اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,421
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,345
شریف زاد, مجید, حبیب زاده, محمد جعفر. (1401). بررسی رابطه جرم «محاربه» و «افساد فی‌الارض»؛ از مبانی فقهی تا رویه قضایی. مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), 5-32. doi: 10.22034/fvh.2021.10764.1362
مجید شریف زاد; محمد جعفر حبیب زاده. "بررسی رابطه جرم «محاربه» و «افساد فی‌الارض»؛ از مبانی فقهی تا رویه قضایی". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 45, 1401, 5-32. doi: 10.22034/fvh.2021.10764.1362
شریف زاد, مجید, حبیب زاده, محمد جعفر. (1401). 'بررسی رابطه جرم «محاربه» و «افساد فی‌الارض»؛ از مبانی فقهی تا رویه قضایی', مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), pp. 5-32. doi: 10.22034/fvh.2021.10764.1362
شریف زاد, مجید, حبیب زاده, محمد جعفر. بررسی رابطه جرم «محاربه» و «افساد فی‌الارض»؛ از مبانی فقهی تا رویه قضایی. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 16(45): 5-32. doi: 10.22034/fvh.2021.10764.1362

بررسی رابطه جرم «محاربه» و «افساد فی‌الارض»؛ از مبانی فقهی تا رویه قضایی

مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق
دوره 16، شماره 45، شهریور 1401، صفحه 5-32    اصل مقاله (1023.68 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/fvh.2021.10764.1362
نویسندگان
مجید شریف زاد1؛ محمد جعفر حبیب زاده* 2
1دانشجوی دکتری حقوق‌کیفری و جرمشناسی، دانشگاه تربیت‌ مدرس. تهران
2استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی . تربیت مدرس. تهران . ایران
چکیده
از جمله موضوع­های چالشی و مهم در حقوق کیفری ایران، بررسی رابطه محاربه و افساد فی­الارض است؛ جرایمی که با پیروزی انقلاب اسلامی وارد گفتمان عدالت کیفری ایران گردیده است. قانون مجازات اسلامی 1392 در مواد 279 و 286 دو عنوان مذکور را به  عنوان جرم مستقلی پیش‌بینی کرده است که به چندین دهه اختلاف در رویه‌های قضائی پایان داد. بررسی سیر تقنینی نشان‌دهنده این است که پس از انقلاب اسلامی، صرف­نظر از فقدان قانون ماهوی مدون تا سال 1361، دادگاه­های انقلاب با صدور احکام متعدد با عناوین محاربه و افساد فی­الارض به اتهام برخی از سران نظام گذشته و گروه­های دخیل در اغتشاش­ها و درگیری­های منطقه­ای رسیدگی می­کرد تا اینکه در قانون حدود و قصاص 1361 عنوان «محارب» تعریف شد و با وجود تفاوت در عنصر مادی، عنصر معنوی، قلمرو و حتی تاثیر انگیزه در این دو عنوان ماده 183 قانون مجازات اسلامی 1370 محارب و مفسد فی الارض را منطبق بر یکدیگر دانسته و در ردیف هم قرار گرفتند. همچنین نگاهی به منابع فقهی نیز نشانگر اختلاف آراء به لحاظ استنباط از آیه 33 سوره مائده می‌باشد. بسیاری از فقها و مفسران اسلامی این دو عنوان را یک وصف دانسته و برخی با مستقل دانستن آن‌ها در مفهوم یا مصداق، قائل به رابطه عموم و خصوص بین این دو عنوان گردیده‌اند. نگارنده با استفاده از منابع کتابخانه و با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی متون فقهی و رویه‌های قضایی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که رابطه بین دو عنوان «محاربه» و «افساد فی الارض»، عموم و خصوص مطلق است.
کلیدواژه‌ها
محاربه؛ افساد فی‌الارض؛ تحولات قانونی؛ فقه؛ رویه قضایی
مراجع
قرآن کریم

  • ابن ادریس حلّی، فخرالدین محمد(بی‌تا)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم(1405)، لسان العرب، تهران: نشر ادب حوزه.
  • الهام، غلامحسین(1373)، بررسی جرم محاربه و افساد فی الارض در فقه و قوانین موضوعه، مجله قضائی و حقوقی دادگستری، ش10، ص 35. 66.
  • امام خمینی، سید روح‌الله(1379)، تحریر‌ الوسیله، ج2، چ2، قم: موسسه مطبوعاتی دارالعلم.
  • باقری، ابراهیم(1398)، موضوع‌ شناسی محاربه و افساد فی الارض در فقه و حقوق اسلامی، فصلنامه پاسخ، ش15 و 16، ص58-21.
  • بای، حسینعلی(1385)، افساد فی الارض چیست، مفسد فی الارض چیست؟، فصلنامه فقه و حقوق، تابستان، ش9، ص 58-29.
  • بیهقی نیشابوری، محمد بن حسین(1374)، اصباح‌الشیعه بمصباح‌الشریعه، قم: موسسه امام صادقG.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد،(1404 )، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین.
  • حبیب‌زاده، محمدجعفر(1379)، محاربه در حقوق کیفری ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  • حر عاملی، محمد بن حسن(1416)، وسایل‌الشیعه، بیروت: دار احیاء ‌التراث ‌العربی.
  • حلبی، ابوصلاح(1413)، الکافی فی ‌الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: انتشارات مکتب امیرالمؤمنینG.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412)، المفردات فی غریب ‌القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  • زبیدی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د م‍رت‍ض‍ی(1414)‌، تاج‌العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
  • زراعت، عباس(1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی(حدود)، تهران: انتشارات جاودانه جنگل.
  • سالار زایی، امیر حمزه و جمیله افروشته(1398)، «تحلیل تفکیک بین محاربه و افساد فی الارض، در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر قانون مجازات اسلامی مصوّب 1392»، جستارهای فقهی و اصولی، س5، ش 14، ص 189-167.
  • سهرابی، منصوره و حسن مجیدی(1392)، بررسی تفسیری رابطه افساد فی الارض با محاربه با تأکید بر آیه 33 مائده، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، س4، ش 16، ص 112-93.
  • شهید ثانی، زین‌الدین(1403)، الروضة ‌البهیة فی شرح اللمعة ‌الدمشقیة، بیروت: دار احیاء التراث‌ العربی.
  • ـــــــــــــــــــــــ(1413)، مسالک‌ الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: موسسة ‌المعارف ‌الاسلامیة.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن(1351)، المبسوط فی فقه‌الامامیه، تهران: مکتب مرتضویه.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن(1407)، تهذیب‌الاحکام، چ4، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، تهران.
  • شیخ مفید، محمد بن نعمان(1400)، المقنعه فی‌الاصول و الفروع، بیروت: دار‌الاحیاء ‌التراث ‌العربی.
  • طریحی، فخرالدین(بی‌تا)، مجمع‌البحرین، تحقیق از سید احمد حسینی، تهران: مکتب مرتضویه.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف(1413)، مختلف‌الشیعه فی احکام‌الشریعه، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • عمید، حسن(1390)، فرهنگ فارسی، چ38، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • عوده، عبدالقادر(بی‌تا)، التشریع الجنایی ‌الاسلامی، بیروت: دار الکتب العربی.
  • فاضلی، محمود(1395)، اعدام اولین امیران ارتش شاه: نصیری، رحیمی، خسرو داد و ناجی، پایگاه اینترنتی تاریخ شفاهی ایران.
  • فتحی بهنسی، احمد(1381)، الجرائم فی فقه الاسلامی، بیروت: الشرکه‌العربیه للطباعه والنشر.
  • فتحی، حجت‌الله(1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، قم: مؤسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد(1424)، ‌العین، تهران: اسوه.
  • گلپایگانی، سید محمدرضا(1372)، الدر ‌المنضود فی احکام‌ الحدود، قم: دارالقرآن الکریم.
  • گلدوزیان، ایرج و ابوالفضل احمدزاده(1388)، بررسی و تعریف جرم محاربه و افساد فی الارض در فقه و حقوق با رویکردی به لایحه پیشنهادی قانون مجازات اسلامی، فصلنامه حقوق، دوره 39، ش1، ص 270-255.
  • محقق حلی، جعفر بن حسن(1405)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان.
  • محقق حلی، جعفر بن حسن(1417)، نکت النهایة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • محقق نجفی، محمدحسن(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ7، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • محمدزاده، علی‌اکبر، محمدعلی حیدری و احمدرضا توکلی(1399)، بررسی و نقد فقهی تأسیس حد شرعی «افساد فی الارض» در قانون مجازات اسلامی 1392، مجله مبانى فقهى حقوق اسلامى، س13، ش 26، ص 194-169.
  • محمدی گیلانی، محمد(1361)، حقوق کیفری در اسلام، تهران: انتشارات المهدی.
  • مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین(1405)، القصاص علی ضوء القرآن و السنه، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
  • معلوف، لوئیس(1364)، المنجد فی‌اللغه و‌الاعلام، چ7، تهران: انتشارات اسماعیلیان.
  • مکارم شیرازی(1427 )، ناصر، مجموعه استفتائات جدید، چ2، قم: انتشارات مدرسه امام علی ابن ابی‌طالبG.
  • نویسندگان(1399)، محاربه و تفاوت آن با بغی و افساد فی الارض.
  • نویسندگان(1385)، گنجینه آرای فقهی. قضایی، تهران: مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه.
  • ورکیانی، محمدابراهیم و مریم شاپوری(1393)، بررسی محاربه و افساد فی الارض با محوریت آرای امام خمینی9، پژوهشنامه متین، س16، ش65، ص 22-1.
هاشمی شاهرودی، سید محمود(1387)، بایسته‌های فقه جزا، تهران: نشر میزان.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 539
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 684


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب