فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,170
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,805
میراحمدی, عبدالله, نصیری نصرآبادی, فاطمه. (1400). واکاوی دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم. مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), 155-181. doi: 10.22034/pke.2021.9945.1442
عبدالله میراحمدی; فاطمه نصیری نصرآبادی. "واکاوی دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 14, 1400, 155-181. doi: 10.22034/pke.2021.9945.1442
میراحمدی, عبدالله, نصیری نصرآبادی, فاطمه. (1400). 'واکاوی دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم', مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), pp. 155-181. doi: 10.22034/pke.2021.9945.1442
میراحمدی, عبدالله, نصیری نصرآبادی, فاطمه. واکاوی دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(14): 155-181. doi: 10.22034/pke.2021.9945.1442

واکاوی دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم

پژوهشنامه کلام
دوره 8، شماره 14، شهریور 1400، صفحه 155-181    اصل مقاله (805.77 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2021.9945.1442
نویسندگان
عبدالله میراحمدی* 1؛ فاطمه نصیری نصرآبادی2
1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی
2دانش پژوه سطح چهار حوزه علمیه رفیعه المصطفی
چکیده
بهشت و جهنم از برجسته‌ترین مسائل حوزۀ معادشناسی است که در متون دینی به وجود آن‌ها تصریح شده است. به خلاف اتفاق‌نظر اندیشمندان اسلامی پیرامون اصل وجود بهشت و جهنم، در جزئیات و ویژگی‌های آن اختلاف وجود دارد. یکی از این اختلاف‌ها آفرینش کنونی بهشت و جهنم به ‌شمار می‌آید. در این میان، خوارج، برخی از معتزله و گروهی از زیدیه منکر آفرینش فعلی بهشت و جهنم شده‌اند. در مقابل، سایر متکلمان به وجود کنونی بهشت و جهنم باور دارند. از مهم‌ترین ادلۀ نقلی منکران خلقت کنونی بهشت و جهنم، استناد به آیات خلود، فانی شدن همۀ مخلوقات و وسعت بهشت است. عبث بودن آفرینش بهشت و جهنم پیش از قیامت و لزوم قرار گرفتن بهشت و جهنم در عالم افلاک یا سایر عوالم، از برجسته‌ترین ادلۀ عقلی منکران محسوب می‌شود. قائلان به آفرینش کنونی بهشت و جهنم در اثبات مدعای خود، جدای از روایات به آیاتی مانند آیات ناظر به مهیا بودن بهشت و جهنم، آیات مربوط به معراج پیامبر9، آیات پایانی سوره تکاثر و آیات بیانگر سکونت آدم و حوا در بهشت خویش استناد می‌کنند. در این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا، پس از تبیین مبانی هر یک از مکاتب کلامی پیرامون معاد، به بررسی و نقد ادلۀ معتزله، دیدگاه و ادلۀ امامیه و اشاعره پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم پرداخته ‌شده است.
کلیدواژه‌ها
آفرینش کنونی بهشت و جهنم؛ بهشت و جهنم برزخی؛ دیدگاه اندیشمندان اسلامی
مراجع
قرآن کریم.

  • آبراهاموف، بنیامین(1384)، «خلق و استمرار بهشت و دوزخ در کلام اسلامى»، ترجمه زهرا مؤدب، مجله هفت آسمان، ش28، ص106-87.
  • آلوسی، سید محمود(1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • آمدى، سیف الدین علی بن ابی علی(1423ق)، أبکار الأفکار فی أصول الدین، قاهره: دار الکتب‏.
  • ابن بابویه، محمد بن علی( 1414ق)، إعتقادات الإمامیه، قم: کنگره شیخ مفید.
  • ـــــــــــــــــــــ‏(1376)، الأمالی، تهران: کتابچى‏.
  • ـــــــــــــــــــــ‏(1398ق)، التوحید، قم: النشر الاسلامی.
  • ـــــــــــــــــــــ‏(1362)، الخصال‏، قم: جامعه مدرسین‏.
  • ابن رجب حنبلى، شهاب الدین احمد(1424ق)، أهوال القبور و أحوال أهلها إلى النشور، بیروت: المکتبۀ العصریه.
  • ابن فارس، احمد(1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: الاعلام الاسلامی‏.
  • ابن قیم جوزیه‏، محمد بن ابی­بکر(بی­تا)، حادی الارواح إلى بلاد الافراح‏، بیروت: عالم الکتب‏.
  • ابن میثم بحرانى، میثم بن علی(1406ق)، قواعد المرام فی علم الکلام، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم‏(1414ق)، لسان العرب‏، بیروت: دار الفکر.
  • استرآبادى، محمد جعفر(1382)، البراهین القاطعة فی شرح تجرید العقائد الساطعة، قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
  • اشعری، ابوالحسن(1389ق)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، قاهره: مکتبه النهضۀ المصریۀ.
  • امین، سیده نصرت(1361)، مخزن العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان.
  • ایجى، میرسید شریف(1325ق)، شرح المواقف، قم: الشریف الرضی.
  • باقلانى، محمد بن طیب‏(1425ق)، الإنصاف فیما یجب اعتقاده، لایجوز اعتقاده، لایجوز الجهل به، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • بحرانى، سید هاشم بن سلیمان‏(1374)، البرهان فی تفسیر القرآن‏، قم: مؤسسۀ بعثۀ.
  • تفتازانى، سعدالدین(1407ق)، شرح العقائد النسفیة، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریه.
  • ـــــــــــــــــ(1409ق)، شرح المقاصد، قم: الشریف الرضی.
  • تهانوی، محمد بن علی(1996م)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
  • جعفرى، یعقوب(1376)، تفسیر کوثر، قم: انتشارات هجرت.
  • جوادی آملی، عبدالله(1383)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوینى، عبدالملک بن عبدالله(1416ق)، الإرشاد إلى قواطع الأدلة فی أول الاعتقاد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • حجت‌خواه، حسین و سعید سنایی‌مهر(1396)، «حقیقت نفس در اندیشه امامیه از مدرسه کلامی بغداد تا علامه طباطبایی»، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، س14، ‌ش38.
  • حسینى تهرانى، سید محمدحسین(1423ق)، معاد شناسى، مشهد: نور ملکوت قرآن‏.
  • حلى، حسن بن یوسف(1413ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تعلیق حسن حسن‏زاده آملى، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  • ــــــــــــــــــ(1386)، معارج الفهم فی شرح النظم، قم: دلیل ما.
  • ــــــــــــــــــ(1415ق)، مناهج الیقین فی أصول الدین، تهران: دار الأسوة.
  • حمصی رازی، سدید الدین(1412ق)، المنقذ من التقلید، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • سبحانی، جعفر(1412ق)، الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
  • ــــــــــــ(بی­تا)، بحوث فی الملل و النحل، قم: النشر الاسلامی.
  • ــــــــــــ(1428ق)، محاضرات فی الإلهیات، تلخیص على ربانى گلپایگانى، قم: مؤسسه امام صادق7.
  • سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم(1389)، سرشت انسان در اسلام و مسیحیت، قم: نشر ادیان و مذاهب.
  • سید رضی، محمد بن حسین‏(1414ق)، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم: هجرت‏.
  • سیوری، جمال‌الدین مقداد بن عبداللّه(1422ق)، اللوامع الالهیۀ، قم: دفتر تلبیغات اسلامی.
  • سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر(1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالمأثور، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  • شبلى نعمانی، محمد(1386)، تاریخ علم کلام، ترجمه سید محمد تقى فخر داعى، تهران: اساطیر.
  • شهرستانی، محمد بن عبد الکریم بن احمد(1364)، الملل و النحل، قم: الشریف الرضی.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار العلم.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1360)، أسرار الآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(1378)، المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى‏.
  • طباطبایى، سید محمد حسین(1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوى همدانى‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  • طبرسی، فضل بن حسن(1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  • طریحی، فخرالدین بن محمد(1375)، مجمع البحرین و مطلع النیرین، تهران: مرتضوى‏.
  • طحاوی، ابن ابى العز حنفى(2005)، شرح العقیدة الطحاویة، بغداد: دار الکتاب العربی.
  • طوسى، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • علوى عاملى، میرسید محمد(1381)، علاقة التجرید، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
  • عیاشى، محمد بن مسعود(1380)، تفسیر العیّاشی‏، تهران: المطبعة العلمیة.
  • فخر رازى، محمد بن عمر(1986م)، الأربعین فی أصول الدین، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
  • ـــــــــــــــــــــــ(1420ق)، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  • فیض کاشانى، ملامحسن(1418ق)، علم الیقین فی أصول الدین، قم: انتشارات بیدار.
  • قارى، علی بن سلطان هروی‏(1428ق)، شرح کتاب الفقه الأکبر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • قجاوند، مهدی و سید عباس ذهبی(1393)، «جسم انگاری متکلمان اسلامی در ماسوی اللّه‌»،‌ مجله خردنامه صدرا، ش75.
  • قجاوند،‌ مهدی و سید صدالدین طاهری(1393)، «جسم انگاری متکلمان درباره نفس (از قرن سوم تا قرن هفتم هجری)»،‌ دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، س11،‌ ش31.
  • قرشی، سید علی اکبر(1377)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
  • ـــــــــــــــــ(1412ق)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • قرائتی، محسن(1383)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  • قرطبی، محمد بن احمد(1364)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
  • قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا(1368)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
  • قمى، على بن ابراهیم‏(1404ق)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
  • لاهیجی، فیاض(بی‌تا)، شوارق الالهام، اصفهان: مهدوی.
  • ـــــــــــــ(۱۳۸۳)، گوهر مراد، تهران: نشر سایه.
  • مجلسی، محمدباقر(1404ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  • محمدى گیلانى، محمد(1421ق)، تکملة شوارق الألهام، قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
  • محمدى، على(1378)، شرح کشف المراد، قم: دار الفکر.
  • مفید، محمد بن محمد(ب)(1413ق)، المسائل العکبریة، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
  • ـــــــــــــــــــ(الف)(1413ق)، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
  • ــــــــــــــــــــ(1424ق)، تفسیر القرآن المجید: قم، انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
  • مفید، محمد بن محمد(1414ق)، تصحیح اعتقادات الامامیه، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
  • مکارم شیرازى، ناصر(1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • مینایی، فاطمه(1385)، «مدخل جزء لایتجزّا»، دانشنامه جهان اسلام، ج10،‌ تهران: انتشارات دانشنامه جهان اسلام.
همدانی، قاضی عبدالجبار(1962-1965م)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، تحقیق جورج قنواتی، قاهرۀ: الدار المصریۀ.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 435
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب