فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,012
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,750
نجفی, روح الله. (1400). دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال در قرائت‌های قاریان هفتگانه. مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), 261-285. doi: 10.22034/qer.2022.6558
روح الله نجفی. "دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال در قرائت‌های قاریان هفتگانه". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 17, 1400, 261-285. doi: 10.22034/qer.2022.6558
نجفی, روح الله. (1400). 'دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال در قرائت‌های قاریان هفتگانه', مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), pp. 261-285. doi: 10.22034/qer.2022.6558
نجفی, روح الله. دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال در قرائت‌های قاریان هفتگانه. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 9(17): 261-285. doi: 10.22034/qer.2022.6558

دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال در قرائت‌های قاریان هفتگانه

مطالعات قرائت قرآن
دوره 9، شماره 17، اسفند 1400، صفحه 261-285    اصل مقاله (10.91 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2022.6558
نویسنده
روح الله نجفی*
گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی
چکیده
دَوَران میان تأنیث یا تذکیر افعال، نمونه‌ای درخور توجّه از اختلافات قاریان هفتگانه قرآن است که به سبب فقدان نقطه در مصحف عثمانی رخ‌داده است. این سنخ اختلاف، به‌صورت الگویی تکرارشونده در قرائت قاریان هفتگانه دیده می‌شود و خاستگاه نحوی آن، جواز تذکیر و تأنیث فعل به سبب مؤنث مجازی یا جمع مکسّر بودن فاعل است. به‌علاوه، گاه منشأ پدیدار شدن اختلاف مزبور، امکان رجوع فعل به لفظی مؤنّث یا مذکّر در سیاق آیه است. مقاله حاضر، ضمن بررسی نمونه‌هایی متعدد از دَوَران میان تأنیث و تذکیر افعال در قرائت قاریان هفتگانه، بازتاب آموزه‌های نحوی در قرائت‌های قرآن را آشکار می‌کند و از گرایش نسبی حمزه و کسائی به اختیار صیغه مذکّر فعل -برخلاف پنج قاری دیگر- پرده برمی‌دارد. با توجه به نفوذ تاریخی قرائت عبداللّه بن مسعود در شهر کوفه و توصیه وی به مذکّر خوانی قرآن به‌وقت دَوَران میان تاء و یاء، محتمل است که حمزه و کسائی، متأثر از پیشگام قرائت کوفیان رفتار کرده باشند
کلیدواژه‌ها
تأنیث فعل؛ تذکیر فعل؛ قرائت قرآن؛ اختلاف قرائت؛ قاریان هفتگانه
مراجع
  1. آلوسی، شهاب الدین محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، داراحیاء التراث العربی، بیروت: 1420.
  2. ابن‌ابی‌شیبه، ابوبکر عبداللّه بن محمد، الکتاب المصنّف فی الاحادیث و الآثار، تصحیح: محمد عبدالسلام شاهین، دار الکتب العلمیه، بیروت: 1426.
  3. ابن‌ابی‌مریم، نصربن علی بن محمد، الکتاب الموضح فی وجوه القرائات و عللها، تحقیق: عمرحمدان الکبیسی، الجماعه الخیریه بتحفیظ القرآن الکریم، جده: 1414.
  4. ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، دارالکتاب العربی، بیروت: 1431.
  5. ابن‌خالویه، حسین بن احمد، اعراب القرائات السبع و عللها، دار الکتب العلمیه، بیروت: 1427.
  6. ابن‌زنجله، ابوزرعه عبدالرحمن بن محمد، حجة القرائات، تحقیق: سعید الافغانی، موسسة الرسالة، بیروت: 1418.
  7. ابن‌عاشور، محمد الطاهر، التحریر و التنویر، موسسه التاریخ العربی، بیروت: 1420.
  8. ابن‌مجاهد، السبعة فی القراءات، تحقیق: شوقی ضیف، دار المعارف، قاهره: 1972.
  9. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد: 1366.
  10. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، تفسیر البحر المحیط، دار الکتب العلمیه، بیروت: 2010.
  11. اخفش اوسط، ابوالحسن سعیدبن مسعده، معانی القرآن، تحقیق: ابراهیم شمس الدین، دارالکتب العلمیه، بیروت: 2011.
  12. باقولی، نورالدین علی بن حسین، کشف المشکلات و ایضاح المعضلات فی اعراب القرآن وعلل القرائات، دارالکتب العلمیه، بیروت: 2011.
  13. دانی، ابوعمرو عثمان بن سعید، التیسیر فی القرائات السبع، تصحیح: اوتوپرتزل، المعهد الالمانی للابحاث الشرقیه، بیروت: 1430.
  14. دانی، ابوعمرو عثمان بن سعید، المحکم فی نقط المصاحف، تحقیق: عزة حسن، دار الفکر، دمشق: 1418.
  15. دمیاطی، احمد بن محمد بنّا، اتحاف فضلاء البشر بالقرائات الاربعة عشر، تحقیق: شعبان محمد اسماعیل، عالم الکتب، بیروت: 1407.
  16. زجّاج، ابو اسحاق ابراهیم السری، معانی القرآن و اعرابه، تصحیح: عرفان بن سلیم، المکتبه العصریه، بیروت: 1427.
  17. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت: 1429.
  18. شرتونی، رشید، مبادی العربیة، تنقیح: حمید محمدی، موسسه انتشارات دارالعلم، قم: 1422.
  19. شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، دارالکتاب العربی، بیروت: 1430.
  20. شهابی، علی‌اکبر، اصول الصرف، انتشارات دانشگاه تهران، تهران: 1373.
  21. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات نور وحی، قم: 1388.
  22. طبری، محمد بن جریر، تفسیر الطبری: جامع البیان عن تأویل آی القرآن، دار احیاء التراث العربیّ، بیروت: بی‌تا.
  23. عُکبریّ، ابوالبقاء عبداللّه بن حسین، املاء ما منّ به الرحمن، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1421.
  24. علیّ، جواد، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بی‌نا، بی‌جا: 1413.
  25. فارسی، ابوعلی حسن بن عبدالغفار، الحجّة للقرّاءالسبعة، دارالمأمون للتراث، دمشق/بیروت: 1407.
  26. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، دارالفکر، بیروت: 1425.
  27. فرّاء، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، تحقیق: عماد الدین بن سید آل درویش، عالم الکتب، بیروت: 1432.
  28. قرطبی، محمدبن احمد انصاری، الجامع‌ لاحکام القرآن، المکتبه العصریه، بیروت: 1430.
  29. قیسی، مکی بن ابی طالب، الکشف عن وجوه القراءات السبع وعللها و حججها، کتاب-ناشرون، بیروت: 1432.
  30. نحّاس، ابوجعفر احمد بن محمد، اعراب القرآن، دار و مکتبة الهلال، بیروت: 2004.
  31. نسفی، ابوالبرکات عبداللّه بن احمد، تفسیر النسفی (مدارک التنزیل و حقائق التأویل)، المکتبه العصریه، بیروت: 1430.
  32. هذلی، ابوالقاسم یوسف بن علی، الکامل فی القرائات، تحقیق: جمال بن السید، موسسة السما، بی‌جا: 1428.
 

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 159
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 152


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب