اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,046,952
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,374
قاسمی خواه, مرتضی. (1403). بازخوانی مسئله جواز وقف اختیاری بر فواصل آیات. مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), 167-192. doi: 10.22034/qer.2025.17580.1242
مرتضی قاسمی خواه. "بازخوانی مسئله جواز وقف اختیاری بر فواصل آیات". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 23, 1403, 167-192. doi: 10.22034/qer.2025.17580.1242
قاسمی خواه, مرتضی. (1403). 'بازخوانی مسئله جواز وقف اختیاری بر فواصل آیات', مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), pp. 167-192. doi: 10.22034/qer.2025.17580.1242
قاسمی خواه, مرتضی. بازخوانی مسئله جواز وقف اختیاری بر فواصل آیات. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 12(23): 167-192. doi: 10.22034/qer.2025.17580.1242

بازخوانی مسئله جواز وقف اختیاری بر فواصل آیات

مطالعات قرائت قرآن
دوره 12، شماره 23، اسفند 1403، صفحه 167-192    اصل مقاله (891.59 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2025.17580.1242
نویسنده
مرتضی قاسمی خواه*
دکتر ا ی تخصصی مدر سی معارف اسلا می. دانشگاه قرآن و حدیث و دانش آموخته حوزه علمیه ، قم. ایران
چکیده
وقف اضطراری در هر جایگاهی جایز است؛ اما وقف اختیاری پیرو ضوابط وقف و ابتدا در مواضع، مختلف است. با توجه به اشتمال قرآن کریم بر بیش از شش هزار آیه، یکی از رایج‌ترین مواضع وقف، انتهای آیات است و در نتیجه، بررسی ضابطۀ وقف بر انتهای آیات مختلف، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. در مقایسه ابتدای آیات با انتهای آیه پیشینِ خود سه دسته آیه وجود دارد: 1. آیاتی که در لفظ و معنا از آیه پیشین خود مستقل هستند؛ 2. آیاتی که فقط وابستگی معنایی دارند؛ 3. آیاتی که وابستگی لفظی دارند. وقف بر انتهای آیات دسته اول و دوم و ابتدای از ما بعد آنها بدون اختلاف جایز است؛ اما درباره آیات دسته سوم اختلاف است که آیا وقف اختیاری بر انتهای چنین آیاتی جایز است یا ممنوع؟ و بر فرض جواز وقف، ابتدای از ما بعد آن چه حکمی دارد؟ دانشمندان درباره وقف بر فواصل این دسته آیات چهار دیدگاه ارائه کرده­اند. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به دو سوال فوق پاسخ می­دهد. ادله نظرات چهارگانه مورد نقد قرار گرفت و هیچ کدام پذیرفته نشد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که سنت بودن وقف بر انتهای همه آیات قابل اثبات نیست؛ اما با ملاحظه اینکه انتهای آیات دقیقا مانند سایر عبارت­های قرآنی نیست، وقف اختیاری بر انتهای آیات دسته اول و دوم مطلوب است و در آیات دسته سوم به منظور نشان دادن اعجاز بیانی و نظم‌آهنگ قرآن وقف اختیاری بر انتهای این آیات جایز است.
کلیدواژه‌ها
ابتداء؛ فواصل آیات؛ قرائت؛ وقف؛ وقف اختیاری
مراجع
  1. قرآن کریم
  2. ابن‌انباری، ابوبکر محمد بن قاسم. ایضاح الوقف و الابتداء فی کتاب الله عزوجل. دمشق: مجمع اللغه العربیه، 1391ق.
  3. ابن‌جزرى‏، ابوالخیر محمد. النشر فی القراءات العشر. بیروت: دارالکتب العلمیة، بى‏تا.
  4. ابن‌جوزى ابوالفرج عبدالرحمن. فنون الأفنان فی عجائب علوم القرآن‏. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیه‏، 1422ق.
  5. ابن‌نحاس، ابوجعفر احمد. القطع و الائتلاف. دار عالم الکتب، 1413ق.
  6. ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف. مغنی اللبیب. چاپ چهارم، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، بی‌تا.
  7. احمد بن حنبل. مسند احمد. بیروت: دار صادر، بی‌تا.
  8. اشمونى، احمد بن محمد. منار الهدى فی بیان الوقف و الابتدا و معه المقصد لتلخیص ما فی المرشد. بیروت: دارالکتب العلمیة، 1422ق.
  9. ‏بیهقی، أبوبکر أحمد بن حسین. شعب الایمان. بیروت: دارالکتب العلمیة، 1410ق.
  10. جریسى، محمد مکى. نهایة القول المفید فی علم تجوید القرآن‏. بیروت: دارالکتب العلمیة، 1423ق.
  11. جوادی آملی، عبدالله. تسنیم ج21. تحقیق مجید حیدری فر، قم: مرکز نشر اسراء، 1389.
  12. حاکم نیشابوری، حافظ ابی عبدالله. المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دارالمعرفه، بی‌تا.
  13. حجازى، محمد محمود. التفسیر الواضح‏. بیروت: دار الجیل الجدید، 1413ق.
  14. حصری، محمود. معالم الاهتداء الی معرفه الوقوف و الابتداء. قاهره: مکتبه السنه، 1423ق.
  15. حصرى، محمود. معالم الاهتداء إلى معرفة الوقف و الابتداء. ترجمه: محمد عیدى خسروشاهی، چاپ سوم، تهران: اسوه، 1375.
  16. دانى، ابوعمرو عثمان. المکتفى فی الوقف و الابتداء. عمان: دار عمار، 1422ق.
  17. درویش محیى الدین‏. اعراب القرآن و بیانه‏. چاپ چهارم، سوریه: دارالارشاد، 1415ق.
  18. دعاس، احمد عبید و دیگران. اعراب القرآن الکریم‏. دمشق: دارالمنیر و دارالفارابى‏، 1425ق.
  19. زرکشی، محمد بن عبدالله. البرهان فی علوم القرآن‏. بیروت: دارالمعرفة، 1410ق.
  20. زکریا العبد، فریال. المیزان فی أحکام تجوید القرآن‏. قاهره: دارالایمان، بى‏تا.
  21. زمخشرى محمود. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏. چاپ سوم، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
  22. سادات فاطمى، سیدجواد. پژوهشى در وقف و ابتداء. مشهد: به نشر، 1382.
  23. سجاوندی، ابوعبدالله محمد. علل الوقوف. چاپ دوم، ریاض: مکتبه الرشد ناشرون، 1427ق.
  24. سیوطى، جلال‌الدین. الإتقان فی علوم القرآن‏. چاپ دوم، بیروت: دارالکتاب العربى‏، 1421ق.
  25. شاکر، محمدکاظم. قواعد وقف و ابتدا در قرآئت قرآن. چاپ سوم، قم: بوستان کتاب، 1381.
  26. صافى محمود بن عبدالرحیم. الجدول فى اعراب القرآن‏. چاپ چهارم، دمشق: دار الرشید مؤسسة الإیمان‏، 1418ق.
  27. طباطبایى، سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه‏، 1417ق‏.
  28. طبرسى، فضل بن حسن‏. مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏. چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
  29. طبرسى، فضل بن حسن‏. مجمع البیان فى تفسیر القرآن ج1، بیروت: مکتبه دارالمجتبی، 1430ق.
  30. طوسى، محمد بن حسن‏. التبیان فى تفسیر القرآن‏. بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، بی‌تا.
  31. عوض صالح، عبدالکریم ابراهیم. الوقف و الابتداء و صلتهما بالمعنی فی القرآن الکریم. چاپ دوم، قاهره: دارالسلام، 1429ق.
  32. فخر رازى، محمد بن عمر. مفاتیح الغیب‏. چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، 1420ق.
  33. کلینى، محمد بن یعقوب‏. الکافی. چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
  34. مازندرانى، محمد صالح. شرح الکافی (الأصول و الروضة). تهران: المکتبة الإسلامیة، 1382.
  35. مؤدب، سیدرضا. اعجاز القرآن در نظر اهل بیت عصمت^ و بیست نفر از علماى بزرگ اسلام‏. قم: احسن الحدیث‏، 1379.
  36. مصطفی خلیل، حمدی عبدالفتاح. الوقوف اللازمه فی القرآن الکریم و علاقتها بالمعنی و الاعراب. قاهره: بی‌نا، 1416ق.
  37. معرفت، محمدهادی. علوم قرآنى. چاپ چهارم، قم: مؤسسه فرهنگى التمهید، 1381.
  38. موسوى همدانى، سیدمحمدباقر. ترجمه تفسیر المیزان‏، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه‏، 1374.
  39. میرشفیعی، زهرا. پایان‌نامه ارشد: تاثیر وقف و ابتدا بر معنای قرآن (از ابتدای سوره اسراء تا انتهای سوره فاطر). اصفهان: دانشگاه اصفهان، 1391.
  40. نجار، على. اصول و مبانى ترجمه قرآن‏. رشت: کتاب مبین، 1381.
  41. نحاس، احمد بن محمد. اعراب القرآن‏. بیروت: منشورات محمدعلى بیضون، دارالکتب العلمیة، 1421ق.
  42. نویرى، ابوالقاسم محمد. شرح طیبة النشر فی القراءات. بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424ق.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 123
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 74


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب