فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,011
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,748
جوانشیر, عباس, شجاعی, محمد صادق, زارعان, محمد جواد. (1400). نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت. مطالعات فلسفی کلامی, 15(28), 176-210. doi: 10.22034/qve.2021.5939
عباس جوانشیر; محمد صادق شجاعی; محمد جواد زارعان. "نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت". مطالعات فلسفی کلامی, 15, 28, 1400, 176-210. doi: 10.22034/qve.2021.5939
جوانشیر, عباس, شجاعی, محمد صادق, زارعان, محمد جواد. (1400). 'نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت', مطالعات فلسفی کلامی, 15(28), pp. 176-210. doi: 10.22034/qve.2021.5939
جوانشیر, عباس, شجاعی, محمد صادق, زارعان, محمد جواد. نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 15(28): 176-210. doi: 10.22034/qve.2021.5939

نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت

قرآن و علم
دوره 15، شماره 28، شهریور 1400، صفحه 176-210    اصل مقاله (1.43 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2021.5939
نویسندگان
عباس جوانشیر* 1؛ محمد صادق شجاعی2؛ محمد جواد زارعان3
1جامعه المصطفی العالمیه/ روانشناسی/ دانش پژوه
2عضو هیئت علمی جامعه المصطفی/ مجتمع امین
3دانشیار جامعه المصطفی العالمیه
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت از منظر اسلام و روان‌شناسی انجام شده است. برای تحقق این هدف، نظر اندیشمندان مسلمان و روان‌شناسان، موردمطالعه قرار گرفت و با گردآوری اطلاعات درباره نظرات و رویکردهای مختلف از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شد. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که «جبر زیستی ـ روانی» ارائه‌شده در مکتب روان‌تحلیل‌گری و نیز «جبر محیطی» ارائه‌شده در مکتب رفتارگرایی و همچنین «نگاه افراط‌گرایانه به اراده انسان» و انتساب «اراده آزاد» به انسان توسط مکتب انسان‌گرایی، هیچ‌کدام تبیین صحیحی از ماهیت انسان نیستند. عوامل فیزیکی، زیستی، روانی و اجتماعی، هرگز تعیین‌کننده افعال اختیاری بشر نبوده، بلکه فقط زمینه‌ساز گزینش و اختیار او هستند. شخصیت انسان در صورتی متعالی خواهد بود که اراده انسان همسو با اراده متعالی؛ یعنی اراده خداوند متعال قرارگرفته و بر اساس شریعت الهی اقدام نموده و با استفاده از استعدادهای خدادادی مانند قوه تعقل، خوب را از بد تشخیص داده و مقهور عوامل دیگر تأثیرگذار در شخصیت که به آن‌ها نگاه اعدادی و در حد اقتضا داریم، قرار نگیرد.
کلیدواژه‌ها
اراده؛ اختیار؛ پدیدآیی شخصیت؛ تحول شخصیت؛ عوامل مؤثر بر شخصیت
مراجع
  1. ترجمه قرآن کریم، رضایی اصفهانی، محمدعلی، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383.
  2. ابن‌حزم، علی بن احمد، الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، دارالفکر، بیروت: 1980 م.
  3. ابن‌خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، آگاه، تهران: 1398.
  4. ابن‌رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب النفس، مکتبه النهضه المصریه، قاهره: 1950 م.
  5. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النفس من کتاب الشفاء، مکتب الإعلام الإسلامی، قم: 1375.
  6. ــــــ، الهیات نجات، ترجمه: یحیی یثربی، فکر روز، تهران: 1370.
  7. ابن‌طفیل، حی بن یقظان، دار الآفاق الجدیده، بیروت: 1974 م.
  8. ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، دار الکتاب الاسلامیه، بیروت: بی‌تا.
  9. ابن‌مسکویه، احمد، تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق، بیدار، قم: 1371.
  10. احمدی، علی‌اصغر، روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی، امیرکبیر، تهران: 1374.
  11. آیسنک، هانس جی، افول امپراتوری فرویدی، ترجمه: یوسف کریمی، سمت، تهران: 1379.
  12. بشیری، ابوالقاسم؛ حیدری، مجتبی، روان‌شناسی شخصیت، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم: 1396.
  13. بونژه، ماریو؛ آردیلا، روبن، فلسفه روان‌شناسی و نقد آن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1388.
  14. پروین و جان، شخصیت، نظریه و پژوهش، آییژ، تهران: 1381.
  15. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن، سمت، تهران: 1380.
  16. جرجانی، سید شریف، شرح المواقف، منشورات الشریف الرضی، قم: 1419 ق.
  17. جوانشیر، عباس، انسان کامل ازنظر آبراهام مزلو و بازبینی آن نظریه با توجه به مبانی اسلامی، اولین همایش قرآن و روانشناسی، تهران: 1399.
  18. حافظ‌نیا، محمدرضا، روش تحقیق در علوم انسانی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1380.
  19. حلی، جمال‌الدین، کشف المراد، ترجمه: ابوالحسن شعرانی، هرمس، تهران: 1388.
  20. خمینی، روح‌الله، طلب و اراده، ترجمه: سید احمد فهری، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی شرکت افست، تهران: 1362.
  21. دینای، رابرت، سه مکتب روان‌شناسی، ترجمه: احمد جلالی، پادرا، تهران: 1381.
  22. الرازی، محمد بن زکریا، الطب الروحانی، مکتبه النهضه المصریه، القاهره: 1978 م.
  23. راس، آلن اُ، روانشناسی شخصیت (نظریه‌ها و فرایندها)، ترجمه: سیاوش جمالفر، روان، تهران: 1386.
  24. رایکمن، ریچارد. نظریه‌های شخصیت. ترجمه: مهرداد فیروزبخت، ارسباران، تهران: 1391.
  25. شجاعی، محمدصادق، درآمدی بر روان‌شناسی تنظیم رفتار با رویکرد اسلامی، دارالحدیث، قم: 1397.
  26. ــــــ، دیدگاه‌های روان‌شناختی حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی4، قم: 1392.
  27. ــــــ، روان‌شناسی اسلامی (مبانی، تاریخچه و قلمرو)، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم: 1396.
  28. ــــــ، شخصیت از دیدگاه صفات (نظریه‌های روانشناسی و اسلامی)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1396.
  29. شکرشکن، حسین و دیگران، مکتب‌های روانشناسی و نقد آن، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، تهران:1382.
  30. شمالی، عبده، دراسات فی تاریخ الفلسفة العربیة الإسلامیة و آثار رجالها، بیروت: مطبعه النشر، 1960.
  31. شولتز، دوان، بی؛ شولتس، سیدنی آلن، نظریه‌های شخصیت، با ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش، 1398.
  32. شیرازی، صدرالدین، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلی الاربعة، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1981 م.
  33. صدوق، محمد بن بابویه، التوحید، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، قم: 1416 ق.
  34. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم: 1374.
  35. ــــــ، نهایة الحکمه، مؤسسه النشر الاسلامیه التابعه لجماعه المدرسین، قم: 1416 ق.
  36. عبدلی، هادی؛ بشیری، ابوالقاسم؛ ناروئی نصرتی، رحیم؛ «هشیار و ناهشیار در روان‌تحلیل‌گری و مقایسه آن با اندیشه‌های علامه طباطبایی ره»، مجله روانشناسی و دین، سال دهم، شماره سوم، پیاپی 39، پاییز 1396.
  37. غزالی، ابوحامد محمد، إحیاء علوم الدین، دار الکتب العربی، بیروت: بی‌تا.
  38. ــــــ، تهافت الفلاسفه، دار المکتبه الهلال، بیروت: 1994 م.
  39. ــــــ، روضة الطالبین و عمدة السالکین، دار النهضه الحدیثه، بیروت: بی‌تا.
  40. ــــــ، معارج القدس فی مدارج معرفه النفس، دار الآفاق الجدیده، بیروت: 1975 م.
  41. فارابی، محمد بن محمد، آراء أهل المدینه الفاضله و مضاداتها، دار و مکتبه الهلال، بیروت: بی‌تا.
  42. ــــــ، کاوشی در باب اخلاق فضیلت از نگاه فارابی، ترجمه: نواب مقربی، مؤسسه بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران: 1390.
  43. فارسی‌نژاد، علیرضا؛ زارعی، علیرضا، «ابتکار فیض کاشانی در تبیین نظریه أمر بین الأمرین»، فصلنامه آینه معرفت (دانشگاه شهید بهشتی)، بهار 1394.
  44. فتحعلی خانی، محمد، آموزه‌های بنیادین علم اخلاق، مرکز جهانی علوم اسلامی، قم: 1379.
  45. فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، النفس و الروح و شرح قوامهما، معهد الأبحاث الإسلامیه، اسلام‌آباد: 1968 م.
  46. ــــــ، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1420 ق.
  47. فرقانی، مرتضی؛ نوری، نجیب‌الله؛ شیخ‌شعاعی، علیرضا، نگاهی به روانشناسی اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1391.
  48. فیروزیان، شبیر، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی از دیدگاه قرآن بر اساس آثار آیت‌الله مصباح یزدی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم: 1398.
  49. فیست، جس؛ فیست، گرگوری، نظریه‌های شخصیت. ترجمه: یحیی سیدمحمدی. روان، تهران: 1398.
  50. کلمن، جیمز سی، روانشناسی نابهنجاری و زندگی نوین، دانشگاه الزهراB، تهران: 1377.
  51. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1363.
  52. لاندین، رابرت ویلیام، نظریه‌ها و نظام‌های روانشناسی، انتشارات ویرایش، تهران: 1378.
  53. مای لی، ر. و پ. ربرتو. ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت. ترجمه: محمود منصور. سمت، تهران: 1387.
  54. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران: 1364.
  55. ــــــ، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، سازمان تبلیغات اسلامی، قم: 1380.
  56. ــــــ، معارف قرآن: خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، مؤسسه در راه حق، قم: 1367.
  57. مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، صدرا، قم: 1366.
  58. مک کرا، رابرت؛ کاستا، پل، شخصیت در بزرگ‌سالی (نظریه پنج عاملی شخصیت)، ترجمه: مسعود جان‌بزرگی و مبین صالحی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1397.
  59. مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1374.
  60. نجاتی، محمدعثمان، علم النفس: روان‌شناسی از دیدگاه دانشمندان مسلمان، ترجمه: سعید بهشتی، رشد، تهران: 1388.
  61. نمازی اصفهانی، محمود، «ارزش اختیار از دیدگاه اسلام و اگزیستانسیالیسم»، معرفت فلسفی، سال هفدهم، شماره دوم، پیاپی 66، زمستان 1398.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 637
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 365


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب