فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,015
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,751
اویسی, کامران, فاکر میبدی, محمد. (1400). بررسی انتقادی بهانه‌جویی غربیان با استفاده از نسخه‌های جدید کشف‌شده قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 16(31), 182-216. doi: 10.22034/qkh.2022.6628
کامران اویسی; محمد فاکر میبدی. "بررسی انتقادی بهانه‌جویی غربیان با استفاده از نسخه‌های جدید کشف‌شده قرآن". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 31, 1400, 182-216. doi: 10.22034/qkh.2022.6628
اویسی, کامران, فاکر میبدی, محمد. (1400). 'بررسی انتقادی بهانه‌جویی غربیان با استفاده از نسخه‌های جدید کشف‌شده قرآن', مطالعات فلسفی کلامی, 16(31), pp. 182-216. doi: 10.22034/qkh.2022.6628
اویسی, کامران, فاکر میبدی, محمد. بررسی انتقادی بهانه‌جویی غربیان با استفاده از نسخه‌های جدید کشف‌شده قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 16(31): 182-216. doi: 10.22034/qkh.2022.6628

بررسی انتقادی بهانه‌جویی غربیان با استفاده از نسخه‌های جدید کشف‌شده قرآن

قرآن پژوهی خاورشناسان
دوره 16، شماره 31، بهمن 1400، صفحه 182-216    اصل مقاله (603.52 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qkh.2022.6628
نویسندگان
کامران اویسی* 1؛ محمد فاکر میبدی2
1استادیار گروه معارف قرآن و حدیث دانشگاه معارف اسلامی. طلبه درس خارج حوزه علمیه قم
2استاد تمام جامعة المصطفی9 العالمیه
چکیده
با توجه به تاریخ­گذاری نسخه­های قدیمی قرآن توسط دانشمندان غربی از طریق آزمایش­ نوین اشعه‌نگاری کربن 14، شبهه­ای از سوی برخی مستشرقان به‌ویژه تجدیدنظرطلبانی که از روش نقد منبع به بازپژوهی اصالی و سندی قرآن پرداخته­اند، مطرح گردیده است. مفاد شبهه مذکور ازاین‌قرار است که نتایج آزمایش­های کربن 14، قدمت تاریخی نسخه­های عتیق قرآن به‌ویژه نسخه کتابخانه بیرمنگام را به پیش از عصر پیامبر اکرمJ می­رساند که شاهدی بر تدوین آن پیش از دین اسلام و درنتیجه عدم اصالت قرآن خواهد بود. بدین معنا که محتوای قرآن موجود، پیش از عصر پیامبرJ یا دیگر مسلمانان با استفاده از آن قرآن موجود را ساخته­اند. مقاله حاضر، با توجه به اهمیت دو نسخه بیرمنگام و توبینگن و آزمایش­های نوین انجام‌شده روی آن‌ها، بر اساس محوریت مطالعه آن دو، به روش تحلیلی و داده‌پژوهی کتابخانه­ای نسبت به شبهه مذکور در سه حیطه نسخه‌شناختی و فنی، قرآن‌شناختی و جریان‌شناختی، درصدد پاسخگویی برآمده است. دستاوردهای فنی و نسخه‌شناختی پژوهش پیشِ رو نشان می­دهد که آزمایش‌های انجام شده بر روی نسخه­ها، برگه‌های قرآن یافت شده فقط نشان می‌دهد آن‌ها از پوست حیوانی تهیه شده که در زمان حیات پیامبرJ یا کمی پس‌ازآن زنده بوده است و نمی‌تواند به اثبات پیش‌تاریخی بودن نوشته­های آن‌ها نسبت به عصر نزول قرآن بپردازد؛ نیز برخی از پژوهشگران غربی روش آزمایش کربن 14 را نسبی و ناقص دانسته که باید با دیگر روش­ها تکمیل گردد و به‌خودی‌خود قابل‌اعتنا نیست؛ چنان‌که پژوهشگران حاضر در پروژه آزمایش کربن 14 بر روی قرآن، توجهی به مطالعات خط­شناسی عربی و نیز برگه­شناسی و ابعاد آن و شکل و نوع قلم و تذهیب مصاحف مذکور که نشان­دهنده تطبیق با تاریخ نزول قرآن است، نداشته­اند. همچنین مطالعه قرآن­شناختی چون ملاحظه کاربرد واژگانی در قرآن و نیز مصاحف موردبحث که در نوشته­های پیش از اسلام وجود نداشته و یا رایج نبوده، نیز توجّه به نزول تدریجی قرآن و مباحث سبب و شأن نزول آیات منقول از صدر اسلام تاکنون و ادله وحیانی بودن قرآن، اثبات­گر همخوانی نسخه­های پیش­گفته با قرآن موجود است. همچنین اعتبار قرآن موجود، مبتنی بر مسئله تواتر لفظی قرآن است که نسل‌به‌نسل از زمان پیامبرJ تاکنون وجود داشته و به‌عنوان اعتقادی ضروری بین مسلمانان مطرح است. درنتیجه نسخه­های موجود از قرآن، حاکیِ همان تواتر لفظی بین مسلمانان هستند. ازاین‌رو مسلمانان نیاز اعتقادی به اثبات یا رد مصاحف عتیق قرآن ندارند و در صورت وجود اشکال در نسخه­ها، اصالت قرآن و اعتبار متنی آن‌که مأخوذ از تواتر لفظی است، به‌هیچ‌وجه مخدوش نمی­شود. نتیجه جریان شناختیِ آزمایش کربن 14 بر نسخه­های نامبرده، نشان از تلاش جریان تجددطلب استشراقی برای نقد اصالت منابع دینی اسلام است که مخالفان فراوانی نیز در میان مستشرقان دارد. نهایتاً آزمایش کربن 14، تفاوت برجسته­ای را نسبت به قرآن موجود در مصحف در دست جمهور مسلمانان روشن ننموده است
کلیدواژه‌ها
بیرمنگام؛ توبینگن؛ رادیو کربن 14؛ قرآن؛ مستشرقان؛ نسخه‌شناسی
مراجع
  1. قرآن کریم، نسخه خطی منسوب به امام حسن مجتبیA، کتابخانه ملک، تهران: بی‌تا.
  2. آل‌قیس، قیس، الایرانیون و الادب العربی، مؤسسة البحوث و التحقیقات الثقافیه، تهران: 1418 ق.
  3. اباذری، زهرا، تکوین مجموعه‌های اسلامی در کتابخانه‌های اروپای غربی و آمریکای شمالی، سمت، تهران: 1383 ش.
  4. ابن‌درید، محمد بن حسن‏، جمهرة اللغة، دار العلم للملایین، بیروت:‏ 1988 م.
  5. ابن‌ندیم، الفهرست، امیرکبیر، تهران: 1366 ش.
  6. ابولیلة، محمد محمد، القرآن الکریم من المنظور الاستشراقی، دار النشر للجامعات، قاهره: 1998 م.
  7. ابیاری، ابراهیم، تاریخ القرآن، دار الکتاب، بیروت: 1411 ق.
  8. اشیقر، محمد علی، لمحات من تاریخ القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: 1408ق.
  9. افروند، قدیر، «نسخه­های خطی قرآن در موزه­ها مؤسسات کتابخانه­ها و کلکسیون­های جهان»، گلستان قرآن، ش 114، 1381 ش.
  10. اکبرزاده خیاوی، عظیم و شانلی نظامی، مهار اورانیم ضعیف شده با میکروارگانیسم‌های رادون‌خوار آب‌های گرم معدنی ایران، نشر عظیم‌زاده، تهران: 1396 ش.
  11. اویسی، کامران و محمد شهامتی، مباحثی از تاریخ و علوم قرآن، دانشگاه علوم پزشکی ارتش/ مگستان، تهران: 1397 ش.
  12. امینی گلستانی، محمد، نوادر و متفرقات، مولف، قم: 1395 ش.
  13. باربور، ایان، علم و دین، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران: 1362ش.
  14. بیگدلی، علی و دیگران، «تأثیر عرف ویژه قرآن در تطوّر معنایی واژگان عربی عصر جاهلی»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، دوره 15، ش 4، 1397 ش.
  15. پورحیدری، غلامرضا و دیگران، اورانیوم فقیر شده: آثار و عوارض آن بر انسان و محیط زیست، اسپند هنر، تهران: 1384 ش.
  16. پورطباطبایی، مجید، خطاهای قرآن‌پژوهی جان ونزبرو ریشه‌ها و پیامدها، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم: 1398 ش.
  17. جمعی از نویسندگان، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: 1385 ش.
  18. حسینی اشکوری، صادق، چکیده مقالات اولین همایش بین المللی میراث مشترک ایران و عراق، مجمع ذخایر اسلامی، قم: 1393 ش.
  19. حسینی میلانی، علی، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف، الحقائق، قم: 1429ق.
  20. حمد، غانم قدوری، رسم المصحف، دار عمار، عمان: 1425 ق.
  21. خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی، قم: 1376 ش.
  22. دروش، فرانسوا، دستنامه نسخه‌شناسی: نسخه‌های به خط عربی، محمدحسین مرعشی، سمت، تهران: 1395 ش.
  23. ــــــ، قرآن‌های عصر اموی: مقدمه‌ای در باب کهن‌ترین مصاحف، ترجمه: مرتضی کریمی­نیا و آلاء وحیدنیا، مرکز و کتابخانه‌ی مطالعات اسلامی به زبانهای اروپایی، شرکت نشر کتاب هرمس، تهران: 1395 ش.
  24. دروش، فرانسوا؛ خلیلی، ناصر، سبک عباسی: قرآن­نویسی تا قرن چهارم هجری، ترجمه: پیام بهتاش، نشر کارنگ، تهران: 1379 ش.
  25. درویش، محی‌الدین، اعراب القرآن الکریم و بیانه، دار الیمامه، دمشق: 1415 ق.
  26. دولت‌یاری، عباس و دیگران، رده‌بندی ادوار پیش از تاریخ ایران، پرستوی سپید، تهران: 1394 ش.
  27. دینوری، ابن‌قتیبه عبدالله، الإمامة و السیاسة (تاریخ الخلفاء)، دارالأضواء، بیروت:1410 ق.
  28. رامیار، محمود، تاریخ قرآن، امیرکبیر، تهران: 1369 ش.
  29. رضایی اصفهانی، محمدعلی، «طرح مستندسازی متن قرآن و چاپ انتقادی آن»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، ش 2، 1386 ش.
  30. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، دار احیاء الکتب العربیه، بیروت: 1376 ق.
  31. زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت: 1408 ق.
  32. زکی‌بیگ، محمدامین، زبده تاریخ کرد و کردستان، ترجمه: یدالله روشن اردلان، توس، تهران: 1381 ش.
  33. زنجانی، ابوعبدالله، تاریخ القرآن، لجنة التالیف و الترجمة و النشر، قاهره: 1935 م.
  34. زمانی، محمدحسن، «مفهوم‌شناسی، تاریخچه و دوره­های استشراق»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، ش 1، 1385 ش.
  35. ساجدی، ابوالفضل، «وحی­شناسی مسیحی با گذری بر وحی قرآنی»، قبسات، ش 47، 1387 ش.
  36. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دروس تمهیدیة فی القواعد التفسیریة، النشر الاسلامی، قم: 1428 ق.
  37. سیوطی، جلال‌الدین ابوبکر، الاتقان فی علوم القرآن، دارالکتب العربی، بیروت: 1421 ق.
  38. شاکر، محمدکاظم و نانسی ساکی، «نقش روایات در تعیین تاریخ تثبیت نهایی متن قرآن»، سراج منیر، ش 15، 1393 ش.
  39. شاهین، عبدالصبور، تاریخ قرآن، ترجمه: حسین سیدی، آستان قدس رضوی، مشهد: 1385ش.
  40. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن و السنه، فرهنگ اسلامى‏، قم: 1406 ق.
  41. صحراگرد، مهدی و علی اصغر شیرازی، «سیر تحول خطوط قرآنی در جهان اسلام»، تاریخ اسلام و ایران، ش 15، 1391 ش.
  42. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: 1404 ق.
  43. عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، دار الحدیث، قم: 1426 ق.
  44. عسکری، مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرستین، کلیة اصول الدین، قم: 1374 ش.
  45. علم‌‏الهدى، على بن الحسین، الشافى فى الإمامة، موسسة الصادقA، تهران: 1410 ق.
  46. عنایة، غازی حسین، هدی الفرقان فی علوم القرآن، بیروت: عالم الکتب، 1416 ق.
  47. فضایلی، حبیب‌الله، اطلس خط تحقیق در خطوط اسلامی، مشعل/ ارغوان، تهران: 1363ش.
  48. قرشی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران: 1377 ش.
  49. القطان، مناع، مباحث فی علوم القرآن، مؤسسة الرسالة، بیروت: 1421 ق.
  50. کارگر، محمدرضا و مجید ساریخانی، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی ایران، سمت، تهران: 1398 ش.
  51. کریمی، شهلا؛ فرزام، فریبا، «درآمدی بر تعیین اصالت در نسخه های خطی»، آرشیو ملی، ش 13، 1397 ش.
  52. کریمی‌نیا، مرتضی، سیره‌پژوهی در غرب، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تهران: 1386 ش.
  53. ــــــ، «نشست پژوهشی در نسخه‌های قرآن به خط کوفی»، گنجینه ملک کتابخانه ملک، تهران: 1397 ش.
  54. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دار الحدیث، 1429 ق.
  55. کورن، ج. و ی. د. نوو، «رویکردهای روشمند به مطالعات اسلامی»، ترجمه: شادی نفیسی، آینه پژوهش، ش 114، 1387 ش.
  56. گرانتوفسکی، ادوین آرویدوویچ و دیگران، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه: کیخسرو کشاورزی، پویش، تهران: 1359 ش.
  57. مایل هرودی، نجیب، کتاب­آرایی در تمدن اسلامی، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، مشهد: 1372 ش.
  58. مؤدب، رضا، نزول قرآن و رؤیای هفت حرف، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم: 1378 ش.
  59. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار، دار احیاء التراث العربی، بیروت: 1401 ق.
  60. محمدی، محسن؛ اشرافی، مرتضی، «کتابخانه­های مسلمانان در هند از رونق تا افول»، پژوهش­های منطقه‌ای، ش 6، 1393 ش.
  61. مرعشی، حسین، «کرّاسه­های دست­نویس­ها»، اوراق عتیق، ش 4، 1394 ش.
  62. مزینی، خالد بن سلیمان، المحرر فی اسباب النزول القرآن، دار ابن الجوزی، دمام عربستان: 1429 ق.
  63. مطهری، مرتضی، پیامبر امی، صدرا، تهران: 1369 ش.
  64. معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، سمت، تهران: 1382 ش.
  65. ــــــ، التمهید فی علوم القرآن، النشر الاسلامی، قم: 1415 ق.
  66. موتسکی، هارالد، حدیث اسلامی خاستگاه و سیر تطور، کوشش و تصحیح: مرتضی کریمی‌نیا، دار الحدیث، قم: 1390 ش.
  67. میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه: حسین توفیقی، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم: 1381 ش.
  68. نصرتی، سپیده و دیگران، «نقد و بررسی آراء تجدیدنظرطلبانه پاتریشیا کرون در زمینه مطالعات اسلامی»، تاریخ و تمدّن اسلامی، ش 25، 1396 ش.
  69. نکونام، جعفر، درآمدی بر تاریخ­گذاری قرآن، هستی نما، تهران:1380 ش.
  70. نیل‌ساز، نصرت، «مروری بر مقاله نسخه­های خطی قرآن»، آیینه پژوهش، سال 28، ش 2، 1396 ش.
  71. وات، ویلیام مونتگمری، برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان، ترجمه: محمدحسین آریا، نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1373 ش.
  72. وحیدنیا، آلاء، «تاریخ‌گذاری مخطوطات قرآنی در پرتو روش‌های نوین علمی (آزمایش کربن 14)»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، ش 7، 1397 ش.
  73. ویلانی، استلیو، غنی‌سازی اورانیوم، ترجمه: محمد قنادی‌مراغه و محمدحسن ملاح و جابر صفدری و علیرضا کشتکار و ابراهیم معافی، تهران: زلال کوثر، 1387 ش.
  74. هاروی، لئوناردپاتریک، مسلمانان در اسپانیا (سال‌های 1500 - 1614 م / 905 - 1019ق)، ترجمه: عبدالله ناصری‌طاهری و انسیه باقری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1398ش.
  75. هاشمی، مصطفی، «منشأ الهی بودن الفاظ قرآن کریم»، عقل و دین، ش 6، 1391 ش.
  76. هینلز، جان راسل، فرهنگ ادیان جهان، ترجمه: جمعی از مترجمان، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم: 1386 ش.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 394
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 367


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب