اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,390
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,614,805
قانعی زوارق, علی, دین پرست, ولی, کریمی, علیرضا, صدقی, ناصر. (1401). بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان فرق حروفیه و نوربخشیه در ایران دوره تیموری. مطالعات فلسفی کلامی, 10(22), 53-78. doi: 10.22034/mte.2021.9550.1370
علی قانعی زوارق; ولی دین پرست; علیرضا کریمی; ناصر صدقی. "بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان فرق حروفیه و نوربخشیه در ایران دوره تیموری". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 22, 1401, 53-78. doi: 10.22034/mte.2021.9550.1370
قانعی زوارق, علی, دین پرست, ولی, کریمی, علیرضا, صدقی, ناصر. (1401). 'بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان فرق حروفیه و نوربخشیه در ایران دوره تیموری', مطالعات فلسفی کلامی, 10(22), pp. 53-78. doi: 10.22034/mte.2021.9550.1370
قانعی زوارق, علی, دین پرست, ولی, کریمی, علیرضا, صدقی, ناصر. بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان فرق حروفیه و نوربخشیه در ایران دوره تیموری. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 10(22): 53-78. doi: 10.22034/mte.2021.9550.1370

بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان فرق حروفیه و نوربخشیه در ایران دوره تیموری

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 3، دوره 10، شماره 22، خرداد 1401، صفحه 53-78    اصل مقاله (768.44 K)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2021.9550.1370
نویسندگان
علی قانعی زوارق؛ ولی دین پرست* ؛ علیرضا کریمی؛ ناصر صدقی
گروه تاریخ دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
بررسی تاریخ اجتماعی و سیاسی دوره میانه، به ویژه از دوره مغول تا عصر صفویه از چند وجه آرمان‌گرایی، موعودگرایی و قهرمان‌گرایی، اهمیت به سزایی در صفحه تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران سده‌های میانه دارد. بدین معنی که جلوه ‌هایی از حیات مردم و اقشار مختلف آن را در تاریخ دوره میانه به تصویر می‌کشد. این نوشتار با اتکاء به منابع و داده‌های تاریخی، با بررسی اندیشه نجات‌بخشی در میان دو فرقه حروفیه و نوربخشیه، بخشی از تاریخ اجتماعی ایران دوره تیموری را مورد مداقه قرار می دهد. فضای حاکم بر جامعه ایران بعد از یورش مغولان و سپس یورش های تیمور و رعب و وحشت حاکم بر جامعه زمینه را برای پیدایش فرقه ها و نحله هایی با شعار نجات بخشی فراهم کرد. اهمیت و پیش‌زمینه‌های پرورش‌دهنده اندیشه‌های نجات ‌بخشانه و موعود گرایانه در طول دوره میانه و حاکمیت تیموریان، میزان اقبال عمومی آن، بازخوردهای فرهنگی ـ اجتماعی این رویکرد و در نتیجه ترسیم بخشی از چشم انداز حیات اجتماعی مردم در این دوره تاریخی، هدف اصلی این مقاله را در بر خواهد گرفت و کوشش خواهد شد، این بررسی با تکیه بر داده‌های دست ‌اول تاریخ‌نگارانه دوره میانه و همچنین پژوهش‌های انجام گرفته در این حوزه و به روشی توصیفی و تحلیلی به انجام برسد.
کلیدواژه‌ها
نجات بخشی؛ نوربخشیه؛ حروفیه؛ موعود گرایی؛ دوره تیموری
مراجع
  1. آژند، یعقوب (1369)، حروفیه در تاریخ، تهران: نی.
  2. آقابخشی، علی و مینو افشاری راد (1387)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
  3. آقسرایی، محمود بن محمد (بی‌تا)، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به اهتمام: اسماعیل توران، تهران: اساطیر.
  4. ابن الفوطی (1381)، الحوادث الجامعة فی المأته السابعة، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  5. اسفندیاری، محمودرضا (1389)، «عرفان و سیاست در اندیشه سید محمد نوربخش»، نامه الهیات، شماره 10.
  6. الشیبی، کامل مصطفی (1380)، تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، علیرضا ذکاوتی، تهران: امبیرکبیر.
  7. الاکوش، احمد کاظم (1429)، ادعاء المهدیة عبر التاریخ، بیروت: دار السجاد.
  8. الگار، حامد، محمودرضا اسفندیاری و جمشید جلالی شیجانی (1394)، «نوربخشیه»، اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 4.
  9. اسلوار، فاتح (1394)، حروفیه از ابتدا تاکنون با استناد به منابع دست اوّل، ترجمه: داوود وفایی، انتشارات مولی.
  10. الیاده، میرچا (1372)، رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، تهران: سروش، 1372.
  11. بشیر، شهزاد (1395)، حروفیه؛ تاریخ و عقاید، ترجمه: محمدرضا مرادی، تهران: نشر علم.
  12. پطروشفسکی،ای.پ (1354)، اسلام در ایران، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: پیام.
  13. جلالی پنداری، یدالله (1372)، زندگی و اشعار عمادالدین نسیمی، تهران: نشر نی.
  14. جعفریان، رسول (1391: الف)، مهدیان دروغین به ضمیمه رساله الهدی،تهران: نشر.
  15. ـــــ ، (1391:ب) «ترجمه رساله الهدی: من مهدی هستم»، پیام بهارستان، شماره 17.
  16. حافظ ابرو (1380)، زبدة التواریخ، با مقدمه و تعلیقات: سید کمال حاج سید جوادی، تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. ـــــ ، (1355)،ذیل جامع التواریخ رشیدی، به اهتمام: خانبابا بیانی، تهران: انجمن آثار ملی.
  18. حسین موسوی، سید بشارت (1396)، «تبیین و نقد انتساب ادعای مهدویت به سید محمد نوربخش»، پایان‌نامه، جامعة المصطفی العالمیة، مجتمع آموزشی عالی امام خمینی(ره).
  19. خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1362)، تاریخ حبیب السیر، تصحیح: محمد دبیر سیاقی، تهران: خیام.
  20. خیاوی، روشن (1379)، حروفیه: تاریخ، عقاید و آراء، تهران: آتیه.
  21. خمارلو، تقی (1357)، عمادالدین نسیمی و نهضت حروفیه، تبریز: نشر تلاش.
  22. دوین، دویس (1386)، «افول کبرویه در آسیای مرکزی»، فصلنامه تاریخ اسلام، مترجم: مژگان پورفرد، سال هشتم، شماره 2.
  23. ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا (1383) جنبش نقطویه، تهران: ادیان.
  24. رازی نوربخشی، بهاء الدوله (1388)، خلاصة التجارب، به کوشش: محمدرضا شمس اردکانی و دیگران، تهران: صهبای دانش.
  25. راشد محصل، محمدتقی (1381)، نجات‌بخشی در ادیان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  26. رنجبر، محمدعلی (1382)، مشعشعیان (ماهیت فکری ـ اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی)، تهران: آگه.
  27. ریتر، هلموت (1341)، آغاز فرقه حروفیه، ترجمه: حشمت مؤید، تهران: فرهنگ ایران زمین.
  28. زرین‌کوب، عبدالحسین (1385)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
  29. سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1372)، مطلع سعدین و مجمع البحرین، به اهتمام: عبدالحسین نوایی، تهران: فرهنگی.
  30. شوشتری، قاضی نورالله (1376ق)، مجالس المؤمنین، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
  31. صفا، ذبیح‌الله (1373)، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی (از پایان قرن هشتم تا اوایل قرن دهم)، تهران: فردوس.
  32. عسقلانی، ابن حجر (1976)، إنباء الغمر بأبناء العمر،حیدرآباد: دکن.
  33. حروفی، فضل‌الله،جاویدان‌نامه کبیر (با حاشیه نوم‌نامه)، نسخه خطی کتابخانه ملک، نسخه اینترنتی، شماره 1832.
  34. قزوینی، محمد بن ذکریا (1366)، آثار البلاد و اخبار العباد، مترجم: عبدالرحمن شرفکندی، تهران: اندیشه هجران.
  35. 35. قیطرانی، ولی (1396)، 5 رساله از حروفیه، تهران: میراث مکتوب.
  36. گولپینارلی، عبدالباقی (1363)، فهرست متون حروفیه، ترجمه: توفیق سبحانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  37. کربلایی، حافظ حسین (1344)، روضات الجنان و جنات الجنان، به تصحیح: جعفر سلطان القرایی، تهران: نشر کتاب.
  38. کیا، صادق (1330)، واژه‌نامه گرگانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  39. مدرس تبریزی، میرزا محمدعلی (1346)، ریحانة الأدب، تبریز: خیام.
  40. مولوی، محمد شفیع (1972)، فرقه نوربخشیه، مجموعه مقالات، لاهور: مجلس ادب و ترقی.
  41. میرجعفری، حسین (1384)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی،... ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، تهران: سمت.
  42. میرفطروس، علی (بی‌تا)، جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان، تهران: بامداد.
  43. مینورسکی، ولادیمیر (1351)، «ایران در سده پانزدهم»، ترجمه: محمدباقر امیرخانی، دانشکده ادبیات تبریز، شماره 102.
  44. نظامی باخرزی، عبدالواسع (1371)، مقامات جامی، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات: نجیب مایل هروی، تهران: نی.
  45. نطنزی، معین‌الدین (1383)، منتخب التواریخ معینی، به اهتمام: پروین استخری، تهران: اساطیر.
  46. نعیمی تبریزی، فضل‌الله و عمادالدین نسیمی شیروانی (1350)، دیوان نعیمی، به اهتمام: رستم علی‌اف، تهران: دنیا.
  47. نوایی، عبدالحسین (1370)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  48. نوربخش، سید محمد، رساله الهدی، نسخه خطی، شماره 3702، کتابخانه اسعد افندی استانبول.
  49. ـــــ ، مکتوب به مولانا حسن کرد، نسخه خطی، شماره 3654، دفتر پنجم، کتابخانه دانشگاه تهران.
  50. ـــــ ، مکتوب به میرزا شاهرخ، نسخه خطی، شماره 6323، کتابخانه ملک.
  51. ـــــ ، سواد مکتوب به علاء الدوله، نسخه خطی، شماره 3654، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
  52. ـــــ ، مکتوب به اهل معرفت، نسخه خطی، شماره 1039، دفتر پنجم، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
  53. وصاف الحضرة (1346)، (شرف‌الدین عبدالله فضل شیرازی) تاریخ وصاف، عبدالمحمد آیتی، تهران: فرهنگ ایران.
  54. همیلتون، ملکم (1377)، جامعه‌شناسی دین، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
  55. 55. هوار، کلمان (1359)، مجموعه رسائل حروفیه، تهران: نشر بیدار.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 687
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 186


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب