اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,639
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,468
بهرامی خوشکار, محمد, حسینی یکتا, سیدسعید, صیادی, صادق. (1401). بررسی ریشه نظری عینیت مبیع در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه. مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), 199-226. doi: 10.22034/fvh.2021.5747
محمد بهرامی خوشکار; سیدسعید حسینی یکتا; صادق صیادی. "بررسی ریشه نظری عینیت مبیع در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 45, 1401, 199-226. doi: 10.22034/fvh.2021.5747
بهرامی خوشکار, محمد, حسینی یکتا, سیدسعید, صیادی, صادق. (1401). 'بررسی ریشه نظری عینیت مبیع در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه', مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), pp. 199-226. doi: 10.22034/fvh.2021.5747
بهرامی خوشکار, محمد, حسینی یکتا, سیدسعید, صیادی, صادق. بررسی ریشه نظری عینیت مبیع در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 16(45): 199-226. doi: 10.22034/fvh.2021.5747

بررسی ریشه نظری عینیت مبیع در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه

مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق
دوره 16، شماره 45، شهریور 1401، صفحه 199-226    اصل مقاله (1.08 M)
نوع مقاله: مقاله علمی ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/fvh.2021.5747
نویسندگان
محمد بهرامی خوشکار1؛ سیدسعید حسینی یکتا2؛ صادق صیادی* 3
1دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه شهید مطهری (ره)، تهران، ایران
2کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهید مطهری (ره)، تهران، ایران
3کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی (ره)، تهران، ایران
چکیده
بیع، از کهن‌ترین و رایج‌ترین عقود در جوامع بشری است. این عقد پر اهمیت، مورد امضای شارع در شریعت مقدس اسلام قرار گرفته و با توجه به ماهیت عرفی آن فقیهان تعاریفی از عقد بیع ارائه نموده‌اند. با تأمل در اغلب این تعاریف استنباط می‌شود که مبیع باید «عین» باشد، درحالی‌که امروزه اموالی که وجود خارجی ندارند مانند ارزهای دیجیتال و انواع مختلف حقوق ازجمله حق تألیف، سرقفلی و... به کثرت در عرف، مورد خریدوفروش واقع می‌شوند. با تدقیق در دیدگاه فقیهان، مشخص می‌شود که در رابطه با الزام عین بودن مبیع، بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد و برخی از آنان، بیع را «انتقال ملک» و بعضی دیگر «انتقال عین» تعریف کرده‌اند. اختلاف‌نظر در این زمینه در نظرات حقوق‌دانان هم قابل‌مشاهده است. در کتاب و سنت نیز مطلبی در رابطه با ضرورت عین بودن مبیع مطرح نگردیده و همچنین برای این موضوع نصی در منابع فقهی یافت نشده و فقهای متقدم نیز بر مبنای فتاوی سایر فقها به این شرط تصریح کرده‌اند.  اگر چه در سال 1307 تعریف عقد بیع، تعریفی سازگار با جامعه و عرف تلقی می‌شده است، اما در دوره زمانی کنونی ادله طرفداران عینیت مبیع مورد قبول نبوده و محل انتقاد هستند و باید قید «عین» از تعاریف مذکور حذف و تعبیری مناسب با واقعیت عرفی ارائه گردد که به اعتقاد نگارندگان این تعبیر، «مال» اعم از عین خارجی، حق، منفعت و... است. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه‌ای انجام‌شده است
کلیدواژه‌ها
عقد بیع؛ عین؛ مبیع؛ ماده 338 قانون مدنی؛ اموال غیرمادی
مراجع
  • آخوند خراسانى، محمدکاظم(1406)، حاشیة المکاسب‌، چ1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  • آل عصفور بحرانى، حسین بن محمد(بی‌تا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع(للفیض)، ج 11، چ1، قم: مجمع البحوث العلمیة‌.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1410)، عیون الحقائق الناظرة فی تتمیم الحدائق الناضرة(الحدائق الفاخرة)، ج 1، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
  • ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد‌(1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى ‌، ج2، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
  • اراکى، محمدعلى(1415)، کتاب البیع‌، ج 1، چ1، قم: مؤسسه در راه حق.
  • اسدى حلّى، احمد بن محمد(جمال‌الدین)،(1407ه‍ ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع،‌ ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • اسدی حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر(علامه حلّى)(1419)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، ج2، چ1، قم: مؤسسه آل البیتD.
  • اصفهانى، محمدحسین(کمپانى)(1418)، حاشیة کتاب المکاسب(ط. الحدیثة)، ج1، چ1، قم: أنوار الهدى.
  • امامى، سید حسن(بی‌تا)، حقوق مدنی، ج1، چ3، تهران: انتشارات اسلامیه‌.
  • انصارى دزفولى، مرتضى بن محمدامین(1415)، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات(ط. الحدیثة)، ج3، چ1، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  • انصاری، شیخ مرتضی(بی‌تا)، مکاسب، تبریز: چاپ سنگی در یک مج به خط طاهر خوشنویس.
  • بروجردی عبده، محمد(1380)، حقوق مدنی، چ1، تهران: انتشارات طه.
  • بغدادی، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى(شیخ مفید)(1413 )، المقنعة، چ1،‌ قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید8.
  • تفرشی، محمدعیسی و رضا سکوتی نسیمی(1383)، بیع سهام شرکت­های سهامی، دوره 21، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ص58-35.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1395)، الفارق، ج2، چ3، تهران: انتشارات گنج دانش.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1357)، دائرة المعارف حقوق مدنی و تجارت، چ1، تهران: انتشارات بنیاد راستاد.
  • حائری شاه باغ، سید علی(1376)، شرح قانون مدنی، ج 1، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.
  • حر عاملى، محمد بن حسن(1409ه‍ ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ج15، 17 و 23، چ1، قم: مؤسسه آل البیتD .
  • حسینى روحانى قمّى، سید صادق(بی‌تا)، المسائل المستحدثة، بی جا، بی نا.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــ(1412)، فقه الصادق علیه السّلام‌، ج 15، چ1، قم: دار الکتاب . مدرسه امام صادق(علیه السلام).
  • حسینى عاملى، سید جواد بن محمد(1419)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة(ط. الحدیثة)، ج 12، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • حلّی، محمد بن حسن بن یوسف(فخر المحققین)‌(1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌، ج 1، چ1، قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
  • حلّى، جعفر بن حسن نجم الدین(محقق حلّى)(1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2، چ2، قم: ‌مؤسسه اسماعیلیان.
  • خراسانى، محمدکاظم بن حسین(1406)، حاشیة المکاسب‌، چ1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1431)، کفایة الاصول، چاپ هفتم، قم: موسسة آل البیتD لإحیاء التراث.
  • راوندى، قطب الدین(1405 )، فقه القرآن‌، چ2، ج2، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى8.
  • سبزواری، سید عبدالأعلى ‌(1413)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام‌، ج16، چ4، قم: مؤسسة المنار.
  • سلطانی، محمد(1396)،، حقوق بازار سرمایه، چ4، تهران: سمت.
  • سلطانی، محمد و حامده اخوان هزاوه(1391)، ماهیت و قواعد حقوقی توثیق سهام، ش17، فصلنامه بورس اوراق بهادار، ص161-141.
  • سیفی، غلامعلی(بی‌تا)، «تعریف بیع و ویژگی های آن در حقوق ایران و فرانسه»، [بی‌جا]: ص1.33.
  • سیورى حلّى، مقداد بن عبداللّه(1404)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج2، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى8.
  • سنهوری، عبدالرزاق(بی­تا)، الوسیط فی الشرح القانون المدنی(عقود التی تقع علیه الملکیة)، ج 4، بیروت: احیاءالتراث العربی.
  • شریف مرتضى، على بن حسین موسوى‌(1405)، رسائل الشریف المرتضى‌، ج2، چ1‌، قم: دار القرآن الکریم.
  • شکری، فریده(1390)، «رهن دین در نظام حقوقی ایران»، مجله حقوقی دادگستری، ش75، ص112-75.
  • شهیدی، مهدی(1396)، حقوق مدنی 6، چ20، تهران: انشارات مجد.
  • طاهرى، حبیب الله(1418)، حقوق مدنی، ج 4، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
  • طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم(1421)، حاشیة المکاسب‌، ج 1، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
  • طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن‌(1387)، المبسوط فی فقه الإمامیة‌، ج2 و 6، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة‌.
  • طوسى، محمد بن على بن حمزه‌(1408ه‍ ق)، الوسیلة إلى نیل الفضیلة‌، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى8.
  • عاملى، زین‌الدین بن على‌(شهید ثانى)(1410)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة(المحشّى. کلانتر)، ج3، چ1، قم: کتابفروشى داورى.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1422)، حاشیة شرائع الإسلام‌، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1419)، فوائد القواعد‌، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1413)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام‌، ج3و10، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌.
  • عاملى، محمد بن مکى‌(شهید اول)(1411)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چ1، قم:‌ دار الفکر
  • غروى‌ نائینى، میرزا محمدحسین(1413)، المکاسب و البیع‌، ج 1، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1373)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب‌، ج 1، چ1، تهران: المکتبة المحمدیة.
  • قمّى، سید تقى طباطبایى‌(1426)، مبانی منهاج الصالحین‌، ج7، چ1، قم: منشورات قلم الشرق.
  • قمّى سبزوارى، على مؤمن(1421ه‍ ق)، ‌جامع الخلاف و الوفاق بین الإمامیة و بین أئمة الحجاز و العراق، چ1، قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصرQ.
  • کاتوزیان، ناصر(1395)، عقود معین، ج 1، چ14، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • ـــــــــــــــــ(1387)، اموال و مالکیت(دوره مقدماتی حقوق مدنی)، چ21، تهران: نشر میزان.
  • کرکى عاملى، على بن حسین(محقق ثانى)(1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد‌، ج2و4، چ2، قم: مؤسسه آل البیتD.
  • کوه‌کمرى، سید محمد(1409)‌، کتاب البیع‌، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • گرجی، ابوالقاسم(1372)،«مشروعیت حق و حکم آن با تأکید بر حق معنوی». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، بدون شماره، ص132-121.
  • محقّق داماد یزدى، سید مصطفى(1406)، قواعد فقه‌، ج1، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
  • محمدی خراسانی، علی(1375)، شرح اصول فقه مظفر، ج1، چ4، قم: دار الفکر.
  • مظفر، محمدرضا(بی‌تا)، اصول الفقه، ج 1، چ1، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • مکارم شیرازى، ناصر(1425)، أنوار الفقاهة، کتاب البیع‌، چ1‌، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی­طالبG.
  • موسوى خمینى، سید روح اللّه(1418)، کتاب البیع(تقریرات)، تقریر سید حسن طاهرى‌ خرم‌آبادى، چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى9.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1421)، کتاب البیع‌، ج 1و3، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى9 ‌.
  • موسوى خویى، سید ابوالقاسم(بی‌تا)، المکاسب، مصباح الفقاهة،‌، ج2، بی‌جا.
  • نجفى، محمدحسن‌(صاحب الجواهر)(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌، ج22، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
همدانى، آقا رضا بن محمدهادى‌(1420)، حاشیة کتاب المکاسب، چ1، قم: بی‌نا.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 959
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 761


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب