فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,019
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,752
زکی زاده, علیرضا. (1400). مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری. مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), 251-270. doi: 10.22034/pke.2021.9788.1437
علیرضا زکی زاده. "مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 15, 1400, 251-270. doi: 10.22034/pke.2021.9788.1437
زکی زاده, علیرضا. (1400). 'مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری', مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), pp. 251-270. doi: 10.22034/pke.2021.9788.1437
زکی زاده, علیرضا. مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(15): 251-270. doi: 10.22034/pke.2021.9788.1437

مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری

پژوهشنامه کلام
مقاله 12، دوره 8، شماره 15، اسفند 1400، صفحه 251-270    اصل مقاله (809.87 K)
نوع مقاله: مقاله علمی ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2021.9788.1437
نویسنده
علیرضا زکی زاده*
استادیار دانشگاه علامه مجلسی
چکیده
کلام امامیه را در موقعیت‌های جغرافیایی متفاوت و همچنین به لحاظ تاریخی می‌توان مورد بررسی قرار داد. بر این اساس و با هدف این ‌که پژوهشی در مورد مقایسه دیگر مکاتب کلامی با مدرسه کلامی ماوراء النهر سامان نیافته است، این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. مکتب کلامی کوفه و قم به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در مکاتب کلامی دارند و به خاطر تأثیر و تأثراتشان با حوزة ماوراء النهر انتخاب شده است. این پژوهش به روش مقایسه‌ای و تحلیلی نشان می‌دهد که این مکاتب به لحاظ اندیشه‌های مشترک برخی عالمان و راه یافتن جریان‌های فکری و تأثیرگذار این عالمان به ماوراء النهر دارای اشتراک بوده و از جهت تعامل با اهل سنّت و جهت‌گیری معتدلانه و رویکرد تقریبی حوزة ماوراء النهر از همدیگر متمایز می‌شوند. همچنین مشخص گردید بیشترین نقاط اشتراک مدرسه ماوراءالنهر با مکتب قم بوده است؛ با این وجود، عدم گرایش به اندیشة نظریة سهو النبی از سوی برخی شاگردان ابن ولید همچون «حیدر بن محمّد بن نعیم سمرقندی» و «جعفر بن علی بن احمد قمی» در دیار ماوراء النهر و همچنین عدم همراهی با جریان فکری سعد اشعری در ماوراء النهر که مقابل جریان فکری هشام بن حکم بوده است، از نقاط افتراق این دو مکتب می‌باشد
کلیدواژه‌ها
مقایسه تطبیقی؛ مدرسه کلامی ماوراء‌ النهر؛ مکتب کلامی کوفه؛ مکتب کلامی قم؛ جریان‌های کلامی؛ جریان‌های فکری
مراجع
  • آقابزرگ تهرانی، محمد محسن(1408ق)، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، قم: اسماعیلیان.
  • ابن حوقل، محمد(1938)، صورة الأرض، چ2، بیروت: دار صادر.
  • ابن خرداذبه(1889)، المسالک و الممالک، بغداد: مکتبة المثنی.
  • ابن داود حلّی، حسن بن علی(1342)، رجال ابن داود، تصحیح: محمد صادق بحرالعلوم، تهران: دانشگاه تهران.
  • ابن شاذان، محمد بن احمد(1407 ق)، مائة منقبة من مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمّه:، قم: مدرسه امام مهدیأ.
  • ابن غضائری، احمد بن حسین بن عبیدالله(1364)، الرجال، تحقیق: سید محمدرضا حسینی جلالی، قم: دار الحدیث.
  • اقوام کرباسی، اکبر(1391)، «مدرسه کلامی کوفه»، نقد و نظر، ش65.
  • الهیان، مجتبی و حامد پوررستمی(1388)، «عرضه حدیث بر قرآن»، سفینه، ش23.
  • بارتولد، واسیلی ولادیمیرویچ(1358)، گزیده مقالات تحقیقی، ترجمه محمد علی کشاورز، تهران: امیرکبیر.
  • بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر(1367)، فتوح البلدان، ترجمه محمد توکلی، تهران: نشر نقره.
  • بلانت، ویدفرد(1363)، جاده زرین سمرقند، ترجمه رضا رضایی، تهران: جانزاده.
  • جباری، محمدرضا(1384)، مکتب حدیثی قم، قم: نشر زائر.
  • جبرئیلی، محمدصفر(1389)، سیر تطور کلام شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • جبرئیلی، محمد صفر(1390)، «مدارس کلامی شیعه امامی»، مجله کلام اسلامی، س20، ش7.
  • جعفریان، رسول(1391)، تاریخ تشیع در ایران، چ5، تهران: نشر علم.
  • حاجی خلیفه، مصطفى بن عبدالله چلپى‏(1376)، ترجمه تقویم التواریخ، مترجم ناشناخته، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: نشر احیاء کتاب.
  • حسکانی، عبیدالله بن عبدالله(1411ق)، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تصحیح: محمد باقر محمودی، تهران:‌ وزرات ارشاد.
  • حسنی رازی، سید مرتضى بن داعى(1364)‏، تبصرة العوام فی معرفة مقالات الأنام‏، تصحیح عباس اقبال آشتیانى‏، چ2، تهران: اساطیر.
  • حسینی، سید علیرضا و محمد تقی شاکر(1392)، «نقش باورهای کلامی در داوری‌های رجالی»، س2، ش4.
  • خوئی، سید ابوالقاسم(1413ق)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، چ3، قم: منشورات مدینة العلم.
  • دیاری بیدگلی، محمدتقی(1384)، «ضرورت عرضه و تطبیق روایات بر قرآن»، علوم حدیث، ش2.
  • ذهبی، ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان(بی‌تا)، میزان الإعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار المعرفة.
  • رضایی، محمد جعفر(1391)، «امتداد جریان فکری هشام بن حکم تا شکل‌گیری مدرسه بغداد»، نقد و نظر، ش65.
  • زکی‌زاده رنانی، علیرضا(1397؛ الف)، «جریان‌شناسی فکری امامیه در ماوراء النهر تا قرن پنجم هجری»، آیین حکمت، ش36.
  • ـــــــــــــــــــــ(1397؛ ب)، «تاریخ کلام امامیه در ماوراء النهر تا قرن پنجم هجری»، شیعه‌پژوهی، ش14.
  • ـــــــــــــــــــــ(1398)، تاریخ کلام امامیه در ماوراء النهر، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • سبحانی، جعفر(1424ق)، معجم طبقات المتکلمین، قم: مؤسسة الإمام الصادقG.
  • سبحانی، محمدتقی(1391)، «کلام امامیه، ریشه‌ها و رویش‌ها»، نقد و نظر، ش65.
  • سبحانی، محمد تقی و اکبر موسوی تنیانی(1393)، «جریان‌شناسی فکری امامیه در خراسان و ماوراء النهر(از آستانه غیبت صغری تا عصر شیخ صدوق)»، تحقیقات کلامی، ش4.
  • صدوق، محمد بن علی بن بابویه(1362)، الخصال، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1395ق)، کمال الدین و تمام النعمة، تصحیح علی‌اکبر غفاری، چ2، تهران:‌ اسلامیه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی.
  • صفری فروشانی، نعمت‌الله(1387)، غالیان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  • صلاح شرفی، احمد بن محمد(1411ق)، شرح الأساس الکبیر، تحقیق دکتر احمد عارف‏، صنعاء: دار الحکمة الیمانیة.
  • طالقانی، حسن(1391)، «مدرسه کلامی قم»، نقد و نظر، ش65.
  • طوسی، محمد بن حسن(1407 ق)، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن موسوی خرسان، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • ــــــــــــــــــــ(1373)، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیّومی اصفهانی، چ3، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  • ــــــــــــــــــــ(1420 ق)، الفهرست، قم: ستاره.
  • عابدی، احمد(1384)، مدرسه کلامی قم، قم: انتشارات زائر.
  • غفرانی، علی(1378)، فرهنگ و تمدن اسلامی در ماوراء النهر(از سقوط سامانیان تا برآمدن مغولان)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • ـــــــــــ(1385)، «تاریخ شیعه در ماوراء النهر از سقوط سامانیان تا حمله مغول»، فصلنامه شیعه‌شناسی، ش14.
  • غلامعلی، مهدی(1393)، تاریخ حدیث شیعه در ماوراء‌ النهر و بلخ، درآمدی بر مکتب حدیثی خراسان(دفتر اوّل)، قم: دار الحدیث.
  • کشّی، محمد بن عمر(1409 ق)، رجال الکشّی، تحقیق: حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه.
  • کلینی، محمد بن یعقوب(1407 ق)، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  • فروزانی، سید ابوالقاسم(1377)، «جغرافیای تاریخی فرارود»، ایران شناخت، ش9.
  • قفاری، ناصر بن عبدالله بن علی(1415 ق)، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الاثنی‏ عشریة، چ2، ریاض: دار طیبّة.
  • قمی، شیخ عباس(1368 ق)، الکنی و الألقاب، تهران: مکتبة الصدر.
  • مارکوارت، ژوزف(1383)، ایرانشهر در جغرافیاى بطلمیوس‏، ترجمه دکتر مریم میر احمدى‏، تهران: طهورى‏.
  • مجلسی، محمدباقر(1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار الرسول9، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • مسعودی، عبدالهادی(1384)، روش فهم حدیث، تهران: سمت/ دارالحدیث.
  • مظفر نجفی، محمد حسن(1422 ق)، دلائل الصدق لنهج الحق، تحقیق مؤسسة آل البیت:، قم: مؤسسة آل البیت:.
  • مفید، محمد بن محمد(1413ق)، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات‏، قم: کنگره شیخ مفید.
  • ــــــــــــــــــ(1414 ق)، تصحیح إعتقادات الإمامیة، تحقیق حسین درگاهی، چ2، قم: کنگره شیخ مفید.
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد(1411ق)، أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم، قاهره: مکتبه‌ مدبولی.
  • ناشئ ‌اکبر(1386)، مسائل الإمامة(فرقه‏هاى اسلامى و مسئله امامت)، تحقیق و ترجمه علیرضا ایمانی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  • نجاشی، احمد بن علی(1365)، رجال النجاشی، چ6، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله بغدادی(1995)، معجم البلدان، چ2، بیروت: دار صادر.
  • یعقوبی، احمد بن ابى یعقوب‏(بی‌تا)، تاریخ یعقوبی، بیروت: دار صادر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 403
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 178


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب