Allâme Seyyid Muhammed Hüseyin Tabâtabâî, 1903 yılında Tebriz’de soylu ve dindar bir ailede doğdu. İlk eğitimini burada aldıktan sonra 1918’de dini medreseye geçerek Arap edebiyatı, fıkıh, mantık, teoloji ve felsefe gibi alanlarda eğitim gördü. 1925-1935 yılları arasında Necef’te ilim tahsil etti ve burada matematik, geometri ve mimarlıkta da önemli ustalıklar kazandı.
1935’te ekonomik nedenlerle Tebriz’e dönerek tarım ve araştırmalarla ilgilendi; köyünde modern teknikler kullanarak çiftçilik yaptı, halkın ihtiyaçlarına destek oldu. Ancak bölgede yaşanan siyasi karışıklıklar ve Sovyet destekli propagandalar nedeniyle 1946’da Kum’a geçerek burada felsefe ve tefsir alanında dersler vermeye başladı. Kum’da tefsir ve felsefe alanında önemli yenilikler yaptı, öğrenci yetiştirdi ve entelektüel çevrelerde etkin rol oynadı.
Fransız filozof Henry Corbin ile yaptığı görüşmeler, Tabâtabâî’nin düşüncelerinin uluslararası düzeyde tanınmasına katkı sağladı. Tabâtabâî; ontoloji, epistemoloji, teoloji, antropoloji ve metodoloji gibi felsefi alanlarda özgün teoriler geliştirdi. En önemli eserlerinden biri olan el-Mizân tefsiri, Kur’an ayetlerini çağdaş ve çok boyutlu bir yöntemle yorumlayarak tefsir tarihinde dönüm noktası oldu.
Allâme, ayrıca İslami ilimlerin gelişimi, Ehl-i Beyt’in eserlerinin yayımı, felsefe eğitim kitapları yazımı, sosyal konulara açıklık getirme ve din ile bilimin uyumu üzerinde çalıştı. Çok sayıda değerli öğrenci yetiştirdi; bunlar arasında Ayetullah Murtaza Mutahharî ve diğer önemli şahsiyetler bulunur.
1981 yılında vefat eden Allâme Tabâtabâî, Kum’daki Hazret-i Fatıma Masume’nin türbesine defnedildi. Hayatı boyunca derin bilgi, ahlak ve tevazu ile İslam düşüncesine büyük katkılar sağlamış önemli bir âlim olarak anılmaktadır. |
