اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,144
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,466
شریفی, حمیدالله, طرقی, مجید, شاملی, عباسعلی. (1403). روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم. مطالعات فلسفی کلامی, 11(22), 51-82. doi: 10.22034/mft.2025.17959.1332
حمیدالله شریفی; مجید طرقی; عباسعلی شاملی. "روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 22, 1403, 51-82. doi: 10.22034/mft.2025.17959.1332
شریفی, حمیدالله, طرقی, مجید, شاملی, عباسعلی. (1403). 'روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم', مطالعات فلسفی کلامی, 11(22), pp. 51-82. doi: 10.22034/mft.2025.17959.1332
شریفی, حمیدالله, طرقی, مجید, شاملی, عباسعلی. روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(22): 51-82. doi: 10.22034/mft.2025.17959.1332

روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم

مطالعات فقه تربیتی
مقاله 3، دوره 11، شماره 22، اسفند 1403، صفحه 51-82    اصل مقاله (542.45 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mft.2025.17959.1332
نویسندگان
حمیدالله شریفی* 1؛ مجید طرقی2، 3؛ عباسعلی شاملی4، 5
1دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن با گرایش علوم تربیتی، افغانستان
2گروه فقه تربیتی، مجتمع عالی فقه، جامعة المصطفی، قم، ایران
3العالمیة، قم، ایران
4گروه علوم تربیتی، مجتمع عالی علوم انسانی اسلامی،جامعة المصطفی
5العالمیة، قم، ایران.
چکیده
قرآن کریم به عنوان منبعی جامع وحیانی، روش‌های ترممبیت اجتماعی را در چارچوبی نظام‌مند ارائه می‌دهد که هدف آن شکوفایی استعدادهای انسان در بستر جامعه و نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی است. این پژوهش، با هدف کشف و شناسایی روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم، با روش توصیفی-تحلیلی و با تحلیل محتوای کیفی آیات قرآن، سه دسته اصلی روش‌های تربیت اجتماعی را، شناسایی و استخراج کرده است:
اول‌؛ روش‌های «ارشادی» (مانند استدلال، اندرزهای نیگو و گفتگو و مناظره) که به رشد عقلانی، اخلاقی و روحی افراد کمک کرده و با تقویت بینش و دانش، زمینه‌ساز انتخاب آگاهانه و اصلاح باورهای نادرست اجتماعی می‌شوند. دوم‌؛‌ روش‌های «رفتاری» (شامل ارائه سرمشق از طریق مشاهده، الگوگیری از گروه مرجع و برقراری ارتباط مؤثر) که با تأکید بر روابط سازنده و عملگرایی، الگوهای عینیِ تعاملات سازنده را آموزش می‌دهند. سوم‌؛ روش‌های «عاطفی» (همچون مهرورزی و همدلی کردن) که با تحکیم پیوندهای انسانی، جامعه را به سمت وحدت، عدالت و کاهش خشونت سوق می‌دهند.
بر اساس یافته‌های پژوهش قرآن کریم با تلفیق عقلانیت، عمل و عاطفه، الگویی یکپارچه برای تربیت اجتماعی ارائه می‌کند که هم به رشد فردی توجه دارد و هم ساختارهای جامعه را بر پایه‌ی اخوت، تعاون و احترام متقابل بازسازی می‌نماید. این روش‌ها نه تنها پاسخگوی چالش‌های جوامع اسلامی است، بلکه به عنوان راهکاری در سطح کل جهان برای مقابله با آسیب‌هایی چون فردگرایی، تعصبات و گسست اجتماعی در عصر حاضر قابلیت اجرایی دارد.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم؛ تربیت؛ تربیت اجتماعی؛ روش؛ روش تربیتی
مراجع
قرآن کریم ترجمه مکارم شیرازی.

  1. ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1382.
  2. ابن منظور، فضل بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارالعلم، 1435ق.
  3. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، قم: مرکز النشر مکتب الإعلام الإسلامی، 1404ق.
  4. اعرافی، علیرضا، ابراهیمی، جواد، «روش‌های زمینه‌ساز تربیت اجتماعی فرزندان‌؛‌ حکم فقهی»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات فقه تربیتی، سال چهارم، شماره 8، پاییز و زمستان 1396.
  5. بابایی احمد علی، برگزیده تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1382.
  6. بارون رابرت و همکاران، روانشناسی اجتماعی (ویراست یازدهم)، یوسف کریمی، تهران: روان، 1388.
  7. باقری‌نیا، حسن، «روش‌های موعظه‌؛‌ چالش‌ها و آسیب‌ها با تأکید بر آموزه‌های قرآنی»، پژوهشنامه معارف قرآنی، سال پنجم، شماره 16، بهار 1393.
  8. بروس کوئن، مبانی جامعه‌شناسی، غلام علی توسلی، سمت، 1372.
  9. باقری خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه، 1389.
  10. جمعی از نویسندگان، درآمدی بر نظام‌نامه تربیتی المصطفی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر، 1397.
  11. حرانى، (ابن شعبه)، تحف العقول عن آل الرسول، قم: جامعة مدرسین، چاپ دوم، 1404ق.
  12. حسنی عباس، پایان‌نامه، راهکارهای قرآن در تربیت جامعه از منظر صاحب المیزان و المنار، قم: جامعه المصطفی، 1391.
  13. خاوری، معصومه، تربیت اجتماعی در قرآن، قم: نشر المصطفی، 1395.
  14. خرمشاهی، بهاءالدین و مسعود انصاری، پیام پیامبر: مجموعه‌ای از نامه‌ها، خطبه‌ها، وصایا، دعاها، تمثیل‌ها و سخنان جامع و فراگیر حضرت محمد (ص)، تهران: جامی، ۱۳۷۶.
  15. داودی محمد، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‌بیت (ع)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت، 1389.
  16. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، تهران: روزنه، 1373.
  17. رمضانی، فاطمه، حیدری، مسعود، «روشهای اجتماعی تربیت کودک بر اساس قرآن و نهج البلاغه»، پژوهش در برنامه ریزی درسی، سال نهم، دوره دوم، شماره 6 (پیاپی33)، تابستان 1391.
  18. ساروخانی، باقر، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1375.
  19. سعید بهشتی، محمدعلی افخمی اردکانی، «تبیین مبانی و اصول تربیت اجتماعی در نهج البلاغه»، تربیت اسلامی سال دوم، ش 3، بهار و تابستان 1386.
  20. سیف، علی اکبر، روان‌شناسی پرورش نوین، تهران: دوان، 1389.
  21. شریفی، حمیدالله، نظام اجتماعی اسلام، کابل: جامعه المصطفی، 1400.
  22. شعبانی، حسن، روش‌ها و فنون تدریس، تهران: سمت، 1390.
  23. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.
  24. ______________، روابط اجتماعی در اسلام، حجتی کرمانی، تهران: بعثت، 1360.
  25. عباس نژاد، محسن، قرآن، روانشناسی و علوم تربیتی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه، 1384.
  26. علوی طیبه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بررسی تربیت اجتماعی در قرآن، جامعه المصطفی، 1391.
  27. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: دارالهجره، 1426ق.
  28. فرهادیان، رضا، اصول و مبانی تعلیم و تربیت در قرآن، قم: نشر الهادی، 1372.
  29. فروغی، محمد علی، سیرحکمت در اروپا، تهران: زوار، 1383.
  30. قائمی مقدم، محمدرضا، «روش الگویى در تربیت اسلامى»، معرفت، 1382، شماره 69.
  31. کریمی، محمد علی، الگوهای تربیت اجتماعی: رهنمودهای مهم تربیتی در قالب تمثیل و حکایت، نیا، قم: پیام مهدی، 1377.
  32. کوئن بروس، مبانی جامعه‌شناسی، غلام عباس توسلی، سمت، 1383.
  33. کیلانی، ماجد عرسان، فلسفه تربیت اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389.
  34. گیدنز، آنتونی ترجمه منوچهر صبوری، جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی، چاپ پنجم: 1378.
  35. مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق اجتماعی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394.
  36. __________________ ، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، قم: سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ پنجم، 1380.
  37. __________________ ، معارف قرآن، محمود رجبی و حمید آرین، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394.
  38. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، 1385.
  39. مقدم، فرشته و مرادی عباس آبادی، فریبا، «نقش همدلی در کاهش تعصبات اجتماعی و استرس»، مجله پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، شماره 78، آذر 1403.
  40. مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه1394.
  41. مودودی ابوالاعلا، اسلام نظام زندگی، سید غلام فاروق وحدتیار، کابل: اصلاح، 1388.
هاشمی شاهرودی، محمود و همکاران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، 1426ق.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 213
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 136


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب