فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,267
تعداد مقالات9,447
تعداد مشاهده مقاله2,712,684
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,513,808
کمالی زاده, حسین, عشریه, رحمان, ملک زاده, محمدحسین. (1400). بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر. مطالعات فلسفی کلامی, 15(29), 212-240. doi: 10.22034/qve.2022.6649
حسین کمالی زاده; رحمان عشریه; محمدحسین ملک زاده. "بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر". مطالعات فلسفی کلامی, 15, 29, 1400, 212-240. doi: 10.22034/qve.2022.6649
کمالی زاده, حسین, عشریه, رحمان, ملک زاده, محمدحسین. (1400). 'بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر', مطالعات فلسفی کلامی, 15(29), pp. 212-240. doi: 10.22034/qve.2022.6649
کمالی زاده, حسین, عشریه, رحمان, ملک زاده, محمدحسین. بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر. مطالعات فلسفی کلامی, 1400; 15(29): 212-240. doi: 10.22034/qve.2022.6649

بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر

قرآن و علم
دوره 15، شماره 29، بهمن 1400، صفحه 212-240    اصل مقاله (626.19 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2022.6649
نویسندگان
حسین کمالی زاده* 1؛ رحمان عشریه2؛ محمدحسین ملک زاده3
1دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
2استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
3هیئت علمی مدعو دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران
چکیده
از عرفی‌ترین روش‌ها در نظام معرفتی انسان، استقرا است. استقراء با نگره بررسی جزئیات و رسیدن به حکم کلی که در جزئیات یافت شده است؛ یعنی از سیر جزئی به کلی، به‌عنوان روشی علمی و تجربی در علوم طبیعی و تجربی به کار گرفته شده است. قرآن کریم در تبیین معارف توحیدی در کنار استدلال‌های برهانی و جدلی از روش استقراء در اثبات توحید ربوبی، معاد و الهی بودن قرآن کریم، استفاده نموده است. خدای متعال نیز از این روش آسان فهم در کنار دیگر روش‌ها برای ایجاد معرفت در مخاطب استفاده کرده است. شهید صدر از برجسته‌ترین متفکران اسلامی است که توانست با طرح نظریه جدیدی به نام «دیدگاه ذاتی»، یقینی بودن استقرا و صحت نتیجه در آن را به اثبات برساند. ایشان با استمداد از علم اجمالی در اصول فقه و حساب احتمالات، توانست روش استقرایی را تحلیل کند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این روش نوپدید در حوزه مبانی استقراهای قرآنی پرداخته است و با استفاده از مدل استقرایی شهید صدر توانست، استقرای مورد استفاده در هستی الهی را موجه و یقین آور ارزیابی نماید.
کلیدواژه‌ها
نظریه احتمال ریاضی؛ استقرای ناقص؛ یقین موضوعی؛ یقین ذاتی؛ شهید صدر
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات بین‌المللی المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. آذر، عادل، مومنی، منصور، «آمار و کاربرد آن در مدیریت»، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ شانزدهم: 1389 ش.
  3. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، عبدالباری عطیه، علی، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1415 ق.
  4. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء: المنطق، قم: مکتبۀ آیت الله العظمی مرعشی النجفی. 1405 ق
  5. ابن‌عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بی‌جا. بی‌تا
  6. ابن فارس، احمدبن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغۀ، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1404 ق.
  7. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمرو دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، شمس الدین، محمدحسین، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1419 ق.
  8. ابن‌منظور، جمال الدین محمدبن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالفکر للطباعۀ و النشر و التوزیع، 1414 ق.
  9. اسماعیلی، محمدعلی، «مبانی منطقی استقرا و تطبیقات معرفت‌شناختی آن در اندیشه شهید صدر»، معارف عقلی، دوره 25 و شماره چهارم، ص 7 ـ 42، 1391.
  10. اوریت، نیکلاس، فیشر، الیک، «نگاهی انتقادی به معرفت شناسی جدید»، حسن عبدی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1389 ش.
  11. ایوزیان، مجید، واقفی، ابوالفضل، «مبانی احتمالات و آمار مهندسی»، تهران، انتشارات ترمه، چاپ پنجم: 1389 ش.
  12. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت، 1416 ق.
  13. پاشا، عین الله، «ورودی به نظریه احتمال»، تهران، موسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه)، چاپ هشتم: 1391 ش.
  14. جمعی از محققان (مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی)، «فرهنگ‌نامه اصول فقه»، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1389 ش.
  15. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسراء، چاپ سوم: 1388 ش.
  16. ______، توحید در قرآن، قم، اسراء، 1383 ش.
  17. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح ـ تاج اللغۀ و صحاح العربیۀ، بیروت: دارالعلم للملائین، 1410 ق.
  18. جهانی‌پور، روح‌الله، «احتمال»، تهران، موسسه انتشارات فاطمی، 1377 ش.
  19. حلی، حسن بن یوسف، جوهر النضید و رسالۀ التصور و التصدیق، قم: بیدار، 1363.
  20. حسینی، محمد، «معجم المصطلحات الاصولیۀ»، بیروت، 1415 ق.
  21. ______، «الدلیل الفقهى تطبیقات فقهیة لمصطلحات علم الأصول»، دمشق، مرکز ابن ادریس الحلی للدراسات الفقهیۀ، چاپ: اول، 2007 م.
  22. خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقرا از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، دوره 5 و شماره 18، ص 29 ـ 57، 1383.
  23. رنجبران، هادی، آمار و احتمال: کاربرد آن در مدیریت و حسابداری، تهران، نشراثبات، چاپ بیست و ششم: 1392 ش.
  24. زمانی، مهدی، «تاریخ فلسفه غرب»، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ سوم: 1389 ش.
  25. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دارالکتب العربی، 1407 ق.
  26. شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، چاپ سوم، قم: الشریف الرضی، 1364.
  27. صدر، سیدمحمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، بیروت: دارالفکر، 1391 ق.
  28. ______، المعالم الجدیدۀ للاصول، چاپ دوم، تهران: مکتبۀ النجاح، 1395 ق.
  29. ______، المرسل (الله)، بیروت: جمعیۀ المعارف الاسلامیۀ الثقافیۀ، 1432 ق.
  30. ______، موسوعۀ الامام الشهید السید محمدباقر الصدر، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر، دار الصدر، 1434 ق.
  31. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، قم: مکتبۀ المصطفوی، 1368.
  32. طباطبائی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب قم، 1387.
  33. ______، النهایۀ الحکمۀ، چاپ دوازدهم، قم: موسسۀ النشر الاسلامی، 1416 ق.
  34. ______، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ق.
  35. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
  36. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1416 ق.
  37. عرب‌زاده، بهمن، نیکوکار، مسعود، «آمار و احتمالات کاربردی»، تهران، انتشارات آزاده، چاپ سوم: 1373 ش.
  38. فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420 ق.
  39. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت، 1410 ق.
  40. کاپلستون، فردریک چارلز، «تاریخ فلسفه»، مجتبوی سید جلال الدین، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (سروش)، چاپ هشتم: 1393 ش.
  41. گیلیس، دانالد، «فلسفه علم در قرن بیستم»، میانداری حسن، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول: 1381 ش.
  42. _______، «نظریه‌های فلسفی احتمال»، مشکانی محمدرضا، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول: 1386 ش.
  43. مروارید، محمود، شهید صدر و اصول موضوعه نظریه احتمال، نقد و نظر، دوره 14 و شماره 55، ص 40 ـ 62، 1388.
  44. مصباح، مجتبی، احتمال معرفت شناختی، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1390.
  45. مصباح، محمدتقی، معارف قرآن (خداشناسی، کیهان شناسی، انسان شناسی)، چاپ هفتم، قم، انتشارات موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1393 ش.
  46. مظفر، «المنطق» بیروت، دارالتعارف، چاپ سوم: 1400 ق.
  47. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ، 1374.
  48. ملکی اصفهانی، مجتبی، «فرهنگ اصطلاحات اصول»، قم، عالمه، 1379 ش.
  49. منتظری مقدم، محمود، «منطق 2»، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ دوم: 1390 ش.
  50. نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد، بازنگاری اساس الاقتباس، بروجردی، مصطفی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380.
  51. وحیدی اصل، محمدقاسم، «تاریخ احتمال»، تهران، مبتکران، 1399 ش.
  52. ولایی، عیسی، «فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول»، تهران، نشر نی، چاپ ششم: 1387 ش.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 260
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 227


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب