1دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، ، گرگان، ایران.
2استاد مدعو گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران/ استادیار گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، ایران. (نویسنده مسئول)
چکیده
پژوهش حاضر باهدف تبیین و تحدید مسئولیت مادر در مقابل اعمال زیانآور کودک در فضای سایبر، بهروش توصیفی از نوع اسنادی انجام و اطلاعات پژوهش بابررسی و مطالعه منابع مکتوب در موضوع مربوطه جمعآوری و تحلیل شد. با بررسیهای انجام شده در پژوهشهای پیشین مشخص شد تاکنون مطالعهایی با موضوع پژوهش حاضر انجام نشده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که مطابق اصول فقهی- حقوقی، مادر در جایگاه یکی از والدین، واجد حق و تکلیف حضانت کودک است. رعایت این تکلیف محدود به محیط فیزیکی نیست و در فضای سایبر نیز باید اجرا شود؛ چراکه بهموجب ماده 7 قانون مسئولیت مدنی ممکن است مادر در قبال اعمال زیانبار کودک، مسئول شود. با لحاظ شرایط ویژه مادر از جمله نداشتن ولایت قانونی بر کودک، تلاش وی برای امرار معاش (در فرض نبود همسر)، دانش کمتر برخی بانوان از فضای سایبر در قیاس با آقایان و نیز شرایط و ویژگیهای خاص این فضا، بهنظر میرسد که تعدیل مسئولیت مادر در قبال اعمال زیانبار کودک در فضای سایبر منطقی و لازم است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که حکم به مسئولیت بهمیزان تقصیر مادر در فرض همراهی همسر با او و نیز لحاظ شرایط خاص مادر و فضای سایبر، در احراز تقصیر مادر، با اصول و قواعد فقهی و حقوقی سازگار بوده و قابل پیشنهاد است.
بگدلی، علی.، و علیاکبری بابوکانی، احسان (1396). بررسی فقهی و حقوقی ورود دولت به حریم خصوصی، نشریه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 13(6)، 9- 31.
پورعبدالله، کبری.، فروغالسادات، حسینی.، و سیار، محمدمهدی (1392). گستره حق والدین بر تربیت کودک (مطالعه تطبیقی نظام حقوقی ایران با اسناد بینالمللی). نشریه مطالعات راهبردی زنان،60، 195- 240.
درودیان، حسنعلی (1376). مسئولیت ناشی از فعل اشخاصی که تحت مراقبت و مواظبت هستند (مسئولیت سرپرست و محافظ صغیر یا مجنون). نشریه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 36 (1058)، 3- 40.
رضانیا معلم، محمدرضا (1380). وضعیت حقوقی (نسب) کودک ناشی از انتقال جنین، روشهای نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق. تهران: سمت.
زبیدی، محمدبنمحمد (1414هـ.ق). تاجالعروس من جواهرالقاموس. بیروت: علیشیری.
ساعی، سیدمحمدهادی.، و کامیاب منصوری، نیلوفر (1398). حضانت در پرتو مصلحت کودک در زمان ازدواج مجدد مادر. نشریه مطالعات حقوق عمومی، 4(46)، 771- 801.
مکارم شیرازی، ناصر (1427هـ.ق). استفتائات جدید (مکارم). قم: مدرسه امام علىبن ابىطالب (ع).
موسوی خمینی، سیدروحالله (1363). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
نجفی، حامد.، صادقی، محمود.، و شهبازینیا، مرتضی (1398). مسئولیت نیابتی والدین، ناشی از نقض کپیرایت توسط کودکان (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا). نشریه پژوهش حقوق خصوصی، 27، 289- 314.
نجفی، شیخ محمدحسن (1404هـ.ق) جواهرالکلام فی شرح شرایعالاسلام. بیروت: داراحیاء التراثالعربی.
یزدانیان، علیرضا (1393). مسئولیت مدنی اشخاص مراقب نسبت به اعمال افراد تحت مراقبت و لزوم توسعه آن با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه. نشریه حقوقی دادگستری، 85(87)، 173- 212.
Akash, K. (2014). Regulation of cyber Space a socio legal study with special reference to cyber law in India. Panjab University.
Smith, PK., Del Barrio, C., & Tokunaga, RS. (2013). Defi nitions of bullying and cyberbullying: How useful are the terms. Principles of Cyberbullying Research: Defi nitions, Measures, and Methodology. NYork: Routledge.