اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,318
تعداد مقالات9,904
تعداد مشاهده مقاله2,917,062
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,629,603
محبی اشنی, ولی الله. (1404). نقد اقامه شعایر حسینی در قمه‌زنی از منظر فقه و تربیت. مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), 29-50. doi: 10.22034/mft.2025.20319.1421
ولی الله محبی اشنی. "نقد اقامه شعایر حسینی در قمه‌زنی از منظر فقه و تربیت". مطالعات فلسفی کلامی, 12, 23, 1404, 29-50. doi: 10.22034/mft.2025.20319.1421
محبی اشنی, ولی الله. (1404). 'نقد اقامه شعایر حسینی در قمه‌زنی از منظر فقه و تربیت', مطالعات فلسفی کلامی, 12(23), pp. 29-50. doi: 10.22034/mft.2025.20319.1421
محبی اشنی, ولی الله. نقد اقامه شعایر حسینی در قمه‌زنی از منظر فقه و تربیت. مطالعات فلسفی کلامی, 1404; 12(23): 29-50. doi: 10.22034/mft.2025.20319.1421

نقد اقامه شعایر حسینی در قمه‌زنی از منظر فقه و تربیت

مطالعات فقه تربیتی
دوره 12، شماره 23، شهریور 1404، صفحه 29-50    اصل مقاله (818.99 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mft.2025.20319.1421
نویسنده
ولی الله محبی اشنی*
گروه علمی فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران
چکیده
احکام الهی افعال مکلفان، در فقه اسلامی اعم از احکام اولیه و ثانویه است. احکام اولیه در اصطلاح فقهی، احکام ذاتی نیز خوانده می‌شوند. این احکام، بر اساس مصالح و مفاسد صادر شده و از ثبات برخوردار است. احکام ثانویه مبتنی بر عناوینی مانند اکراه، اضطرار، عسروحرج، و تقیه و به‌طور کلی با در نظر گرفتن حالات عارضِ بر موضوع، جعل می‌شود که با از بین رفتن عناوین عارضی، حکم شرعی ثانوی نیز برداشته می‌شود.
عزاداری امام حسین (ع)، مکتب تربیتی زندۀ اسلامی و شیعی است که مبتنی بر تکالیف الهی از جمله لزوم تعظیم شعایر الهی شکل گرفته است. قمه‌زنی، یکی از شیوه‌های سوگواری امام حسین (ع) است. دربارۀ حکم فقهی «جواز» به‌دلیل صدق ملاک تعظیم شعایر یا «حرمت» آن به‌دلیل وهن در دین و مذهب، اختلاف است.
پرسش پژوهش حاضر این است که حکم اقامۀ شعایر الهی در قمه‌زنی، از منظر فقه و تربیت چیست؟ ادلۀ عمدۀ قایلان به‌حرمت ذاتی، دو قاعدۀ فقهی «لا ضرر» و «نفی عسروحرج» است، اما حاصل نقد مفاد ادلۀ فوق، عدم کفایت و دلالت دو قاعده فوق بر تحریم ذاتی قمه‌‌‌زنی است. البته تحریم قمه‌‌زنی مبتنی بر حکم ثانوی (وهن شریعت و مذهب) و نیز آسیب‌‌‌های منفی تربیتی آن، قابل انکار نیست.
 
کلیدواژه‌ها
قمه‌زنی؛ لا ضرر؛ نفی عسروحرج؛ وهن؛ حرمت؛ تربیت
مراجع
قرآن کریم.

  1. ابن درید، محمد بن‌حسن، جمهرةاللغة، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
  2. ابن‌ طاووس، سیدعلی، الإقبال بالأعمال الحسنة؛ قم، دفترتبلیغات اسلامی، 1376ش.
  3. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه- قم، بی‌نا، بی‌تا.
  4. ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر و التوزیع، 1414ق.
  5. ازهری، محمدبن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
  6. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، لبنان – سوریه، دار العلم – دار الشامیه، 1412ق.
  7. امین، سید محسن، التنزیه فی اعمال الشبیه، بیروت، مطبعه العرفان، 1347‌ق.
  8. انصاری، مرتضی بن محمد، فرائد الأصول، قم، بی‌نا، 1428ق.
  9. انصاری، مرتضی بن محمد، رسایل فقهیه، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1414ق.
  10. ایروانی، علی، نهایة النهایة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
  11. بحرالعلوم، محمد بن محمد تقی، بلغة الفقیه، تهران، منشورات مکتبة الصادق، 1403ق.
  12. بحرانی، شیخ یوسف، الحدائق الناضره، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌ وابسته به‌جامعه مدرسین، 1405ق.
  13. تبریزی، میرزاجواد، رساله فی لبس السواد، (بی‌نا)، بی‌تا.
  14. تبریزی، میرزاجواد،صراط ‌النجاه، دارالصدیقه الشهیده ع، 1427ق.
  15. جزایری، محمد جعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، قم، بی‌نا، 1415ق.
  16. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، 1410ق.
  17. حسّون، محمد، قرائة فی رسالة التنزیه، بی‌نا، بی‌تا.
  18. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقها، قم، مؤسسه‌آل‌البیت ع، 1414‌ق.
  19. حلّی، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
  20. خامنه‌اى، سید على، اجوبة الاستفتاءات (فارسى) قم، دفتر معظم له، 1424ق.
  21. خراسانی، محمد کاظم، کفایة الأصول، قم، موسسة آل ‌البیت ع، 1409ق.
  22. خمینى، سید روح‌الله، استفتاءات، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به‌ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1422ق.
  23. خمینى، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، بی‌تا.
  24. خویی، سید ابوالقاسم،صراط النجاه، قم، نشر منتخب، 1416ق.
  25. سکاکی، ابو یعقوب یوسف بن ابی بکر، مفتاح ‌العلوم، بیروت، دارالکتاب‌های العلمیة، بی‌تا.
  26. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، جامع الأحکام، قم، انتشارات حضرت‌ معصومه علیها السلام، 1417ق.
  27. صدر، محمدباقر، قاعدة لاضرر و لا ضرار، قم، بی‌نا، 1420ق.
  28. طباطبایی المجاهد، محمد بن علی، مفاتیح الأصول، قم، بی‌نا، 1296ق.
  29. طوسی، محمد ‌بن ‌حسن، الأمالی، قم، دارالثقافة، 1414ق.
  30. طوسی، محمد ‌بن ‌حسن، تهذیب الأحکام (تحقیق‌ خرسان) تهران، بی‌نا، 1407ق.
  31. طوسی، محمد ‌بن ‌حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی ‌وابسته به‌جامعه مدرسین، 1407ق.
  32. عراقی، ضیاءالدین، قاعدة لاضر و لاضرار، قم، بی‌نا، 1418ق.
  33. عسکری، حسن بن عبد‌الله، الفروق اللغویه، بیروت، 1400ق.
  34. فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسایل (فارسى - فاضل)، قم، انتشارات امیر قلم، بی‌تا.
  35. فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت (بی نا)، 1415ق.
  36. فیومی، احمد بن مخمد مقری، المصباح المنیر، قم، منشورات دار الرضی، بی‌تا.
  37. قمّی:صدوق، محمّد بن‌ علی بن ‌بابویه، معانی الأخبار، قم، دفترانتشارات اسلامی وابسته به‌جامعه مدرسین، 1403ق.
  38. کلینی، محمد بن‌یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیه، 1407ق.
  39. مدنی سید علیخان بن احمد، الحدائق الندیه فی شرح الفوائد الصمدیه، قم، ذوی القربی، بی‌تا.
  40. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس، بیروت، (بی نا)، 1414ق.
  41. مرعشى نجفى، سید شهاب الدین، السرقة على ضوء القرآن و السنة، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى، 1424ق.
  42. مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، 1427‌ق.
  43. نایینی، محمد حسین، أجود التقریرات، قم، بی‌نا، 1352ش‌.
یزدى، سید محمد کاظم، العروة الوثقى مع تعلیقات الفاضل، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام، بی‌تا. 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 97
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 9


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب