اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,294
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,307
مقدم دیمه, احسان, رستگار, پرویز, قاسم پور, محسن. (1400). تاریخچه شکل گیری، اصول رفتاری و مبانی مشترک جریان های تکفیری معاصر. مطالعات فلسفی کلامی, 9(18), 82-115. doi: 10.22034/mte.2021.5031
احسان مقدم دیمه; پرویز رستگار; محسن قاسم پور. "تاریخچه شکل گیری، اصول رفتاری و مبانی مشترک جریان های تکفیری معاصر". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 18, 1400, 82-115. doi: 10.22034/mte.2021.5031
مقدم دیمه, احسان, رستگار, پرویز, قاسم پور, محسن. (1400). 'تاریخچه شکل گیری، اصول رفتاری و مبانی مشترک جریان های تکفیری معاصر', مطالعات فلسفی کلامی, 9(18), pp. 82-115. doi: 10.22034/mte.2021.5031
مقدم دیمه, احسان, رستگار, پرویز, قاسم پور, محسن. تاریخچه شکل گیری، اصول رفتاری و مبانی مشترک جریان های تکفیری معاصر. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 9(18): 82-115. doi: 10.22034/mte.2021.5031

تاریخچه شکل گیری، اصول رفتاری و مبانی مشترک جریان های تکفیری معاصر

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 3، دوره 9، شماره 18، تیر 1400، صفحه 82-115    اصل مقاله (956.66 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2021.5031
نویسندگان
احسان مقدم دیمه1؛ پرویز رستگار2؛ محسن قاسم پور3
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان- رئیس اداره توسعه و فناوری مجتمع آموزش عالی بنت الهدی/ جامعه المصطفی العالمیه
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان
3استاد گروه ،علوم قرآن وحدیث دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
پس از ورود استعمارگران به مصر و هند و در ادامه، مقارن با فروپاشی خلافت عثمانی و با ظهور شخصیت هایی چون مودودی، سید قطب، حسن البنا ودیگران در نقاط مختلف، قیام ها و جریان‌های سلفی در برخی کشورهای اسلامی به وجود آمدند. شکل‌گیری این جریان‌ها باعث ناسازگاریهایی میان آنها و حکومتهای سرزمین‌های اسلامی شد. اکثر این قیام ها تحت تأثیر هجوم بیگانگان به سرزمین های اسلامی و نیز رشد اندیشه های افراط گرایی در قالب تکفیردر تفکر اسلامی شکل گرفت و در ادامه قیام‌های مسلحانه نه تنها علیه بیگانگان، بلکه علیه حاکمان همسو با آن ها در سرزمینهای اسلامی و بعدها در همه نقاط دنیا را موجب شد. سؤال این است که این جریان ها که مبانی خویش را بنا بر ادعای صریح رهبران خود، از قرآن و سنت گرفته اند و مشی خویش را رجوع به قرآن و سلف اعلام کرده‌اند به لحاظ تاریخی چگونه شکل گرفته و اصول رفتاری و مبانی مشترک آنها چیست؟ در پاسخ، تاریخچه شکل گیری آنها و جریان های سلفی تأثیرگذار بر رشد ایشان در سه نقطه اساسی مصر، شبه قاره هند و شبه جزیره عربستان مورد بررسی قرار گرفته و به انواع آن ها بر اساس نوع نگاهشان به مسأله تکفیرکه شامل جریان های معتدل، افراطی و جهادی هستند، اشاره شده است. در ادامه به اصول رفتاری و مبانی مشترک ایشان که شامل تکفیر مسلمانان و حکام کشورهای اسلامی، توسعه مفهوم جهاد دفاعی و جهانی سازی آن، جواز کشتن افراد غیر نظامی ونیز عملیات انتحاری است، اشاره شده است.
کلیدواژه‌ها
جریان های تکفیری؛ سلفی گری؛ تکفیر؛ بازگشت به قرآن و سنت
مراجع
منابع:

  1. قرآن کریم.
  2. ‏‫أبی السعود، محمد بن محمد، (۱۹۸۲) تفسیر ابی سعود(إرشاد العقل السلیم إلى مزایا القرآن الکریم)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  3. ‏‫ابن طاووس، (۱۹۷۹). الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، (جلال الدین حسینی، ویراستار)، قم، خیام.
  4. ‏‫ابن عبد الوهاب، محمد ( بی‌تا)، مؤلفات الشیخ الإمام محمد بن عبد الوهاب، قاهره، مکتبة ابن تیمیة.
  5. ‏‫ابن فارس، احمد، (۱۳۶۲) معجم مقاییس اللغة، (عبد السلام محمد هارون، ویراستار) (ج ۱–6)، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
  6. ‏‫ابن منظور، محمد بن مکرم، (۱۹۵۶) لسان العرب، (ج 15)، بیروت، دار الفکر.
  7. ‏‫احمد، عزیز، (۱۳۶۷)، تاریخ تفکر اسلامی در هند، تهران، کیهان.
  8. ‏‫البوطی، محمد سعید، (۱۳۸۳) سلفیه، بدعت یا مذهب، (حسین صابری، مترجم)، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  9. ‏‫السید، رفعت، (۱۹۷۱) سید قطب، قاهره.
  10. ‏‫بخاری، محمد بن إسماعیل (۲۰۰۱)، صحیح البخاری، دار طوق النجاة.
  11. ‏‫بشیر، حسن (۱۳۹۱)، تاریخ فرهنگی سلفیه، از متن­گرایی تا زمینه­گرایی. بازیابی از ‪http://alwahabiyah.com/fa/Article/View/2151‎
  12. ‏‫بیومی‌، زکریا سلیمان (۱۹۷۹)، الاخوان‌ المسلمون‌ و الجماعات‌ الاسلامیة فی‌ الحیاة السیاسیة المصریة، قاهره،: مکتبة وهبة.
  13. ‏‫ثبوت، اکبر (۲۰۰۳)، کتاب‌های فلسفی ایران در حوزه علمیه دیوبند، تمدن و فرهنگ آسیا، (14).
  14. ‏‫جبرئیلی، محمد صفر، (۱۳۹۱)، سیری در تفکر کلامی معاصر، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  15. ‏‫جمعی از نویسندگان (۱۳۹۰)، کتاب آسیا (5) (ویژه مسائل پاکستان)، تهران، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  16. ‏‫حائری، ‌عبدالهادی (۱۳۶۱)، دیباچه­ای بر پیشینه تاریخی جنبش­های پان اسلامیسم - 3. جستارهای نوین ادبی، 59(15)، 409-444.
  17. ‏‫حبیب، کمال السعید (۲۰۱۲)، جماعة الجهاد و«الآخر» السیاسی و الدینی، دبی، المسبار.
  18. ‏‫حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۳۷۳). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، (محمدرضا حسینی جلالی، ویراستار) قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
  19. ‏‫حسینی، اسحاق موسی (۱۳۷۴)، اخوان المسلمین، تهران، اطلاعات.
  20. ‏‫حق جو، میرآقا (۱۳۸۰)، افغانستان و مداخلات خارجی، قم، سپهر.
  21. ‏‫حنفی، حسن ( بی‌تا)، الدین والثوره فی مصر، قاهره، مکتبه مدبولی.
  22. ‏‫دحمان، عبدالحق (۲۰۱۶)، السلفیة الخلیجیة فی طل التحولات العربیة الراهنة بین الإرث الفکری و ضرورات التکیف، در بین السلفیة وإرهاب التکفیر، أفکار فی التفسیر، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
  23. ‏‫درویش‌، مدیحه‌ احمد (۲۰۰۸)، تا‌ریخ‌ الدوله‌ السعودیه‌ حتی‌ الربع‌ الاول‌ من‌ القرن‌ العشرین، بیروت، دار و مکتبه‌ الهلال.
  24. ‏‫دغیم، سمیح (۲۰۰۱)، موسوعة مصطلحات الإمام فخرالدین الرازی، بیروت، مکتبه لبنان.
  25. ‏‫رازی، فخر الدین محمد بن عمر (۱۹۹۹)، التفسیر الکبیر، بیروت، دار الکتب العلمیة.
  26. ‏‫راغب اصفهانی، ابوالقاسم. (۲۰۰۸)، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالفکر.
  27. ‏‫رحیلى، ابراهیم بن عامر (بی‌تا)، التکفیر و ضوابطه، قاهره، دار الامام أحمد.
  28. ‏‫رسول مهر، غلام (۱۹۵۵)، سیّداحمد شهید، لاهور.
  29. ‏‫سبحانی، جعفر (۱۳۸۴)، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسة الإمام الصادق 7.
  30. ‏‫سمهوری، رائد (۲۰۱۰)، نقدالخطاب السلفی، بیروت، طوی.
  31. ‏‫سهارنپوری، خلیل احمد (۱۹۸۳)، المهنّد علی المفنّد، لاهور، انتشارات ادارة اسلامیه.
  32. ‏‫شلاطة، احمد زغلول؛ جرجس، فواز؛ بلقزیز، عبداله و دیگران (۲۰۱۶)، بین السلفیة و ارهاب التکفیر، أفکار فی التفسیر، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
  33. ‏‫شهرستانی، محمد بن عبدالکریم؛ مهنا، امیر علی و فاعور، علی حسن (۱۹۹۴)، الملل و النحل (ج ۱–2). بیروت، دار المعرفة.
  34. ‏‫شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (۱۳۶۷)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (ج ۱–10)، قم، داوری.
  35. ‏‫شوشتری، نوراللّه بن شریف الدین و محدث، جلال الدین (۱۳۶۶)، الصّوارم المهرقة فی نقد الصّواعق المحرقة(ابن حجر الهیثمی)، تهران، مشعر.
  36. ‏‫شوکانی، محمد بن‌ علی (۱۹۸۷)، رسالة شرح الصدور بتحریم رفع القبور، ریاض، شرکة العبیکان.
  37. ‏‫شیخ‌عطار، علیرضا (۱۳۸۱)، دین و سیاست، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وزارت خارجه.
  38. ‏‫صاحبی، محمد جواد (۱۳۶۶)، اندیشه اصلاحی در نهضت های اسلامی، تهران، انتشارات کیهان.
  39. ‏‫طائی، هاشم عبدالرزاق (۲۰۱۰)، التیار الاسلامی فی الخلیج العربی، دراسة تاریخیة، بیروت، مؤسسة الانتشار العربی.
  40. ‏‫طیب، محمد (۱۴۳۰)، علماء دیوبند؛ عقیدة و منهجاً، هند، دارالعلوم دیوبند.
  41. ‏‫عاصف، وحید (۲۰۱۷)، جریان شناسی وهابیت مصری.
  42. ‏‫عبدالسلام فرج، محمد (۱۹۸۰)، الفریضة الغائبة، مصر.
  43. ‏‫عبدالمنعم، محمود عبدالرحمن (بی‌تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة (ج ۱–3)، قاهره، دار الفضیله.
  44. ‏‫عطیف، على محمد زمل (۲۰۱۰)، التکفیر، مفهومه و اسبابه و ضوابطه و احکامه (ج ۱–3)، ریاض، مکتبة الرشد.
  45. ‏‫علوش، محمد (۲۰۱۵)، داعش و أخواتها، لندن، ریاض الریس.
  46. ‏‫علیزاده موسوی، سید مهدی (۱۳۹۰)، سلفی­گری و وهابیت (تبارشناسی1)، قم، آوای منجی.
  47. ‏‫غزالى، محمد (۱۹۹۳)، الاقتصاد فى الاعتقاد، بیروت، دار ومکتبة الهلال.
  48. ‏‫فرمانیان، مهدی (۱۳۹۳)، چیستی و چرائی شکل­گیری جریان­های تکفیری­ در مجموعه مقالات کنگره جهانی «جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام» قم، دارالإعلام لمدرسه اهل البیت (ع).
  49. ‏‫فیومی، احمدبن محمد بن علی (۱۹۹۳)، المصباح المنیر (ج ۱–2). قم، موسسه دار الهجره.
  50. ‏‫فیکتورفیتش، کوینتان (۲۰۱۵)، شجرة نسب «السلفیة الجهادیة». (ح عیسی، مترجم). بیروت، مؤسسة الانتشار العربی.
  51. ‏‫قندیل، محمد مختار (۲۰۱۵)، السلفیة الجهادیة فی سطور 2. بازیابی 2 تیر 2019، از ‪http://assafir.com/article/407971‎
  52. ‏‫کثیری، محمد (۱۹۹۶)، الـسلفیه بین أهل السنة و الإمامیة، بیروت، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
  53. ‏‫کاتب واقدی، محمد بن سعد و عبدالقادر عطا، محمد (۱۹۸۹)، الطبقات الکبرى، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  54. ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب و غفاری، علی اکبر (۱۳۶۴)، الاصول من الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
  55. ‏‫لاپیدوس، آیرا ماروین (۱۳۷۵)، تاریخ جوامع اسلامی، (مدیرشانه‌چی و رمضان زاده، مترجمان)، مشهد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش­های اسلامى.
  56. ‏‫مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی ( بی‌تا)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام). (محمودی، میانجی، مصباح یزدی، میاموی، بهبودی، خرسان، … دیگران، ویراستاران)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  57. ‏‫مسلم بن حجاج القشیری، ابوالحسین و عبدالباقی، محمد فؤاد (۱۹۹۱)، صحیح مسلم (ج ۱–5) قاهره، دارالحدیث.
  58. ‏‫منیب، عبدالمنعم (۲۰۱۰) دلیل الحرکات الاسلامیة المصریة قاهره، مکتبه مدبولی.
  59. ‏‫موثقی، سید احمد (۱۳۹۲)، جنبش­های اسلامی معاصر، تهران، سمت.
  60. ‏‫میشل، ریتشارد (۱۹۷۷)، الإخوان المسلمون، (ع رضوان، مترجم)، قاهره، مکتبه مدبولی.
  61. ‏‫نافع، بشیر موسى و عبد المولى، عز الدین و تقیة، الحواس (۲۰۱۴)، الظاهرة السلفیة، التعددیة التنظیمیة والسیاسات، بیروت، الدار العربیة للعلوم ناشرون.
  62. ‏‫نافع، بشیر، (۲۰۰۹). محمد بن عبدالوهاب، محمد بن حیات السندی و روش­شناسی اصحاب حدیث (محمد حسین رفیعی، مترجم).
  63. ‏‫نبی نژاد، محسن (۱۳۸۹)، بربهاری از کهن‌ترین تئوریسین‌های وهابیت، فصلنامه سراج منیر، (4)، 41-61.
  64. ‏‫هاردی، پی (۱۳۹۱)، مسلمانان هند بریتانیا، (لاهوتی، مترجم)، مشهد، آستان قدس رضوی.
  65. ‏‫هالة مصطفی (۱۹۹۵)، الدولة والحرکات الإسلامیة المعارضة، قاهره، مرکز المحروسة للنشر.
  66. ‏‫هدایت، محمد (۱۳۸۶)، روش­شناسی فهم القاعده.
  67. Hunter, W.W. (1871). The Indian Musalmans. London.
  68. Peters, Rudolph. (1996). Jihad in Classical and Modern Islam: A Reader. Markus Wiener Pub.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 767
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 281


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب