اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,667
تعداد مشاهده مقاله2,823,817
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,561,830
عباسی مقدم, مصطفی, موسوی, سید محمد, موسوی, سید امیر الیاس. (1400). تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج. مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), 401-425. doi: 10.22034/pht.2022.6474
مصطفی عباسی مقدم; سید محمد موسوی; سید امیر الیاس موسوی. "تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 15, 1400, 401-425. doi: 10.22034/pht.2022.6474
عباسی مقدم, مصطفی, موسوی, سید محمد, موسوی, سید امیر الیاس. (1400). 'تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج', مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), pp. 401-425. doi: 10.22034/pht.2022.6474
عباسی مقدم, مصطفی, موسوی, سید محمد, موسوی, سید امیر الیاس. تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(15): 401-425. doi: 10.22034/pht.2022.6474

تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی
دوره 8، شماره 15، بهمن 1400، صفحه 401-425    اصل مقاله (10.64 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2022.6474
نویسندگان
مصطفی عباسی مقدم1؛ سید محمد موسوی* 2؛ سید امیر الیاس موسوی3
1استادیار گروه علوم قران و حدیث دانشگاه کاشان.
2دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان.
3کارشناس ارشد رشته تاریخ تشیع دانشگاه پیام نور مرکز کاشان
چکیده
بر اساس روایت مشهوری، امیرمؤمنان علی(ع) در هنگامه صفین و جریان حکمیت، با فرستادن ابن‌عباس به‌سوی خوارج، وی را از «مخاصمه» یا «محاجّه» با ایشان به‌ وسیله قرآن نهی فرمود. در اوان کلام به ‌نظر‌ می‌‌رسد آن حضرت با این استدلال که قرآن پذیرنده وجوه گوناگون و دارای معانی احتمالی چندگانه است، از تکیه بر قرآن در مخاصمه نهی فرموده و محاجه یا مخاصمه با کمک سنت نبوی را به‌عنوان راهکاری موثر فراروی ابن‌عباس قرار‌ می‌‌دهد. مهم‌ترین پرسش در این‌‍جا آن است که با عنایت به تأکیدات قرآن و سنت نبوی بر لزوم مراجعه و تمسک به قرآن در همۀ احوال، به‌ویژه در فتنه‌ها، چرا آن حضرت در هنگامه فتن‌‌‌‌های مانند صفین، از احتجاج به قرآن و تکیه بر آیات وحی در برابر موضع‌گیری‌‌‌‌‌های خوارج نهی فرموده است؟ در این جستار با روش توصیفی - تحلیلی و در نگاهی تحقیقی مشخص گردید؛ اولا: نسبت ارجاع از قرآن به سنت نبوی، نسبت رجوع مثال به مُمَثّل (حقیقت مجسم‌شده) است گویی پهنۀ آیات قرآن از قبیل مفهوم است و مفهوم نیز‌ می‌‌تواند تأویل‌‌‌‌‌های متعددی را پذیرا باشد اما سنت نبوی - صورت و تجسم به نسبت معنی و حقیقت – به‌عنوان مصداق وجود یافته و امکان تغییر و تبدّل در آن وجود ندارد و به قول امام راه گریزی از آن وجود ندارد. ثانیا: امیرمؤمنان(ع) در مقام نهی مطلق و همگانی از محاجّه با قرآن نبوده است و این نهی خاص، به‌خاطر ویژگی‌‌‌‌‌های دستگاه فکری و نظام اخلاقی مخاطبان ویژه آن یعنی خوارج بوده است.
کلیدواژه‌ها
امام علی؛ قرآن؛ سنت؛ محاجّه؛ مخاصمه؛ خوارج
مراجع
  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح النهج‌البلاغه (ابن ابی‌الحدید)، قم: مکتبه آیه‌الله العظمی مرعشی نجفی، بی‌تا.
  3. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، بی‌تا.
  4. ابن‌جوزی، جمال الدین ابوالفرج، نزهة الاعین النواظر فی علم‌الوجوه و النظائر، تحقیق محمد کاظم الراضی، بیروت: مؤسسه‌الرساله، 1407ق.
  5. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، المسند، قاهره-مصر: دارالحدیث، 1416ق.
  6. ابن درید، محمد بن حسن، جمهره اللغه، بیروت: دارالعلم للملایین، بی‌تا.
  7. ابن‌سیده، المحکم والمحیط الأعظم، محقق: عبد الحمید هنداوی، بی‌جا: دارالکتب‌العلمیة، 1421ق.
  8. ابن‌عبدالبر، جامع بیان العلم وفضله، بی جا: دار ابن‌الجوزی، المملکة العربیة السعودیة، 1414ق.
  9. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، محقق علی شیری، بیروت: دارالاحیاءالتراث‌العربی، 1408ق.
  10. ابن‌میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج‌البلاغه ابن‌میثم (مصباح‌السالکین)، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1375ق.
  11. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، بیروت: مؤسسه‌الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
  12. بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت-لبنان: انتشارات دارالفکر، 1419ق.
  13. تفلیسی، حبیش بن ابراهیم، وجوه قرآن، گردآورنده مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران مؤسسه انتشارات و چاپ،1371ش.
  14. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغه و صحاح العربیه)،بیروت: دار للملایین، 1404ق.
  15. حکیم، محمد تقی، سنت در قانون گذاری اسلام، مترجم سید ابراهیم سید علوی، تهران: انتشارات کتابخانه بزرگ اسلامی، بی‌تا.
  16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، مصحح صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالشامیه، بی‌تا.
  17. زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
  18. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم‌القرآن، بیروت: دارالمعرفه، 1410ق.
  19. سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور، بیروت: دارالمعرفه، 1407ق.
  20. شوشتری، محمد تقی، بهج‌الصباغه فی شرح النهج‌البلاغه، تهران: امیرکبیر، 1376ش.
  21. شیخ مفید، محمد بن نعمان عکبری، امالی شیخ مفید، مترجم حسین استاد ولی، مشهد مقدس: آستان قدس رضوی، 1364ش.
  22. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، محقق احمد حسینی اشکوری، تهران: مکتبه‌الرضویه، 1375ش.
  23. عباسی مقدم، مصطفی و دیگران، بازخوانی وجوه و نظائر در قرآن، مجله بینات، شماره 4، زمستان 1394.
  24. عباسی مقدم، مصطفی ودیگران، بازخوانی وجوه و نظایر در قرآن، مجله بینات، 1394، شماره 4.
  25. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، قاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
  26. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، 1363ش.
  27. مبرد، محمد بن یزید، الکامل فی اللغه و الادب، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1409ق.
  28. متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مؤسسه‌الرساله، 1409ق.
  29. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار‌الائمه الاطهار علیهم‌السلام، ‌بیروت: دار الاحیاء التراث‌العربی، بی‌تا.
  30. المطرزی، ناصرالدین، المغرب فی ترتیب المعرب، بی جا: مکتبه اسامه بن زید حلب، 2008م.
  31. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، تهران: انتشارات سمت، 1397ش.
  32. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، پیام امام ، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، 1386ش.
  33. نصیری، علی، آشنایی با علوم حدیث، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1396ش.
  34. هاشمی خویی، سید حبیب الله، منهاج البراعه، شارح: حسن حسن زاده آملی، تهران: مکتبه‌الاسلامیه، 1400.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 252
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 229


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب