المحتسب فی تبیین وجوه شواذّ القراءات والإیضاح عنها، تحقیق‌: محمد عبدالقادر عطا، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۹ق.
  7. ابن‌خالویه، الحسین بن أحمد، إعراب القراءات السبع وعللها، القاهرة‌: مکتبة القانجی، ۱۴۱۳ق.
  8. ابن‌خالویه، الحسین بن أحمد، مختصر فی شواذّ القرآن من کتاب البدیع، القاهرة‌: مکتبة المتنبی، بی‌تا.
  9. ابن‌السلار، أمین‌الدین عبدالوهاب، طبقات القرّاء السبعة وذکر مناقبهم وقراءاتهم، تحقیق‌: أحمد محمد عزوز، بیروت‌: المکتبة العصریة، ۱۴۲۳ق.
  10. ابن‌سوار، أحمد بن علی، المستنیر فی القراءات العشر، تحقیق‌: جمال‌الدین محمد شرف، طنطا‌: دارالصحابة للتراث، ۲۰۰۲م.
  11. ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب، قم‌: انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.
  12. ابن‌عادل، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۹ق.
  13. ابن‌عدی، أبوأحمد الجرجانی، الکامل فی ضعفاء الرجال، بیروت‌: الکتب العلمیة، ۱۴۱۸ق.
  14. ابن‌غلبون، طاهر بن عبدالمنعم، التذکرة فی القراءات، تحقیق‌: عبدالفتاح بحیری إبراهیم، القاهرة‌: الزهراء للأعلام العربی، ۱۴۱۰ق.
  15. ابن‌مجاهد، أحمد بن موسی، کتاب السبعة فی القراءات، تحقیق‌: شوقی ضیف، مصر‌: دارالمعارف، ۱۴۰۰ق.
  16. ابن‌مهران، أحمد بن الحسین، الغایة فی القراءات العشر، تحقیق‌: أحمد فرید المزیدی، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۸ق.
  17. ابن‌مهران، أحمد بن الحسین، المبسوط فی القراءات العشر، سبیع حمزة حاکمی، دمشق‌: مجمع اللغة العربیة، بی‌تا.
  18. ابن‌الندیم، محمد بن إسحاق، کتاب الفهرست، تحقیق‌: رضا تجدّد،‌ تهران‌: اساطیر، ۱۳۸۱ش.
  19. أبوحیان الأندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت‌: دارالفکر، ۱۴۲۰ق.
  20. أبوعبید، القاسم بن سلّام، فضائل القرآن، تحقیق‌: وهبی سلیمان غاوجی، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۶ق.
  21. أحمد بن حنبل، أبوعبدالله الشیبانی، العلل ومعرفة الرجال، روایة ابنه عبدالله، تحقیق‌: وصی الله بن محمد عباس، الریاض‌: دارالخانی، ۱۴۲۲ق.
  22. الأسترابادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، تعلیقة‌: الوحید البهبهانی، قم‌: مؤسسة آل البیت، ۱۴۲۲ق.
  23. الباقلانی، محمد بن الطیب، الانتصار للقران، تحقیق‌: محمد عصام القضاة، بیروت‌: دارالفتح، ۱۴۲۲ق.
  24. البخاری، محمد بن إسماعیل، التاریخ الکبیر، تحقیق‌: محمد بن صالح الدباسی، الریاض‌: الناشر المتمیز، ۱۴۴۰ق.
  25. البیهقی، أحمد بن الحسین، السنن الکبری، تحقیق‌: محمد عبدالقادر عطا، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
  26. البیهقی، أحمد بن الحسین، شعب الإیمان، تحقیق‌: عبدالعلی عبدالحمید حامد، الریاض‌: مکتبة الرشد، ۱۴۲۳ق.
  27. الحاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق‌: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۱ق.
  28. الحسکانی، عبید الله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق‌: محمدباقر محمودی، تهران‌: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.
  29. الحلی، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، تحقیق‌: مشتاق المظفر، قم‌: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۱ق.
  30. الحلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، النجف‌: المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۱ق.
  31. الحموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الأدباء، تحقیق‌: إحسان عباس، بیروت‌: دارالغرب الإسلامی، ۱۴۱۴ق.
  32. الخصیبی، الحسین بن حمدان، الرسالة الرستباشیة، سلسلة التراث العلوی‌، تحقیق‌: أبوموسی والشیخ موسی، لبنان‌: دار لأجل المعرفة، ۲۰۰۶م.
  33. الخطیب، عبداللطیف محمد، معجم القراءات، دمشق‌: دار سعد الدین، ۱۴۲۲ق.
  34. الدانی، عثمان بن سعید، جامع البیان فی القراءات السبع، الشارقة‌: جامعة الشارقة، ۱۴۲۸ق.
  35. الدینوری، عبدالله بن مسلم بن قتیبة، تأویل مشکل القرآن، تحقیق‌: إبراهیم شمس الدین، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۳ق.
  36. الذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق‌: بشار عواد معروف، بی‌جا، دارالغرب الإسلامی، ۲۰۰۳م.
  37. الذهبی، محمد بن أحمد، سیر أعلام النبلاء، تحقیق‌: مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط، ط‌: ۳، بیروت‌: مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۵ق.
  38. الذهبی، محمد بن أحمد، معرفة القرّاء الکبار علی الطبقات والأعصار، تحقیق‌: طیار آلتی قولاچ، إستنابول‌: مرکز البحوث الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
  39. الذهبی، محمد بن أحمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق‌: علی محمد البجاوی، بیروت‌: دارالمعرفة، ۱۳۸۲ق.
  40. الرعینی، محمد بن شریح، الکافی فی القراءات السبع، تحقیق‌: أحمد محمود عبدالسمیع الشافعی، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۲۰۰۹م.
  41. الأزراری، أحمد بن محمد، رسالة أبی غالب الزراری إلی ابنه فی ذکر آل أعین، تحقیق‌: محمدرضا حسینی، قم‌: مرکز البحوث والتحقیقات الإسلامیة، ۱۳۶۹ش.
  42. الزمخشری، محمود بن عمر، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل، تحقیق‌: مصطفی حسین أحمد، بیروت‌: دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
  43. السمین، أحمد بن یوسف، الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق.
  44. السیاری، أحمد بن محمد، کتاب القراءات أو التنزیل والتحریف، تحقیق‌: إیتان کولبرغ ومحمد علی أمیرمعزی، لیدن‌: دار بریل للنشر، ۲۰۰۹م.
  45. السیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم‌: مکتبة المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
  46. الشهاری، إبراهیم بن القاسم، طبقات الزیدیة الکبری (القسم الثالث) [ویسمی بلوغ المراد إلی معرفة الإسناد]، تحقیق‌: عبدالسلام بن عباس الوجیه، الأردن‌: مؤسسة الإمام زید بن علی الثقافیة، ۱۴۲۱ق.
  47. الشهرزوری، المبارک بن الحسن، المصباح الزاهر فی القراءات العشر البواهر، تحقیق‌: عبدالرحیم الطرهونی، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۹ق.
  48. شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم‌: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
  49. صادقی، بهنام و گودرزی، بهنام، مصحف صنعاء و مسئلۀ خاستگاه قرآن، ترجمه و مقدمه‌: مرتضی کریمی‌نیا، تهران‌: هرمس، ۱۴۰۰ش.
  50. الصدر، السید حسن، تکملة أمل الآمل، تحقیق‌: حسین علی محفوظ وعبدالکریم الدباغ وعدنان الدباغ، بیروت‌: دارالمؤرخ العربی، ۱۴۲۹ق.
  51. الصفار، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات، تحقیق‌: محسن کوچه‌باغی، قم‌: مکتبة المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
  52. الطبری، عبدالکریم بن عبدالصمد، التلخیص فی القراءات الثمان، مکة‌: مکتبة التوعیة الإسلامیة، ۱۴۱۲ق.
  53. الطوسی، محمد بن الحسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تحقیق‌: السید حسن الموسوی الخرسان، تهران‌: دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۹۰ق.
  54. الطوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، قم‌: دارالثقافة، ۱۴۱۴ق.
  55. الطوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق‌: السید حسن الموسوی الخرسان، تهران‌: دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
  56. الطوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، تحقیق‌: جواد القیومی الأصفهانی، قم‌: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۷۳ش.
  57. الطوسی، محمد بن الحسن، فهرست کتب الشیعة وأصول وأسماء المصنّفین وأصحاب الأصول، تحقیق‌: عبدالعزیز طباطبایی، قم‌: مکتبة المحقق الطباطبائی، ۱۴۲۰ق.
  58. الطوسی، محمد بن الحسن، کتاب الغیبة، تحقیق‌: عباد الله تهرانی و علی احمد ناصح، قم‌: دارالمعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.
  59. العقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، تحقیق‌: عبدالمعطی أمین قلعجی، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۴ق.
  60. العیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، تحقیق‌: هاشم رسولی محلاتی، تهران‌: المطبعة العلمیة، ۱۳۸۰ق.
  61. الفاسی، محمد بن الحسن، اللآلی الفریدة فی شرح القصیدة، تحقیق‌: جمال‌الدین محمد شرف، طنطا‌: دارالصحابة للتراث، ۲۰۰۷م.
  62. القفطی، علی بن یوسف، إنباه الرواة علی أنباه النحاة، تحقیق‌: محمد أبوالفضل إبراهیم، القاهرة‌: دارالفکر العربی، ۱۴۰۶ق.
  63. القمی، علی بن إبراهیم، تفسیر القمی، تحقیق‌: طیّب موسوی جزائری، قم‌: دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
  64. الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم‌: دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
  65. الکشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، اختیار‌: محمد بن الحسن الطوسی، تحقیق‌: حسن مصطفوی، مشهد‌: مٶسسۀ نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
  66. الکوفی، فرات بن إبراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق‌: محمد الکاظم، تهران‌: وزارة الإرشاد الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
  67. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار؛ الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت‌: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  68. مدنی، محمدحسین، میراث قرآنی ابان بن تغلب، قم‌: دارالحدیث، ۱۳۹۴ش.
  69. المزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق‌: بشّار عوّاد معروف، بیروت‌: مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۰ق.
  70. المفید، محمد بن محمد بن النعمان، الاختصاص، تحقیق‌: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، قم‌: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.
  71. مکی بن حموش، مشکل إعراب القرآن، بیروت‌: دارالیمامة، ۱۴۲۳ق.
  72. مکی بن حموش، الهدایة إلی بلوغ النهایة، الشارقة‌: جامعة الشارقة، ۱۴۲۹ق.
  73. النجاشی، أحمد بن علی، رجال النجاشی، تصحیح‌: موسی شبیری زنجانی، قم‌: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵ش.
  74. النویری، محمد بن محمد، شرح طیبة النشر فی القراءات العشر، تحقیق‌: مجدی باسلوم، بیروت‌: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
  75. الهمدانی، الحسن بن أحمد، غایة الاختصار فی قراءات العشرة أئمة الأطهار، تحقیق‌: أشرف محمد فؤاد طلعت، طنطا‌: دارالصحابة للتراث، ۱۴۲۷ق.
  76. الیغموری، یوسف بن أحمد، نور القبس المختصر من المقتبس؛ فی أخبار النحاة والأدباء الشعراء والعلماء، تحقیق‌: رودلف زلهایم، قیسبادن‌: دارالنشر فرانتس شتایز، ۱۳۸۴ق.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 107
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 79


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب