اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,671
تعداد مشاهده مقاله2,830,939
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,564,329
حاجبی, غلامرضا. (1404). بررسی و نقد ادعای تقابل اخلاق قرآنی با عقلانیت مدرن در اندیشه مستشرقان. مطالعات فلسفی کلامی, (), 1-22. doi: 10.22034/jqopv.2025.10385
غلامرضا حاجبی. "بررسی و نقد ادعای تقابل اخلاق قرآنی با عقلانیت مدرن در اندیشه مستشرقان". مطالعات فلسفی کلامی, , , 1404, 1-22. doi: 10.22034/jqopv.2025.10385
حاجبی, غلامرضا. (1404). 'بررسی و نقد ادعای تقابل اخلاق قرآنی با عقلانیت مدرن در اندیشه مستشرقان', مطالعات فلسفی کلامی, (), pp. 1-22. doi: 10.22034/jqopv.2025.10385
حاجبی, غلامرضا. بررسی و نقد ادعای تقابل اخلاق قرآنی با عقلانیت مدرن در اندیشه مستشرقان. مطالعات فلسفی کلامی, 1404; (): 1-22. doi: 10.22034/jqopv.2025.10385

بررسی و نقد ادعای تقابل اخلاق قرآنی با عقلانیت مدرن در اندیشه مستشرقان

قرآن پژوهی خاورشناسان
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 تیر 1404    اصل مقاله (382.39 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jqopv.2025.10385
نویسنده
غلامرضا حاجبی*
استاد سطوح عالی حوزه
چکیده
مستشرقان نوگرا با پیش‌فرض‌های اومانیستی، اخلاق قرآنی را به دلیل تأکید بر وحی، ناسازگار با عقلانیت مدرن و مروج محدودیت آزادی فردی، تبعیض جنسیتی و خشونت‌محوری می‌دانند. این پژوهش با هدف نقد این ادعاها، به تحلیل انتقادی-تطبیقی آن‌ها از منظر قرآن کریم و تفاسیر معتبر پرداخته است. روش پژوهش، تحلیل محتوای متون استشراقی و استدلال قرآنی-تفسیری با رویکرد تطبیقی است. یافته‌های پژوهش نشان داد که ادعای ناسازگاری با آزادی فردی، با استناد به آیه «لا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» (بقره: ۲۵۶) و تأکید قرآن بر اختیار انسانی، بی‌اعتبار است؛ زیرا اخلاق قرآنی آزادی مسئولانه را در چارچوب عدالت اجتماعی ترویج می‌دهد. ادعای تبعیض جنسیتی، با تکیه بر احکام ارث و شهادت، در پرتو آیه «وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (بقره: ۲۲۸) و زمینه‌مندی احکام، رد می‌شود؛ چرا که قرآن عدالت جنسیتی را بر اساس نقش‌های اجتماعی محقق می‌سازد، که با عدالت توزیعی مدرن همخوان است. ادعای خشونت‌محوری نیز با استناد به آیه «وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا» (انفال: ۶۱) و تبیین دفاعی بودن جهاد، مخدوش است؛ این رویکرد با نظریه‌های جنگ عادلانه غرب سازگار است. تحلیل روش‌شناختی آشکار ساخت که سوگیری‌های فرهنگی و فقدان زمینه‌مندی در تفاسیر مستشرقان، به نتایجی یک‌جانبه منجر شده است. اخلاق قرآنی، با تأکید بر عقلانیت اسلامی و هماهنگی عقل و وحی در آیاتی مانند «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (بقره: ۴۴)، نه‌تنها با عقلانیت مدرن تعارض ندارد، بلکه با ارائه نظام اخلاقی پویا، گفت‌وگوی بین‌فرهنگی را تقویت می‌کند. این پژوهش بر ضرورت بازنگری پیش‌فرض‌های استشراقی و تعامل سازنده میان نظام‌های اخلاقی تأکید دارد.
کلیدواژه‌ها
اخلاق قرآنی؛ عقلانیت مدرن؛ مستشرقان نوگرا؛ آزادی فردی؛ عدالت جنسیتی؛ گفت‌وگوی بین‌فرهنگی
مراجع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 41
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب