اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,328
تعداد مقالات9,947
تعداد مشاهده مقاله2,976,953
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,675,502
نیک آفرین, مهدی, نجف زاده تربتی, علیرضا, عنایتی راد, محمد جواد. (1400). بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن. مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), 49-70. doi: 10.22034/pke.2021.10632.1477
مهدی نیک آفرین; علیرضا نجف زاده تربتی; محمد جواد عنایتی راد. "بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 14, 1400, 49-70. doi: 10.22034/pke.2021.10632.1477
نیک آفرین, مهدی, نجف زاده تربتی, علیرضا, عنایتی راد, محمد جواد. (1400). 'بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن', مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), pp. 49-70. doi: 10.22034/pke.2021.10632.1477
نیک آفرین, مهدی, نجف زاده تربتی, علیرضا, عنایتی راد, محمد جواد. بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(14): 49-70. doi: 10.22034/pke.2021.10632.1477

بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن

پژوهشنامه کلام
دوره 8، شماره 14، شهریور 1400، صفحه 49-70    اصل مقاله (533.04 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2021.10632.1477
نویسندگان
مهدی نیک آفرین* 1؛ علیرضا نجف زاده تربتی2؛ محمد جواد عنایتی راد3
1دانش‌آموخته دکترای دانشگاه فردوسی
2استادیار گروه معارف دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
3مدیر گروه معارف، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، خراسان رضوی
چکیده
دانشمندان مسلمان درتبیین صفات خبری روش­هایی از قبیل تشبیه، تأویل، توقف و اثبات بلا کیف را مطرح نموده­اند. محمد ­بن اسحاق بن خزیمه محدث و فقیه نامدار اهل سنت(311-233ق.) در کتاب التوحید با ذکر انبوهی از آیات، روایات و استدلال‌ها به اثبات صفات خبری پرداخته است. سؤال این است که مدعای ابن خزیمه و استدلال‌های او چیست و با چه نقدهایی مواجه است؟ فرضیه ما این است که ابن خزیمه با طرح استدلال‌هایی از قبیل قوت و قدم صفات خداوند، ادعای «اثبات بلاتشبیه» کرده و به رد تأویل پرداخته است. با مطالعه و کاوش در کتاب ابن‌­خزیمه و پردازش به شیوه توصیفی، تحلیلی، این نتایج حاصل شد: استدلال‌های ابن خزیمه با تعارضات و محذورات متعددی روبه‌رو بوده و ابن خزیمه نه تنها توفیقی در رفع تشبیه نداشته، بلکه به جسم انگاری دامن زده است. او در عین تخطئه اهل تأویل به استفاده مکرر از تأویل در تبیین آیات و روایات پرداخته است. کتاب التوحید ابن خزیمه، همواره مستمسک رهبران سلفی همچون ابن­تیمیه و مورد توجه وهابیت قرار گرفته و روشن نمودن ناکارآمدی آن می­تواند در دفاع از توحید ناب، تأثیرگزار و مفید باشد.
کلیدواژه‌ها
ابن خزیمه؛ تشبیه؛ اثبات بلاتشبیه؛ صفات خبری؛ کتاب التوحید
مراجع
قرآن کریم

  • ابن‌ ابى‌ حاتم رازی‌، عبدالرحمان‌(1372ق)، الجرح‌ و التعدیل‌، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن ابی الحدید، ابوحامد عبدالحمید(بی­تا)، شرح نهج البلاغه، قم: موسسه اسماعیلیان.
  • ابن اثیر، مبارک بن محمد(1364ق)، النهایۀ فی غریب الحدیث و الاثر، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر(بی­تا)، البدایۀ و النهایۀ، بیروت: مکتبه المعارف.
  • ابن احمد حنبل، عبدالله(1406ق)، السنه، [بی‌جا]: دار ابن قیم.
  • ابن‌ حبان‌، محمد‌(ق1395)، الثقات، بیروت: دارالفکر.
  • ابن‌ جوزی‌، عبدالرحمان‌ بن علی(1375ق)، المنتظم، بیروت: دارالکتب
  • ابن خزیمه، ابوبکر محمد بن اسحاق(1408ق)، التوحید و اثبات صفات الرب، ریاض: دار الرشد.
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(1426ق)، مجموع الفتاوی، بیروت: مکتبه الرشد.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1425ق)، العقیدۀ الحمویة الکبرى، ریاض: دار الصمیعی.
  • ابن تیمیه، أحمد بن عبد الحلیم(1411ق)، درء تعارض العقل والنقل، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
  • ابن حنبل، احمد بن محمد(1416ق)، مسند، بیروت: بی­نا.
  • ــــــــــــــــــــــ(1424ق)، الرد على الجهمیة والزنادقة، ریاض: دار الثبات للنشر والتوزیع.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی(1406ق)، لسان المیزان، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  • ابن قدامة، عبد الله بن أحمد(1409ق)، إثبات صفة العلو، مدینه: مکتبة العلوم والحکم.
  • ابن قیم الجوزی، محمد بن أبی بکر(1408ق)، الصواعق المرسلة فی الرد على الجهمیة والمعطلة، ریاض: دار العاصمه.
  • ابن عبدالعزیز، عبدالله بن محمد(1412ق)، التوحید و بیان العقیدة السلفیة النقیة، [بی­جا]: مکتبة طبریة.
  • ابن عماد، عبد الحی بن احمد(بی­تا)، شذرات الذهب، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • اشعری، علی بن اسماعیل(1427ق)، مقالات الاسلامیین، بیروت: دارصادر.
  • بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر(1973م)، الفرق بین الفرق، بیروت: دارالافاق الجدیده.
  • بیهقی، احمد بن حسین(1417ق)، الاسماء و الصفات، بیروت: بی­نا.
  • تفتازانی، مسعود بن عمر(1409ق)، شرح المقاصد، قم: شریف رضی.
  • تمیمی الحنبلی، حمد بن ناصر(بی­تا)، التحفة المدنیة فی العقیدة السلفیة، ریاض: موسسه الرساله.
  • حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله(1397ق)، معرفة علوم الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • حلی، حسن بن یوسف(1407ق)، کشف المراد، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  • خلال، ابی بکر بن احمد(1426ق)، السنه، ریاض: دارالرایه.
  • دارقطنی، ابوالحسن علی بن عمر(بی­تا)، کتاب الصفات، مدینه: بی­نا.
  • ذهبی، محمد بن احمد(1995م)، العلو للعلی الغفار، ریاض: مکتبه اضواء السلف.
  • ـــــــــــــــــــ(1424ق)، العرش، مدینة: البحث العلمی بالجامعة الإسلامیة.
  • ــــــــــــــــــــ(1427ق)، سیر اعلام النبلاء، قاهره: دار الحدیث.
  • سبکی، ابی نصر(1992م)، طبقات الشافعیه الکبری، [بی­جا]: دار هجر.
  • شاطبی، ابراهیم بن موسی(1429ق)، الاعتصام، بیروت: دارالمعرفة.
  • شهرستانی، محمّد بن عبدالکریم(1402ق)، الملل و النّحل، بیروت: دارالمعرفة.
  • صدوق، محمد بن علی بن بابویه(1398ق)، التوحید، تهران: مکتبه الصدوق.
  • صدوق، محمد بن علی بن بابویه(1398ق)، عیون اخبار الرضا7، قم: انتشارات مسجد جمکران.
  • طباطبایی، محمد حسین(1374ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.
  • طبری، محمد بن جریر(بی­تا)، تفسیر القرآن، مصر: دارالمعارف.
  • طوسی، محمد بن حسن(بی­تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث.
  • علم الهدی، علی بن حسین(1998م)، الأمالی، قاهره: دار الفکر العربی.
  • غزالی، ابوحامد(1424ق)، الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • فخر رازی، محمد بن عمر(1420ق)، التفسیر الکبیر، قاهره: بی­نا.
  • قاضی، عبدالجبار بن احمد(بی­تا)، شرح الاصول الخمسه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • کلینی، محمد بن یعقوب(1372ق)، الکافی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  • معرفت، محمدهادی(1428ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: نشر التمهید.
  • مطعنی، عبدالعظیم(بی­تا)، المجاز فی اللغه والقرآن الکریم، قاهره: مکتبة وهبه.
  • مغراوی، محمد بن عبدالرحمن(بی­تا)، موسوعة مواقف السلف فی العقیدة والمنهج والتربیه، قاهره: النبلاء للکتاب.
  • ولفسن، هری استرین(1368)، فلسفه علم کلام، ترجمه احمد آرام، تهران: نشر الهدی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 366
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 196


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب