فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,005
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,738
سبحانی, علیرضا, ناصحی, محمد, خوشدل مفرد, حسین. (1400). تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط‌المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت ‌سکون). مطالعات فلسفی کلامی, 9(16), 39-67.
علیرضا سبحانی; محمد ناصحی; حسین خوشدل مفرد. "تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط‌المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت ‌سکون)". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 16, 1400, 39-67.
سبحانی, علیرضا, ناصحی, محمد, خوشدل مفرد, حسین. (1400). 'تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط‌المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت ‌سکون)', مطالعات فلسفی کلامی, 9(16), pp. 39-67.
سبحانی, علیرضا, ناصحی, محمد, خوشدل مفرد, حسین. تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط‌المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت ‌سکون). مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 9(16): 39-67.

تحلیل انتقادی مبانی و قواعد ضبط‌المصاحف در جهان اسلام (بررسی موردی: علامت ‌سکون)

مطالعات قرائت قرآن
دوره 9، شماره 16، شهریور 1400، صفحه 39-67    اصل مقاله (4.41 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
علیرضا سبحانی1؛ محمد ناصحی* 2؛ حسین خوشدل مفرد3
1دانشجوی دکتری رشته الهیات، گرایش علوم قرآن و حدیث، گروه معارف اسلامی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
2استاد یار گروه معارف اسلامی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران(نویسنده مسئول)
3استاد یار گروه معارف اسلامی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
چکیده
علامت‌گذاری نص قرآن کریم در آغاز با نقطه‌گذاری حروف و کلمات شروع و موجب ایجاد چالشی جدی بر سر التزام و یا عدم التزام ضبط علامات مصاحف در میان عالمان در ادوار مختلف گردید. در این میان ضبط علامت سکون از مهم‌ترین چالش‌های مربوط به این مبحث بود. اگرچه ابوالاسود، برای حرف ساکن علامتی تعیین نکرد؛ اما نیاز به وجود این علامت در روان‌خوانی متن قرآن کریم موجب شد تا اندیشمندان ادوار بعد، دست به ابداع این علامت بزنند. ازاین‌رو علامت سکون در اعصار مختلف دارای شکل‌های متفاوت است. البته ضبط علامت سکون در ابتدا به‌صورت ساده و بدون قاعده انجام می‌گرفت؛ اما با مرور زمان و با به وجود آمدن شیوه‌های مختلف ضبط علامات در مراکز مختلف دو قطب جهان اسلام؛ یعنی مشارقه و مغاربه، برای ضبط این علامت نیز قواعدی تدوین شد. مقاله پیش‌رو به روش تحلیلی ـ کتابخانه‌ای، ضمن بیان روند شکل‌گیری انواع شکل‌السکون در ادوار مختلف، به بررسی شیوه ضبط علامت سکون قرآن کریم در جهان اسلام پرداخته است که درنهایت با بررسی چهار گونه ضبط‌السکون در ادوار و اماکن مختلف روشن گردید: علامت سکون در طول تاریخ دارای شکلی ثابت نبوده است؛ دوم: این علامت در بدو ابداع دارای قاعده‌ای خاص نبوده و با مرور زمان، قاعده‌مند گردیده است؛ این قاعده‌مندی برحسب خوانش و علم تجوید شکل گرفته که مطابق با دیدگاه طیف تسامح‌گرایانه ضبط‌السکون صورت پذیرفته است.
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ ضبط‌السکون؛ شکل؛ التزام ضبط؛ ساکن؛ قواعد ضبط
مراجع
  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن صائغ، یعیش بن علی، شرح المفصل، إدارة الطباعة المنیریة-دارالصادر، القاهرة: بی‌تا.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دارالصادر، بیروت: چاپ سوّم، 1414 ق.
  4. ابن الندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، دارالمعرفة، بیروت: 1417 ق.
  5. ابن هشام، عبدالله بن یوسف، أوضح المسالک إلى ألفیة ابن مالک، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت: بی‌تا.
  6. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الأغانی، دارالکتب المصریة، القاهرة: 1975 م.
  7. ابوداود، سلیمان بن نجاح، أصول الضبط وکیفیته علی جهة الإختصار، به کوشش: أحمد بن أحمد شرشال، مجمع الملک فهد للطباعة المصحف الشریفة، المدینة المنورة: 1427 ق.
  8. ابوزیتحار، أحمد محمد، السبیل إلى ضبط کلمات التنزیل کتاب، وزارة الأوقاف، الکویت:1430ق.
  9. ازهری، خالد بن عبدالله، شرح التصریح على التوضیح أو التصریح بمضمون التوضیح فی النحو، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1421 ق.
  10. اسماعیل، شعبان محمد، رسم المصحف وضبطه بین التوفیق والإصطلاحات الحدیثة، دارالسلام للطباعة والنشر، القاهرة: چاپ سوّم، 1433 ق.
  11. اکرت، عبدالتواب مرسی حسن، الضبط المصحفی نشأته وتطوره، مکتبة دار الآداب، القاهرة: 1429 ق.
  12. اندلسی، ابن عطیه، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1422 ق.
  13. بشر، کمال، دراسات فی علم اللغة، دارغریب للطباعة والنشر والتوزیع، القاهرة: 1998 م.
  14. تنسی، محمد بن عبدالله، الطراز فی شرح ضبط الخراز، به کوشش: احمد بن أحمد شرشال، مجمع الملک فهد للطباعة المصحف الشریفة، المدینة المنورة: 1420 ق.
  15. جرمی، ابراهیم محمد، معجم علوم القرآن، دارالقلم، دمشق: 1422 ق.
  16. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، به کوشش: أحمد عبدالغفور عطار، دارالعلم للملایین، بیروت: چاپ چهارم، 1407 ق.
  17. دانی، عثمان بن سعید، المحکم فی نقط المصاحف، دارالفکر، دمشق: چاپ دوّم، 1407 ق.
  18. ــــــ، کتاب النقط، (المقنع)، مکتبة الکلیات الازهریة، القاهرة: بی‌تا.
  19. دول‍ت‍ی، کریم‌ و دی‍گ‍ران‌، ب‍ررس‍ی‌ ع‍ل‍م‍ی‌ - ت‍طب‍ی‍ق‍ی‌ رس‍م‌ ال‍م‍ص‍ح‍ف‌ و ض‍ب‍ط ال‍م‍ص‍ح‍ف‌، ش‍ی‍وه‌ ن‍گ‍ارش‌ و ع‍لام‍ت‌ گ‍ذاری‌ ق‍رآن‌ ک‍ری‍م، انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی، تهران: 1387 ش.
  20. سجستانى، ابو‌بکر بن ابى داود، کتاب المصاحف، الفاروق الحدیثه للطباعة والنشر، القاهرة: 1423 ق.
  21. سرابی، علی، «تساهل شیوه‌های مختلف برای ضبط در کشورهای مختلف»، تهران: صحیفه، ش 2، 1394 ش.
  22. سعود، عبدالحفیظ، حیاة الخلیل بن أحمد الفراهیدی، به کوشش: محمد فهمی، شرکة الإتحاد للتجارة والطباعة والنشر، القاهرة: بی‌تا.
  23. سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، دار الکتاب العربی، بیروت: چاپ دوّم، 1421 ق.
  24. شکری، أحمد خالد یوسف، علامات الضبط فی المصاحف بین الواقع والمأمول، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، المدینة المنورة: 1436 ق.
  25. شلبی، هند، القراءات بإفریقیة من الفتح إلى منتصف القرن الخامس الهجری، دار العربیة للکتاب، القاهرة: 1983 م.
  26. صدر، حسن، تأسیس الشّیعة لعلوم الاسلامی، انتشارات اعلمی، تهران1375 ش.
  27. طریحی، فخرالدین بن محمدعلی، مجمع البحرین و مطلع النیرین، کتابفروشى مرتضوی، تهران: 1375 ش.
  28. العک، خالد عبدالرحمن، تاریخ توثیق نص القرآن الکریم، دارالفکر، دمشق: چاپ دوّم، 1406 ق.
  29. علامی، ابوالفضل؛ خراسانی، علیرضا، آشنایی با ضبط المصحف، دانشکده علوم قرآنی تهران، تهران: 1389 ش.
  30. عمر، احمد مختار؛ مکرم، عبدالعال سالم، معجم القراءات القرآنیة، اسوه، قم: 1412 ق.
  31. قدوری الحَمَد، غانم، المیسر فی علم رسم المصحف وضبطه‏، معهد الامام الشاطبی، جده: 1433 ق.
  32. ــــــ، رسم المصحف دراسة لغویة تاریخیة‏، دار عمار، عمان: 1425 ق.
  33. ک‍اش‍ان‍ی‌، ف‍ت‍ح‌الله ‌ب‍ن‌ ش‍ک‍رالله، م‍ن‍ه‍ج‌ ال‍ص‍ادق‍ی‍ن‌ ف‍ی‌ ال‍زام‌ ال‍م‍خ‍ال‍ف‍ی‍ن، به کوشش: ابوالحسن شعرانی‌، آفاق دانش، تهران: 1382 ش.
  34. مارغنی، إبراهیم بن أحمد، دلیل الحیران على مورد الظمآن، دارالحدیث، القاهرة: 1426 ق.
  35. محیسن، محمد سالم، ارشاد الطالبین الی ضبط الکتاب المبین، مکتبة الأزهریة للتّراث، القاهرة: چاپ دوّم، 1409 ق.
  36. المصحف الأوقاف به‌خط امین رشدی، إدارة الأوقاف والشوؤنات الإسلامیة، العراق:1287ق.
  37. المصحف الشامل فی قراءات الائمة العشر الکواکب، دار الامام الشاطبی، القاهرة: 1434ق.
  38. المصحف الشریف بروایة الحفص، دارالطباعة العامر ببولاق، القاهرة: 1924 م.
  39. المصحف الشریف بروایة ورش عن نافع، مجمع‌ ملک‌ فهد، مدینة المنورة: 1412 ق.
  40. مصطفی، ابراهیم و دیگران، المعجم الوسیط، دارالدعوة، استانبول: چاپ دوّم، 1989 م.
  41. ناصف، حنفی، حیاة اللغة العربیة، مکتبة الثقافة الدینیة، القاهرة: 1423 ق.
  42. نووى، یحیى بن شرف، التبیان فی آداب حملة القرآن‏، موسسة الرسالة، بیروت: 1421 ق.
    1. https://corpuscoranicum.de
    2. https://www.davidmus.dk
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 316
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 235


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب