اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,144
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,468
هاشمی, سید مهدی. (1400). تجلی حضرت حمزه (ع) در شعر کهن فارسی. مطالعات فلسفی کلامی, 9(20), 139-172. doi: 10.22034/mte.2021.6416
سید مهدی هاشمی. "تجلی حضرت حمزه (ع) در شعر کهن فارسی". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 20, 1400, 139-172. doi: 10.22034/mte.2021.6416
هاشمی, سید مهدی. (1400). 'تجلی حضرت حمزه (ع) در شعر کهن فارسی', مطالعات فلسفی کلامی, 9(20), pp. 139-172. doi: 10.22034/mte.2021.6416
هاشمی, سید مهدی. تجلی حضرت حمزه (ع) در شعر کهن فارسی. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 9(20): 139-172. doi: 10.22034/mte.2021.6416

تجلی حضرت حمزه (ع) در شعر کهن فارسی

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 6، دوره 9، شماره 20، دی 1400، صفحه 139-172    اصل مقاله (1.02 M)
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2021.6416
نویسنده
سید مهدی هاشمی
دانشجوی دکتری تاریخ تمدن اسلامی جامعة المصطفی(ص) قم، قم، ایران
چکیده
در شعر کهن فارسی در ادوار مختلف از شاهنامه فردوسی گرفته تا شعر معاصر، نام حضرت حمزه (ع) مکرراً  آمده است و نشان از  جایگاه ایشان در فرهنگ اسلامی مردمان فارسی زبان و رواج داستان های حضرت حمزه(ع) در بیان مردم این بخش از تمدن اسلامی در اعصار گوناگون دارد. در میراث کهن شعر فارسی نام حضرت حمزه(ع) همطراز اسطوره های کهن فارسی چون رستم و دیگر پهلوانان شاهنامه ای مثال و مظهر قدرت و رشادت در میدان رزم و جنگ بوده است و ذوق شاعران عرفانی سرا در خلق داستان های زیبای عرفانی از شخصیت ایشان و ارتباط دادن سلحشوری ایشان با شناخت، بصیرت و پیشرفت ایشان در طی مراحل سلوک، شخصیتی بی بدیل از ایشان در ادبیات فارسی ساخته است.حضرت حمزه (ع)، حماسه ها و رشادت های او و داستان شهادت جانسوز ایشان در ژانر های مختلفی در ادب فارسی بیان گردیده است که در شعر فارسی در قالب های مدح، اشعار اسطوره ای و حماسی، اشعار عرفانی و تاریخی آمده است. قدیمی ترین اشعار فارسی درباره حضرت حمزه بیانگر رشادت ها و پهلوانی های ایشان است و متأخرترین اشعار جنبه مرثیه و عزاداری دارد. بخش بزرگی از اشعار فارسی درباره حضرت حمزه علیه السلام تفسیر عرفانی از حوادث شهادت آن حضرت ارائه می­کند، سنایی غزنوی همانطور که آغازگر شعر عرفانی است اولین ابیات عرفانی را درباره ایشان دارد و مفصلترین آثار منظوم فارسی درباره حضرت حمزه علیه السلام در قالب عرفانی از مولوی بلخی می باشد. در قالب حماسی نیز اولین اشعار موجود درباره ایشان، در شاهنامه فردوسی آمده است اما اسطوره حماسی ایشان در نظم و نثر فارسی و همچنین در فرهنگ فارسی بسیار رایج بوده است.
کلیدواژه‌ها
حمزه؛ شعر فارسی؛ اسطوره؛ حماسه؛ الگوی عرفانی
مراجع

کتب:

  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ج 4، ص 363، بیروت، چاپ سوم، 1414ق
  • حزین لاهیجی، به کوشش بیژن ترقی، دیوان حزین لاهیجی به ضمیمه تاریخ و سفرنامه حزین، چاپ دوم، انتشارات کتاب فروشی خیام، تهران، 1362
  • ربیع، علی نامه منظومه ای کهن، تصحیح رضا بیات و ابوالفضل غلامی،میراث مکتوب، 1390
  • رضائی،مهدی، آفرینش و مرگ در اساطیر، چاپ اول
  • سنایی، حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه، قم : موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان ، 1396، نسخه الکترونیکی
  • سنایی، دیوان اشعار، به کوشش مدرس رضوی، قصاید و قطعات، شماره ۸۵، انتشارات سنایی، چاپ هفتم، 1388
  • سید رضی، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نشر هجرت، قم، چاپ اول،1414 قمری
  • صفا ذبیح الله، حماسه سرایی در ایران از قدیمی ترین عهد تاریخی تا قرن چهارم هجری، انتشارات پیروز، تهران 1333
  • عطار فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحق عطار کدکنى نیشابوری، الهی نامه، به کوشش هلموت ریتر، جمعیت مستشرقین آلمانی، مطبعه معارف، استانبول،1940میلادی
  • عطار فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحق عطار کدکنى نیشابوری، پیام آشنایی پندنامه عطار نیشابوری، به اهتمام محمد علی پور ولی، بر اساس نسخه سیلوستر دساسی، موسسه انتشارات امیر کبیر، تهران، 1377
  • فردوسی ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق- ابوالفضل خطیبی، جلد 7، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران،1386
  • قاآنی شیرازی میرزا حبیب الله، موسسه مطبوعاتی امیر کبیر،تهران، 1336
  • کمال الدین اسماعیل اصفهانی ابوالفضل، دیوان خلاق المعانی ابوالفضل کمال الدین اسماعیل اصفهانی، به کوشش دکتر حسین بحرالعلومی، انتشارات کتابفروشی دهخدا، تهران، 1348
  • لازار ژیلبر، اشعار پراکنده قدیمی ترین شعرای فارسی از حنظله بادغیسی تا دقیقی، تهران، انجمن ایران شناسی فرانسه در تهران،1361
  • محتشم کاشانی، دیوان مولانا محتشم کاشانی، به کوشش مهرعلی گرگانی، انتشارات کتاب فروشی محمودی، تهران، 1344
  • معین، محمد، فرهنگ معین، لغت اسطوره، امیرکبیر، تهران، 1350
  • مولانا جلال الدین محمد، کلیات شمس تبریزی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، نشر راد، تهران، 1375
  • مولانا جلال الدین محمد، مثنوی معنوی، به تصحیح عبدالکریم سروش، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1375
  • مولانا جلال الدین محمد، مجالس سبعه، به تصحیح دکتر توفیق ه سبحانی، انتشارات کیهان، چاپ دوم، تهران، 1372
  • یاحقی، محمدجعفر، فرهنگ اساطیر، پژوهشگاه علوم انسانی و سروش، تهران ، چاپ دوم ١٣٧٥
 

 

 

مقالات:

  • اسداللهی خدابخش، سعدزاده محرم، نمود عرفانی شخصیت ها و عناصر اسطوره ای در غزلیات شمس، پژوهشهای نقد ادبی و سبک شناسی، شمارة ٣ ، پاییز ١٣٩٥
  • آیدنلو سجاد، مقدّمه‌ای بر نقّالی در ایران،پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)، مقاله 3، دوره 3، شماره 4، زمستان 1388
  • جعفری قنواتی محمد، طراز الاخبار، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 6، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1399
  • خدامی افشاری رشید، طلوعی آذر عبدالله عبیدی نیا محمد امیر، بررسی تطبیقی حمزه نامه با حمزة بهلوان قصه شخصیت اصلی محتوا و گونه، نشریه ادبیات تطبیقی، سال ،۱۱ شماره ،۲۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۸
  • شفیعی کدکنی محمد رضا، نگاهی به "طراز الاخبار"، نامه بهارستان سال سوم 1381 شماره 5
  • شهبازی اصغر، حماسه سرایی دینی در ادب فارسی، آیینه میراث، شماره پیاپی 55، پاییز و زمستان 1393
  • شهبازی، اصغر، ابهاماتی درباره اصل و منشا منظومه حماسی صاحبقران نامه، هشتمین همایش ملی متن‌پژوهی ادبی نگاهی تازه به متون حماسی،تهران،1398،https://civilica.com/doc/978219
  • غلامحسین زاده غلامحسین، ذوالفقاری حسن، فرخی فاطمه، ساختارشناسی بنمایه های حمزه نامه (با تکیه بر بن مایه های عیاری، عاشقانه، شگفت انگیز و کرامت)، فصلنامة علمی - پژوهشی نقد ادبی، سال سوم، شماره 11 و 12، پاییز و زمستان 1389
  • مجوب محمد جعفر، ادبیات داستانی عامیانه و تاثیر آن بر ادبیات داستانی کودکان، کیان سال چهارم شهریور و مهر 1373 شماره 21
  • ناظر زاده کرمانی فرهاد، حمله خوانی گونه مهمی از نقالی در ایران، هنر، بهار 1378 شماره 39
  • یوسف نیا سعید، ما از پی سنایی و عطار آمدیم/ شعر انقلاب، آغازگر فصلی نو در تاریخ شعر عرفانی، ماهنامه فرهنگی تحلیلی سوره اندیشه، شماره ۵۶ پیاپی ۵۷، بهمن و اسفند ۱۳۹۰
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 310
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 208


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب