فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,123
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,790
طیبی, ناهید, صفری, نعمت الله, مهریزی, مهدی. (1400). رابطه روایت «النساء عیّ و عورة» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم. مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), 93-135. doi: 10.22034/pht.2021.5975
ناهید طیبی; نعمت الله صفری; مهدی مهریزی. "رابطه روایت «النساء عیّ و عورة» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 14, 1400, 93-135. doi: 10.22034/pht.2021.5975
طیبی, ناهید, صفری, نعمت الله, مهریزی, مهدی. (1400). 'رابطه روایت «النساء عیّ و عورة» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم', مطالعات فلسفی کلامی, 8(14), pp. 93-135. doi: 10.22034/pht.2021.5975
طیبی, ناهید, صفری, نعمت الله, مهریزی, مهدی. رابطه روایت «النساء عیّ و عورة» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(14): 93-135. doi: 10.22034/pht.2021.5975

رابطه روایت «النساء عیّ و عورة» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 8، شماره 14، شهریور 1400، صفحه 93-135    اصل مقاله (1.43 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2021.5975
نویسندگان
ناهید طیبی* 1؛ نعمت الله صفری2؛ مهدی مهریزی3
1دانش‌آموخته دکتری رشته تاریخ اهل‌بیت، مجتمع عالی بنت الهدی، جامعة المصطفی العالمیة، قم
2استاد گروه تاریخ اهل بیت (ع)، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن ، جامعه المصطفی العالمیة، قم؛ ایران
3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران؛ایران
چکیده
زنان در بیان ناتوان بوده و عورت هستند، پس در مقابل ناتوانی کلام آنان سکوت کنید و عورت‌‌‌بودنشان را با مستقر‌کردن در خانه‌ها بپوشانید. روایت مزبور در منابع روایی شیعه و اهل‌سنّت آمده است. «النِّسَاءُ عَی و عَوْرَةٌ فَاسْتُرُوا عِیهُنَّ بِالسُّکوتِ واسْتُرُوا عَوْرَاتِهِنَّ بِالْبُیوتِ» روایت اشاره دارد بر حجاب حداکثری و خانه‌نشینی زنان که برخی به آن استناد می‌کنند. گرچه روایت مذکور، دلیل اصلی حجاب شرعی نبوده و دلائل متقن دیگری از قرآن، سنت، عقل و اجماع بر حجاب شرعی وجود دارد، اما بررسی روایت به لحاظ سند و متن و همچنین تطور تاریخی از باب کشف حقیقت، تنقیح داده‌های مربوط به زنان در منابع اسلامی و ارائه تصویر مناسب زن در اسلام به جامعه جهانی ضروری است. نوشتار حاضر با روش تحلیلِ تاریخی، فقه‌الحدیثی و تطورشناسی در صدد نقد و بررسی روایت یاد شده و تحولات تاریخی آن به لحاظ سند، محتوا تا قرن پنجم است. انتخاب بازه زمانی یادشده به‌دلیل تطور معنادار حدیث از قرن سوم تا پنجم و تکرار اطلاعات در منابع از قرن پنجم به بعد است. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر روایت «النِّسَاءُ عَی وعَوْرَةٌ‌‌‌» در پنج منبع شیعی تا قرن پنجم ثبت‌شده که چهار مورد ضعیف‌السند و یک مورد حسَن است؛ اما به سبب تعارض با قرآن، سنت و سیره اهل‌بیتD و مسلمات علمی موثوق‌الصدور نبوده و قابل اعتماد نیست و نقش زیدیه در ورود آن به منابع امامیه پررنگ است. در منابع اهل‌سنّت از گزارشی که روایت مزبور را به پیامبرJ استناد دهد وجود ندارد و گوینده آن برخی صحابه مانند ابن‌مسعود، عمربن خطاب و ابن‌عباس هستند که تا قرن پنجم رشد وارونه سند داشته است. از سویی متن روایت با قرآن، سیره و سخن نبوی و مسلّمات علمی ناسازگار و حتی معارض می‌باشد. زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری و رشد این حدیث و احادیث مشابه که در آن‌ها به مذمت زنان پرداخته شده، نمایانگر سابقه وجود این تعبیرات در فرهنگ عمومی و ادبیات عصر جاهلی و ترویج آن توسط کوفیان و بصریان است.
کلیدواژه‌ها
حجاب شرعی؛ زنان؛ حدیث «المرأة عی و عورة»؛ تطور تاریخی حدیث
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، تهران: دارالقرآن الکریم، بی‌تا.
  2. آبی، أبوسعد منصور بن الحسین، نثر الدرر فی المحاضرات، خالد عبد الغنی محفوظ، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424ق.
  3. آقایی، سیدعلی، تاریخ گذاری حدیث؛ روش‌ها و نمونه ها، تهران: حکمت، 1394ش.
  4. آقایی، سیدعلی، «تاریخ گذاری روایات بر مبنای تحلیل اسناد؛ نقد و بررسی روش شناسی خوتیر ینبل»، علوم حدیث، ش 41، ص145 - 168، 1385ش.
  5. ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح ‌نهج‌البلاغه، ‌‌‌‌‌تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  6. ابن‌ابی‌الدنیا، أبو بکر ‌‌‌عبدالله بن محمد بن عبید ابن‌أبی الدنیا القرشی البغدادی، مداراة الناس، ‌‌‌‌‌تحقیق: محمد خیر رمضان یوسف، بیروت:‌‌‌‌ دار ابن‌حزم، 1418ق.
  7. ابن‌ابی‌شیبه، المصنف، ‌‌‌‌‌تحقیق: سعید اللحام، بیروت: دارالفکر، 1409ق.
  8. ابن‌ابی طیفور، احمد بن ابی طاهر بی‌تا، بلاغات النساء، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  9. ابن‌اثیر، عز الدین أبو الحسن على بن ابى الکرم اسدالغابه فی معرفه الصحابه، قاهره، دارالشعب، 1989م.
  10. ابن‌اثیر، عزالدین أبوالحسن على بن ابى‌الکرم الکامل فی التاریخ، ‌‌‌‌‌بیروت:‌‌‌‌ دار صادر، 1385/1965م.
  11. ابن‌حبان بستی السیرة النبویة و أخبار الخلفاء، بیروت:‌‌‌‌ الکتب الثقافیة، 1417ق.
  12. ابن‌حبان بستی، محمد المجروحین، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تحقیق: محمود إبراهیم زاید، مکة المکرمة، دارالباز للنشر والتوزیع، بی‌تا.
  13. ابن‌حجر عسقلانی الاصابه فی تمییز الصحابه، ‌‌‌‌‌تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1415ق.
  14. ابن‌خزیمه، محمد بن اسحاق صحیح ابن‌خزیمه، ‌‌‌‌‌تحقیق: دکتر محمد مصطفی الاعظمی، بی‌جا، المکتب الاسلامی، 1412ق.
  15. ابن‌سعد، محمد بن سعد بن منیع الطبقات الکبری، ‌‌‌‌‌تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1410ق.
  16. ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ‌‌‌‌‌تحقیق: علی محمدالبجاوی، بیروت: دارالجیل، 1412ق.
  17. ابن‌فارس، معجم مفاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404 ق.
  18. ابن‌قتیبه دینوری عیون الاخبار، بیروت:‌‌‌‌ دارلکتب العلمیة، 1424ق.
  19. ابن‌منظور، لسان العرب، بیروت: دارالصادر، 1414ق.
  20. ابوحیان توحیدى علی بن محمد بن العباس، البصائر و الذخائر، بیروت: دارصادر، 1408ق.
  21. اتوکلاین‌ برگ، روان‌شناسی‌ اجتماعی‌، ‌‌‌‌‌ترجمه:‌ علی‌ محمد کاردان، تهران: نشر اندیشه، 1368ق.
  22. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب‌اللغة،‌‌‌‌‌ بیروت: دار احیاء التراث‌العربی، 1421ق.
  23. اشتهاردی، علی‌پناه، مدارک العروة،‌‌‌‌‌ قم: اسوه، 1417ق.
  24. اشعری، سعد بن عبدالله المقالات و الفرق، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1360ق.
  25. بخاری، محمد بن اسمعیل، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1401ق.
  26. بروجردی طباطبایی، سید حسین تقریر بحث السید البروجردی، تقریر علی پناه اشتهاردی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1416ق.
  27. بروجردی طباطبایی، سید حسین، تبیان الصلاه، قم: گنج عرفان، 1426ق.
  28. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ‌‌‌‌‌به کوشش: زکار و زرکلی، بیروت:‌‌‌‌ دارالفکر، 1417ق.
  29. بهبودی، محمدباقر، گزیدۀ کافی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1363ق.
  30. بیهقی، احمد بن الحسین شعب الایمان، ‌‌‌‌‌تحقیق: أبی‌هاجر محمد السعید بن بسیونی زغلول، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1410ق.
  31. پاکتچی، احمد، حجاب؛ مدخل برگزیدۀ دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مؤسسه دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1397ش.
  32. پاکتچی، احمد، مجموعه درس‌گفتارهایی دربارۀ نقد متن، ویرایش صالح زارعی، تهران: دانشگاه امام صادق A، 1391ش.
  33. پیره، روژه‌، روان‌شناسی‌ اختلافی‌ زن‌ و مرد، ترجمه:‌ محمدحسین‌ سروری، تهران: انتشارات‌ جانزاده، 1370ش.
  34. ترکاشوند، امیرحسین، حجاب شرعی در عصر پیامبرJ، بی‌جا، بی‌نا، 1380ش.
  35. ترمذی، سنن الترمذی، ‌‌‌‌‌تحقیق: عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت: دارالفکر، 1403ق.
  36. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، فقه اللغه، ‌‌‌‌‌تحقیق: جمال طلبه، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1414ق.
  37. جواهری، الشیخ حسن، بحوث فی الفقه المعاصر، ‌‌‌‌‌بیروت: دارالذخائر، بی‌تا.
  38. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین، 1407ق.
  39. حکیم، محمدباقر، علوم القرآن، قم: مؤسسه الهادی، 1417ق.
  40. خدا رحیمی، سیامک‌ و همکاران روان‌شناسی‌ زنان، تهران: انتشارات‌ مردمک، 1377ق.
  41. خلفی، مسلم، «بازنگرش درون دینی به حجاب »، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش 37، ص80 - 104، 1386ق.
  42. خوارزمی، جمال الدین أبی بکر، مفید العلوم و مبید الهموم‏، تصحیح ‌‌‌عبدالله بن إبراهیم الأنصاری‏، بیروت: مکتبة عنصریة، 1418ق.
  43. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، 1413ق.
  44. درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخه‌‌های خطی ایران (فنخاق) تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1390ق.
  45. قاسمی، رضا، پژوهش‌‌های فقهی حجاب (حجاب شرعی در روایات شیعی)، قم: مرکز ‌‌‌‌‌تحقیقات زن و خانواده، 1398ش.
  46. دوبس‌، موریس‌ و هانری‌ پیرون، روان‌شناسی‌ اختلافی، ترجمه‌ محمد حسین‌ سروری، انتشارات‌ مترجم، 1362ق.
  47. راغب اصفهانی، أبو القاسم الحسین بن محمد بن المفضل، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، تصحیح عمر فاروق طباع‏، بیروت: دارالأرقم بن أبی الأرقم‏، 1420ق.
  48. رجبیان، زهره، «بررسی متن شناختی روایت النساء عی و عورة»، مجله علمی - پژوهشی علوم حدیث، ش3، سال 20، 1397ش.
  49. ریعان، معصومه، «تاریخ گذاری روایت "امورکم الی نسائکم فبطن الارض خیر من ظهرها" بر مبنای تحلیل اسناد و متن»، علوم حدیث، سال 21، ش23، ص44، 1395ق.
  50. زرکشی، بدرالدین، البحر المحیط فی أصول الفقه، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1421ق.
  51. سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، چ 2، قم: مدیریت حوزه علمیه، 1410ق.
  52. سرخسی، أصول السرخسی، ‌‌‌‌‌تحقیق: ابوالوفا افغانی، ج 1، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1414ق.
  53. سکلتون‌ و همکار تفاوتهای‌ فردی، ترجمه‌ یوسف‌ کریمی‌، تهران: وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی، 1371ش.
  54. سنایی، حدیقة الحقیقه، به‌کوشش: مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران: 1359ق.
  55. سیف، سوسن‌‌ و همکاران، روان‌شناسی‌ رشد، تهران: انتشارات‌ سمت، 1373ش.
  56. شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، 1378ق.
  57. صدوق، محمد بن علی بن حسین، ترجمه من لا یحضره الفقیه، ترجمه: علی اکبر غفاری و محمد جواد بلاغی، تهران: نشر صدوق، 1367ق.
  58. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ‌‌‌‌‌تحقیق: حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، منشورات المجلس العلمی، بی‌تا.
  59. ضبّى، عباس بن بکار، أخبار الوافدات من النساء على معاویة، ‌‌‌‌‌تحقیق: سکینه الشهابی، بیروت:‌‌‌‌ مؤسسة الرسالة، 1403ق.
  60. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، قاهره، ریاض دارالحرمین، بی‌تا.
  61. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ‌‌‌‌‌تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1406ق.
  62. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ‌‌‌‌‌ترجمه: ابراهیم میرباقری، تهران: نشر فراهانی، 1365ق.
  63. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت:‌‌‌‌ دارالتراث، 1387ق.
  64. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، 1375ق.
  65. طوسی، محمد بن الحسن، العدة فی الاصول الفقه، قم: نشر محمدتقی علاقبندیان، 1417ق.
  66. طوسی، محمد بن الحسن، الفهرست، قم، مکتبه المحقق الطباطبایی، 1420ق.
  67. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام، بیروت: دارالتعارف، 1401ق.
  68. طوسی، محمد بن الحسن، الرجال، قم: مؤسسه آل البیتD لاحیاء التراث، 1404ق.
  69. طوسی، محمد بن الحسن، الامالی، قم: دارالثقافه، 1414ق.
  70. طوسی، محمد بن الحسن، الغیبة للحجة، ‌‌‌‌‌تحقیق: شیخ عبادالله تهرانی و شیخ علی احمد ناصح، قم: مؤسسة دارالمعارف الاسلامیه، 1411ق.
  71. العاملی، زین الدین (شهید ثانی)، الدرایة فی علم مصطلح الحدیث، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه، بی‌تا)
  72. العاملی، محمد بن حسن، استقصاء الاعتبار فی شرح الإستبصار، قم: مؤسسه آل البیت، 1419ق.
  73. عبد الرحمن بن بشر بن الحکم العبدی، الخامس والسادس والسابع والثامن من أحادیث عبدالرحمن بن بشر العبدی، ‌‌‌‌‌تحقیق: قسم المخطوطات بشرکة أفق للبرمجیات، مصر: شرکة أفق للبرمجیات، 2004م.
  74. عطار نیشابوری، فریدالدین الهی نامه، به کوشش محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران: نشر سخن، 1385ق.
  75. عطار نیشابوری، فریدالدین مصیبت نامه، به کوشش محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران: نشر سخن، 1385ق.
  76. علامه حلی، خلاصة الاقوال، ‌‌‌‌‌تحقیق: شیخ جواد قیومی، قم: مؤسسه نشر الفقاهه، 1417ق.
  77. علامه حلی، منتهی المطلب فی ‌‌‌‌‌تحقیق: مذهب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، 1412ق.
  78. فراهیدی، خلیل بن احمد کتاب العین، قم: هجرت، 1409ق.
  79. قابل، احمد، احکام بانوان در شریعت محمدی، فضای مجازی، شریعت عقلانی، 1392ق.
  80. کلینی، محمد بن یعقوب الکافی، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1367ق.
  81. گنجی، حمزه تفاوت‌‌های فردی، تهران: مؤسسه انتشارات بعثت، 1375ق.
  82. مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط - القدیمة)، تحقیق موسوى کرمانى، حسین و اشتهاردى على‌پناه‏، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، 1406ق.
  83. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ‌‌‌‌‌تحقیق: علی آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1408ق.
  84. محدث نوری، حسین مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیتD لإحیاء التراث، 1408ق.
  85. واقدی، محمد بن عمر المغازی، ‌‌‌‌‌تحقیق: مارسدن جونس، بیروت: مؤسسه الاعلمی، 1409ق
  86. محمد بن محمد بن اشعث، الجعفریات (الاشعثیات)، تهران: مکتبه النینوی الحدیثه، بی‌تا.
  87. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1430ق.
  88. المغربی، قاضی نعمان دعائم الاسلام، ‌‌‌‌‌تحقیق: آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، دارالمعارف، 1383ق.
  89. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الفصول العشرة، ‌‌‌‌‌تحقیق: فارس حسون، بیروت:‌‌‌‌ دارالمفید، 1414ق.
  90. موحدی لنکرانی، محمدفاضل، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار، 1429ق.
  91. نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه، قم: جامعه مدرسین، 1416ق.
  92. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرایع الاسلام، چ7، بیروت:‌‌‌‌ دارالاحیا التراث العربی، بی‌تا.
  93. نظام الملک طوسی، سیر الملوک أو سیاست نامه، ‌‌‌‌‌تعریب یوسف بکار، بیروت:‌‌‌‌ دارالمناهل، 1428ق.
  94. نوبختی، حسن بن موسى، فرق الشیعه، بیروت:‌‌‌‌ دارالأضواء، 1404ق.
  95. نووی، شرح النووی على صحیح مسلم، ج2، بیروت:‌‌‌‌ دار إحیاء التراث العربی، 1392ق.
  96. یحیی بن الحسین، الاحکام، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تحقیق: أبو الحسن علی بن أحمد بن أبی حریصة، بی‌جا، بی‌نا، 1410ق.
  97. یوسفی، حسن بن زبیب الدین معروف به فاضل آبی، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تحقیق: علی پناه اشتهاردی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1408ق.
نرم افزارهای مکتبه اهل البیتD و علوم اسلامی نور، جامع الکبیر و جوامع الکلم (منابع اهل‌سنّت) و مژده (مجموعه شروح کتاب مقدس).

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 581
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 353


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب