اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,702
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,615,378
نقوی, زهرا, اکبریان, رضا. (1400). نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار. مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), 5-24. doi: 10.22034/pke.2022.12251.1550
زهرا نقوی; رضا اکبریان. "نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار". مطالعات فلسفی کلامی, 8, 15, 1400, 5-24. doi: 10.22034/pke.2022.12251.1550
نقوی, زهرا, اکبریان, رضا. (1400). 'نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار', مطالعات فلسفی کلامی, 8(15), pp. 5-24. doi: 10.22034/pke.2022.12251.1550
نقوی, زهرا, اکبریان, رضا. نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 8(15): 5-24. doi: 10.22034/pke.2022.12251.1550

نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار

پژوهشنامه کلام
مقاله 1، دوره 8، شماره 15، اسفند 1400، صفحه 5-24    اصل مقاله (481.69 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2022.12251.1550
نویسندگان
زهرا نقوی* 1؛ رضا اکبریان2
1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران
2استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران
چکیده
طبق اصول فلسفی، ضرورت علّی لازمه اثبات جریان علیّت در تمام امور از باری تعالی تا اقصی موارد کائنات می­باشد. این قاعده در ظاهر با برخی مسائل مسلّم عقلی و وجدانی دچار تعارضاتی است که عمومیت و بعضاً اساس صحت این قاعده را تحت­الشعاع قرار داده است. «اختیار وجدانی» یکی از این موارد مورد شبهه در تقابل با ضرورت علّی است. در پژوهش حاضر تعارض میان قاعده ضرورت(اصل مسلّم فلسفی) و اختیار(اصل مسلّم عقلی و نقلی) با روش تحلیلی، منطقی طبق مبانی جریان فکری تفکیک(از مکاتب مخالف روش و مبانی فلسفی) مورد بررسی قرار گرفته است. از نگاه اصحاب تفکیک اساس تشخیص نسبت اصل عام علیّت با مفاهیمی چون ضرورت و اختیار، جستجوی علیّت در موطن نفس است. با مراجعه به نفس، مشخص می­شود اساساً چنین استلزامی میان علیّت و ضرورت برقرار نیست و با رهایی از این استلزام ناصواب راه برای حل مسأله اختیار گشوده خواهد شد. مکتب تفکیک ضمن نقد و ذکر تالی فاسدهای بیان فلاسفه از قدرت، اثبات حقیقت واحد قدرت و عدم تعدد آراء در آن، اثبات رابطه عرضی میان اسباب و علل با مشیّت و قضاء، و توجه به نقش فاعل مختار حین انجام فعل به عنوان معیّن فعل یا ترک، گوهر دوسویه اختیار را کلید اصلی حل معما می­داند و با پذیرش استثناء در ضرورت علّی، معلولی به نحو سالبه جزئیه؛ یعنی در خصوص افعال اختیاری، احتمال تحقق صدفه را نفی کرده و قائل شده است بدون پذیرش این استثنا در ضرورت علّی، اثبات اختیار محال است.
کلیدواژه‌ها
مکتب تفکیک؛ تعارض؛ ضرورت علّی؛ اختیار؛ صدفه؛ مشیّت؛ قدرت
مراجع
  • اصفهانی، میرزا مهدی(1397)، معارف القرآن، قم: نشر معارف اهل بیتD.
  • ــــــــــــــــــ(1389)، ابواب الهدی، ترجمه و تحقیق حسین مفید، تهران: نشر منیر.
  • ــــــــــــــــــ(1395)، انوار الهدایه، قم: موسسه معارف اهل بیت:.
  • حلّی، حسن­بن­یوسف(1365)، تجریدالاعتقاد، شرح حسینی­طهرانی، هاشم، تهران: مفید.
  • رحیمیان، علیرضا(1397؛ الف)، مسئله اختیار، قم: دلیل ما.
  • ـــــــــــــــ(1397؛ ب) ، مسئله علم الهی و اختیار، قم: دلیل ما.
  • سیدان، سید جعفر(1395)(الف)، توحید و جبر و اختیار در قرآن، قم: دلیل ما.
  • ـــــــــــــ(1395)(ب)، دروس اعتقادی، قم: موسسه اهل بیت:.
  • ـــــــــــــ(1391)، سلسله مباحث عقاید، مشهد: نشرپارسیران.
  • شیرازی، ملاصدرا(1416ق)، اسفار الاربعه، بیروت: نشر الکتب الاسلامی.
  • طباطبایی، سید محمدحسین(1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1416ق)، نهایۀ الحکمه، قم: مسسه نشر اسلامی.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1388)، بدایۀ الحکمه، ترجمه و شرح علی شیروانی، قم: بوستان کتاب.
  • علاقه‌بند حسینی طوسی، سید خلیل(1378)، «علیّت از نگاه اشاعره، مکتب تفکیک و حکمت متعالیه»، حوزه، ش92.
  • علم الهدی، محمد باقر(1395)، سد المفرّ علی القائل بالقدر، مشهد: انتشارات ولایت.
  • قزوینی خراسانی، شیخ مجتبی(1393)، بیان الفرقان، قزوین: حدیث امروز.
  • مشکاتی، محمد مهدی و مهناز طبیبیان(1393)، «بررسی تطبیقی سنخیت علّی و معلولی در الهیات صدرایی و الهیات تفکیکی»، الهیات تطبیقی، ش12.
  • مصباح یزدی، محمدتقی(بی­تا)، آموزش فلسفه، تهران: چاپ و نشر بین الملل.
  • ملکی میانجی، محمد باقر(1396)، توحید الامامیه، ترجمه محمد بیابانی اسکویی و سید بهلول سجادی، تهران: نبأ.
  • ـــــــــــــــــــــ(1392)، مناهج البیان فی تفسیرالقرآن(الجزء الثالث)، تهران: نبأ.
  • میلانی، حسن(1389)، «ملاحظاتی پیرامون مکتب تفکیک»، سمات، ش2.
  • ــــــــــــ(1391)، «جبر و اختیار از منظر فلسفه و عرفان و مکتب اهل بیت»، سمات، ش8.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 298
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 231


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب