اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,307
تعداد مقالات9,803
تعداد مشاهده مقاله2,886,747
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,607,650
حسینیان مقدم, حسین, جعفری پور, احسان. (1404). پیوند احساس و اعتقاد در اشعار عاشورایی محتشم کاشانی. مطالعات فلسفی کلامی, 19(49), 104-123. doi: 10.22034/skh.2025.18875.1532
حسین حسینیان مقدم; احسان جعفری پور. "پیوند احساس و اعتقاد در اشعار عاشورایی محتشم کاشانی". مطالعات فلسفی کلامی, 19, 49, 1404, 104-123. doi: 10.22034/skh.2025.18875.1532
حسینیان مقدم, حسین, جعفری پور, احسان. (1404). 'پیوند احساس و اعتقاد در اشعار عاشورایی محتشم کاشانی', مطالعات فلسفی کلامی, 19(49), pp. 104-123. doi: 10.22034/skh.2025.18875.1532
حسینیان مقدم, حسین, جعفری پور, احسان. پیوند احساس و اعتقاد در اشعار عاشورایی محتشم کاشانی. مطالعات فلسفی کلامی, 1404; 19(49): 104-123. doi: 10.22034/skh.2025.18875.1532

پیوند احساس و اعتقاد در اشعار عاشورایی محتشم کاشانی

مجله سخن تاریخ
مقاله 5، دوره 19، شماره 49، فروردین 1404، صفحه 104-123    اصل مقاله (650.22 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2025.18875.1532
نویسندگان
حسین حسینیان مقدم* 1؛ احسان جعفری پور2
1دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2دکتری تاریخ اسلام دانشگاه باقر العلوم قم ایران
چکیده
عاشورا درشمار معدود رخدادهای تاریخی است، که از دیرباز در ادبیات شیعی از جایگاهی بلند برخوردار بوده و در فراز و فرود حوادث تاریخی نقش‌آفرینی کرده است. چنین کارکردی سبب شد تا اخبار عاشورایی به پیروی از تقاضاهای زمانی در دوره‌های مختلف تاریخ تشیع، با نگرش‌های گوناگونی نگاشته شود و درگذر زمان نگرش‏‎های تاریخی، کلامی، حدیثی، عاطفی، ماورایی، عرفانی، حماسی و اسطوره‌ای را در این شاخه از تاریخ‌نگاری شیعی پدید آورد. از این‌رو، شناخت فضاهای سیاسی_فکری ابزاری برای شناخت نگرش‌ها و نیز نگرش‌شناسیِ اخبار عاشورایی عاملی برای واکاوی لایه‌هایی از تاریخ سیاسی_فکری دوره‌های مختلف است. اخبار عاشورایی در دوره صفویه بنابر نیازهای اجتماعی، مانند رهایی از فشار چند صد ساله حاکمان غیرشیعی، بیشتر با نگرش عاطفی و یادکرد مصائب گوناگون تحریر شد و بر دوره‏‎های بعدی تأثیر گذارد. نوشتار روبرو، با طرح این پرسش که محتشم در اشعار عاشورایی خود چه نگرشی را ترسیم کرده با روش تحلیل محتوای کیفی، به تبیین خاستگاه تاریخی نگرش محتشم پرداخته و دریافته که بیشتر اشعار محتشم براساس نیازمندی‌ها و شرایط فکری سیاسی زمانه خود، نگرش عاطفی_احساسی را بیان ‌کرده و آن را استادانه با نگرش ابتلایی و تقدیرگرایانه به واقعه عاشورا پیوند داده است.
کلیدواژه‌ها
محتشم کاشانی؛ امام حسین(ع)؛ اشعار عاشورایی؛ نگرش عاطفی احساسی؛ مقتل‏‎ سرایی
مراجع
  1. ابن اثیر جزری، 1385ش، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالصادر.
  2. ابن اعثم کوفی،1411ق، الفتوح، بیروت، دار الاضواء.
  3. ابن سعد، محمد،1410ق، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  4. ابن شهر آشوب مازندرانی، 1379ق، المناقب، قم، علامه.
  5. ابن طاووس، سید رضی الدین علی بن موسی بن جعفر،1348ش، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران، جهان.
  6. ابن قولویه، جعفر بن محمد،1356ش، کامل الزیارات، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف،دارالمرتضویه.
  7. ابن منظور، محمد بن مکرم،1414ق، لسان العرب، بیروت: دارالفکر لطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر.
  8. ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن الحسین،1415ق،الاَغانی، بیروت، دار‌احیاء التراث العربی.
  9. ابومخنف کوفی، 1417ق، وقعه الطف، تحقیق محمد هادی یوسفی غروی، قم، جامعه مدرسین.
  10. اسکندر بیک منشی، 1317ش، عالم آرای عباسی، تصحیح سهیلی خوانساری، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
  11. برقی، احمد بن محمد،1330، المحاسن، تصحیح جلال‏‎الدین حسینی(محدث)، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  12. بغدادی، عبدالقادر‌بن عمر، 1998م، خزانة الادب و لب لباب لسان العرب، تحقیق محمد نبیل طریفی و اِمیل بدیع الیعقوب، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  13. بلاذرى، احمد بن یحیى،1417ق،. انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و زرکلى، بیروت، دار الفکر.
  14. بهادر، محمدصدیق حسن خان،1386ش، تذکره شمع انجمن، ویراستار محمدکاظم کهدویی، یزد، دانشگاه یزد.
  15. خانجانی، قاسم، 1392ش، شیخ مفید و تاریخ نگاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  16. درگاهی، حسین، انواری، محمدجواد، طالعی، عبدالحسین،1388ش، شورش در خلق عالم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. دربندی،آغا بن عابد الشیروانی 1415ق، اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات، تحقیق محمد جمعه بادی، عباس ملّا عطیه الجمری، بحرین،شرکة المصطفی للخدمات الثقافیه.
  18. دوانی، علی۱۳۶۰ ش، نهضت روحانیون ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  19. دینوری، احمد بن داود،1368ش، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، مراجعه جمال‏‎الدین شیال، قم: شریف رضی.
  20. ربانی گلپایگانی، علی،13۶۸ ش، جبر و اختیار، بحث‌های استاد جعفر سبحانی، چاپ اول، قم، مؤسسه تحقیقاتی سیدالشهداء.
  21. رنجبر، محسن،1389ش، جریان شناسی تاریخی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورا از صفویه تا مشروطه با تأکید بر مقاتل، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره».
  22. سپهر، محمدتقی،1385ش، گزیده ناسخ التواریخ، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  23. شریف‌کاشانی، حبیب‌الله،1393ش، تذکرة الشهداء، تهران، شمس الضحی.
  24. صحتی سردرودی،محمد، 1394ش، عاشورا پژوهی، قم، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام).
  25. صدوق، محمد بن علی، 1368ش، ثواب الاعمال، تحقیق سیدمحمدمهدی سیدحسن الخرسان، قم، شریف رضی.
  26. صدوق، محمد بن علی،1376ش، الأمالی، تهران: کتابچی.
  27. صفا، ذبیح اللّه،1363ش، تاریخ ادبیات در ایران،تهران، انتشارات فردوسى.
  28. طبری، محمد بن جریر 1387ق. تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار تراث.
  29. عاملی، محمد بن الحسن، 1409ق، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق مؤسسه آل البیت ، قم: مؤسسه آل البیت.
  30. عطاردی، عزیزالله، 1376ش، مسند الامام الشهید ابی عبدالله الحسین بن علی، تهران، عطاردی.
  31. قمى، عباس1363 ش، هدیة الاحباب؛ تهران؛ انتشارات امیرکبیر.
  32. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، 1422ق، ینابیع الموده لذوی القربی،قم، اسوه.
  33. کاشفی،حسین،1382ش. روضة الشهداء، قم‏: نوید اسلام‏‏.
  34. کلوس کریپندورف،(1383ش)، تحلیل محتوا، مبانی روش شناسی، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: نشرنی.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  36. گروهی از تاریخ‌پژوهان1393ش، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره».
  37. مجلسی، محمدباقر1403ق، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  38. محتشم کاشانی، کمال‌الدّین على(بی‌تا). دیوان مولانا محتشم کاشانى، کوشش مهرعلى گرگانى، کتابفروشى محمودى.‏
  39. محمدزاده‏، مرضیه‏1383ش، دانشنامه‏ى شعر عاشورایى انقلاب حسینى در شعر شاعران عرب و عجم‏، تهران‏: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  40. معروفی، یحیی؛ یوسف زاده، محمدرضا،1388ش،تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان، سپهر دانش.
  41. مطهری، مرتضی،1390ش، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
  42. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، 1413ق، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید.
  43. میرابوالقاسمی، رقیه،1393ش، تحول گفتمان در گزارش واقعۀ کربلا، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 11
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 7


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب