اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,046,953
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,375
کشاورز, زهرا سادات, چلونگر, محمدعلی, منتظرالقائم, اصغر. (1400). بررسی زمینه‌های‌ شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی در عصر صفویه با تأکید بر روابط متقابل روحانیت و حکومت. مطالعات فلسفی کلامی, 9(18), 7-36. doi: 10.22034/mte.2021.8669.1297
زهرا سادات کشاورز; محمدعلی چلونگر; اصغر منتظرالقائم. "بررسی زمینه‌های‌ شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی در عصر صفویه با تأکید بر روابط متقابل روحانیت و حکومت". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 18, 1400, 7-36. doi: 10.22034/mte.2021.8669.1297
کشاورز, زهرا سادات, چلونگر, محمدعلی, منتظرالقائم, اصغر. (1400). 'بررسی زمینه‌های‌ شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی در عصر صفویه با تأکید بر روابط متقابل روحانیت و حکومت', مطالعات فلسفی کلامی, 9(18), pp. 7-36. doi: 10.22034/mte.2021.8669.1297
کشاورز, زهرا سادات, چلونگر, محمدعلی, منتظرالقائم, اصغر. بررسی زمینه‌های‌ شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی در عصر صفویه با تأکید بر روابط متقابل روحانیت و حکومت. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 9(18): 7-36. doi: 10.22034/mte.2021.8669.1297

بررسی زمینه‌های‌ شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی در عصر صفویه با تأکید بر روابط متقابل روحانیت و حکومت

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 1، دوره 9، شماره 18، تیر 1400، صفحه 7-36    اصل مقاله (1009.33 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2021.8669.1297
نویسندگان
زهرا سادات کشاورز* 1؛ محمدعلی چلونگر2؛ اصغر منتظرالقائم2
1دانشجوی دکترای تاریخ تشیّع، دانشگاه اصفهان،ایران
2استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
در جامعه‌شناسی، نهادهای مدنی، از مهم‌ترین مجموعه تشکل‌ها و اجتماعات موجود در جامعه است که در حد فاصل میان توده شهروندان و حکومت قرار گرفته است و در نتیجه ایجاد فرآیند تعامل میان حکومت و نهادهای اجتماعی مستقل شکل می‌گیرند. دولت صفویه نیز براساس منطق الگوی «توالی‌های واکنشی» با به جنبش درآوردن زنجیره‌ای از رخدادهای واکنشی، منجر به شکل‌گیری میراث نهادی ویژه‌ای در تبریز، اولین پایتخت صفویه شد که نهایتاً در قزوین و اصفهان با تحقق تمرکز سیاسی به ثمر نشست. هرچند این تمرکزگرایی پستی و بلندی‌های زیادی را فرا روی نهادها قرار داد که بررسی ان می‌تواند به شناخت بیشتر نهادهای سنتی در عصر صفویه کمک کند. این پژوهش با الهام از الگوی نظری نهادگرایی تاریخی و به روش تحقیق تاریخی و شیوه توصیفی-تحلیلی متکی بر منابع دست اوّل و منابع معتبر، ضمن توجه به‌ضرورت کاربرد رویکردهای جامعه‌‌شناختی در تحلیل پدیده‌های تاریخی در جست‌وجوی پاسخی مناسب برای این پرسش است که «براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، تا چه میزان حکومت صفویه توانسته است زمنیه شکل‌گیری تعادل نهادی نسبتاً پایدار بین روحانیت و حکومت مرکزی را محقق سازد؟ نتایج نشان می‌دهد شکل‌گیری تعادلِ نهادی سنتی دوران صفویه، مبتنی بر شبکه پیچیده‌ای از روابط متقابل بین دو نهاد اصلی یعنی حکومت مرکزی و روحانیت بود که حاصل آن تعادل نهادی نسبتاً پایداری بین این نهادها بود. این تعادل نهادی نه ناشی از سلطه یک نهاد بر نهادهای دیگر بلکه محصول موازنه قدرت مبتنی بر نیازهای متقابلِ این نهادها به یکدیگر بود که ریشه در شرایط و نحوه شکل‌گیری حکومت صفویه مبتنی بر ترکیبی از نیروهای سیاسی-اجتماعی و قدرت ایدئولوژیک داشت.
کلیدواژه‌ها
توالی‌های واکنشی؛ نهادگرایی تاریخی؛ دولت؛ روحانیت؛ نیروهای اجتماعی؛ صفویه
مراجع
  1. ابی­صعب، رولاجردی (1396)، تغییر مذهب در ایران، ترجمه: منصور صفت­گل، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  2. اصفهانی، محمد معصوم بن خواجگی (1368)، خلاصة ­السیر (تاریخ روزگار شاه صفی صفوی)، به کوشش: ایرج افشار، تهران: انتشارات علمی.
  3. الگار، حامد (1356)، دین و دولت در ایران: نقش علما در دوره قاجاریه، ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات توس.
  4. بنائی، امین و همکاران (1380)، صفویان، ترجمه و تدوین: یعقوب آژند، تهران: مولی.
  5. منشی، اسکندربیگ (1382)، تاریخ عالم‌آرای عباسی، با اهتمام: ایرج افشار، تهران: مؤسسه امیرکبیر.
  6. جعفریان، رسول (1379)، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  7. حیدری الصفوی، شاه‌طهماسب (1363)، تذکره شاه‌طهماسب، تصحیح: امرالله صفری، تهران: شرق.
  8. حسینی سوانح­نگار تفرشی، ابوالمفاخر (1388)، تاریخ شاه­صفی ]تاریخ تحولات ایران در سال­های 152-1038هجری قمری[، تصحیح: محسن بهرام­نژاد، تهران: میراث مکتوب.
  9. خاتون­آبادی، عبدالحسین (1352)، وقایع السنین و الاعوام، به کوشش: محمدباقر بهبودی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
  10. خواندمیر، غیاث­الدین بن همام­الدین الحسینی (۱۳۵۳)، حبیب السیر، زیر نظر: محمد دبیر سیاقی، تهران: خیام.
  11. خوانساری، محمدباقر (1355)، روضات الجنّات فی احوال العلما و السادات، ترجمه: محمدباقر ساعدی، تهران: انتشارات اسلامیه.
  12. روملو، حسن (1349)، احسن‌التواریخ. به اهتمام: عبدالحسین نوایی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  13. زرکلی، خیرالدین (1992)، الاعلام، بیروت: دار العلم للملایین.
  14. سیوری، راجر (1374)، ایران عصر صفوی، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
  15. (۱۳۸۰)، در باب صفویان، ترجمه: رمضان­على روح‌اللهی، تهران: نشر مرکز.
  16.  شاردن، ژان (1345)، سفرنامه، ترجمه: محمد عباسی، جلد سوم، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
  17. شاملو، ولی قلی­ بن داود قلی (1371)، قصص­الخاقانی، تصحیح: دکتر سیدحسن سادات ناصری، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  18. شجاعی‌زند، علیرضا (1376)، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین، تهران: بنیان.
  19. صفت­گل، منصور (۱۳۸۱)، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفویه، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  20. ـــــ  (1388)، فراز و فرود صفویان، تهران: کانون اندیشه جوان.
  21. عبدی بیک­شیرازی، زین­العابدین (1369)، تکملة الاخبار (تاریخ صفویه از آغاز تا ٩٧٨ هجری قمری)، به کوشش: عبدالحسین نوایی، تهران: نشر نی.
  22. قمی، احمد بن حسین (1359)، خلاصة التواریخ، تصحیح: احسان اشراقی، ج1، تهران: دانشگاه تهران.
  23. کدی، نیکی آر (1381)، ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان (1304- 1175)، ترجمه: مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
  24. کدیور، جمیله (1379)، تحول گفتمان سیاسی شیعه در در ایران، تهران: طرح نو.
  25. کیوانی، مهدی (1392)، پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عصر صفوی (جستارهایی در تاریخ اجتماعی و اقتصادیایران)، ترجمه: یزدان فرخی، تهران: امیرکبیر.
  26. لاکهارت، لارنس (1383)، انقراض سلسله صفویه، اسماعیل دولتشاهی، تهران: علمی و فرهنگی.
  27. لمبتون، آن. کی. اس (1345)، مالک و زارع، منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  28. ـــــ  (1374)، دولت و حکومت در اسلام، ترجمه و تحقیق: سید عباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران: عروج.
  29. مجلسی، محمدباقر (بی­تا)، عین‌الحیوة، تهران: مرکز چاپ و نشر کتاب.
  30. مدرسی طباطبایی (1355)، حسین، تربیت پاکان، قم: انجمن آثار ملی.
  31. مزاوی، میشل. م (۱۳۶۸)، پیدایش دولت صفوی، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
  32. میرزا رفیعا، محمدرفیع (1385)، دستور الملوک، به کوشش: محمداسماعیل مارچینکوفسکی، ترجمه: علی کردآبادی، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
  33. میرزا سمیعا (1368)، تذکرة الملوک، به کوشش: محمد دبیرسیاقی، تهران: امیرکبیر.
  34. مینورسکی، ولادیمیر (1368)، سازمان اداری حکومت صفویان (یا تعلیقات مینورسکی بر تذکرة‌الملوک)، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، با حواشی: سید محمد دبیر سیاقی، تهران: امیرکبیر.
  35. نوروزی، جمشید و شهرام رمضانی (1394)، «علل تعاملات سلاطین صفوی با علمای شیعه و نتایج آن»، پژوهش­نامه تاریخ اسلام، سال پنجم، شماره 19: 5 ـ 24.
  36. وحیدقزوینی، محمدطاهر (1329)، عباسنامه یا شرح زندگانی 22ساله شاه­عباس ثانی (1152-1073)، به کوشش: ابراهیم دهگان، اراک: کتاب‌فروشی داودی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 622
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 390


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب