اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,665
تعداد مشاهده مقاله2,823,170
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,561,597
عبدی, لیلی, اشکواری, محمدجعفر, کمالی سروستانی, خسرو. (1401). نقد استنادهای قرآنیِ وقایع تاریخی صدر اسلام در تاریخ طبری (مطالعه موردی: بررسی ادعای علاقه پنهان محمد(ص) به زینب و استناد به آیه 37 سوره احزاب). مطالعات فلسفی کلامی, 16(39), 147-168. doi: 10.22034/skh.2022.13280.1298
لیلی عبدی; محمدجعفر اشکواری; خسرو کمالی سروستانی. "نقد استنادهای قرآنیِ وقایع تاریخی صدر اسلام در تاریخ طبری (مطالعه موردی: بررسی ادعای علاقه پنهان محمد(ص) به زینب و استناد به آیه 37 سوره احزاب)". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 39, 1401, 147-168. doi: 10.22034/skh.2022.13280.1298
عبدی, لیلی, اشکواری, محمدجعفر, کمالی سروستانی, خسرو. (1401). 'نقد استنادهای قرآنیِ وقایع تاریخی صدر اسلام در تاریخ طبری (مطالعه موردی: بررسی ادعای علاقه پنهان محمد(ص) به زینب و استناد به آیه 37 سوره احزاب)', مطالعات فلسفی کلامی, 16(39), pp. 147-168. doi: 10.22034/skh.2022.13280.1298
عبدی, لیلی, اشکواری, محمدجعفر, کمالی سروستانی, خسرو. نقد استنادهای قرآنیِ وقایع تاریخی صدر اسلام در تاریخ طبری (مطالعه موردی: بررسی ادعای علاقه پنهان محمد(ص) به زینب و استناد به آیه 37 سوره احزاب). مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 16(39): 147-168. doi: 10.22034/skh.2022.13280.1298

نقد استنادهای قرآنیِ وقایع تاریخی صدر اسلام در تاریخ طبری (مطالعه موردی: بررسی ادعای علاقه پنهان محمد(ص) به زینب و استناد به آیه 37 سوره احزاب)

مجله سخن تاریخ
دوره 16، شماره 39، مهر 1401، صفحه 147-168    اصل مقاله (663.37 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2022.13280.1298
نویسندگان
لیلی عبدی1؛ محمدجعفر اشکواری2؛ خسرو کمالی سروستانی* 3
1دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی،دانشگاه زنجان،زنجان،ایران
2استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه زنجان، ایران
3استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه زنجان، ایران
چکیده
چکیده
تاریخ‌نگاری مسلمانان در ابتدا پیوندهای زیادی با آیات قرآنی داشت، به این صورت که مورخ سعی می‌کرد از آیات قرآنی به‌عنوان تأیید در گزارش رویدادهای تاریخی استفاده کند. طبری یکی از مورخانی است که ضمن گزارش وقایع تاریخی آن‌ها را با آیات قرآنی مستند کرده است. هدف از پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام‌شده، این است که به این مسئله اصلی بپردازد که استناد به آیات در گزارش وقایع تاریخی در تاریخ طبری به چه میزان صحیح بوده است؟ بررسی‌ها حاکی از آن است که طبری باهدف تأیید و تقویت گزارش‌های تاریخی به آیات استناد کرده است. اما در برخی موارد دچار آسیب‌هایی شده است. ازجمله آن‌ها آیه 37 سوره احزاب است که به ماجرای جدایی زید از زینب بنت جحش و سپس ازدواج پیامبر(ص) با وی اشاره دارد. طبری با نقل روایات مجعول، علت اصلی جدایی زید و زینب را عشق و علاقه قلبی پیامبر(ص) به زینب قلمداد کرده و با برداشت غیرصحیح از برخی عبارات موجود در آیه مذکور و استناد به آن یک داستان عاشقانه ساخته و آن را در جهت تأیید عقاید خویش به‌کار‌برده است. این سهل‌انگاری‌ها را می‌توان ناشی از برداشت سطحی او از آیات و عدم تحلیل آن‌ها دانست که به‌طور خاص در این مطالعه ذکرشده است.
کلیدواژه‌ها
"استنادهای قرآنی؛ طبری؛ حضرت محمد(ص)؛ زینب بنت جحش؛ آیه 37 سوره احزاب
مراجع
قرآن کریم

  1. ـ ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن(1385)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر.
  2. ـ ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل احمدبن علی (1415)، الإصابه فی تمییزالصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  3. ـ ـــــــــــــــــــ (1326)، تهذیب التهذیب، چاپ اول، بیروت، مطبعه دائره المعارف النظامیه.
  4. ـ ابن خلکان، شمس الدین احمدبن محمد(1900)، وفیات الاعیان و أنباء أبناء الزمان، محقق احسان عباس، المجلد الثالث، بیروت، دارصادر.
  5. ـ ابن سعد، محمد بن سعد هاشمی بصری(1410)، الطبقات الکبری، چاپ اول، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  6. ـ ابن سیدالناس، محمدبن عبدالله بن یحیی(1414)، عیون الاثرفی فنون المغازی و الشمائل و السیر، بیروت، دارالقلم.
  7. ـ ابن عبدالبر، ابوعمر یوسف بن عبدالله(1412)، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، چاپ اول، بیروت، دارالجیل.
  8. ـ ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر(1407)، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر.
  9. ـ ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم بن علی(1414)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار صادر.
  10. ـ ابن هشام ،عبدالملک(بی‌تا)، السیرة النبویة ،تحقیق مصطفی سقا، ابراهیم آبیاری وعبدالحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفه.
  11. ـ اسدی، علی (1397)، پیوند آسمانی؛ نقد افسانه دلباختگی پیامبرt به زینب بنت جحش، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، سال بیست و سوم، شماره 3، صص 101 ـ 74.
  12. ـ آذرنوش، آذرتاش(1379)، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی بر اساس فرهنگ عربی ـ انگلیسی هانس ور، چاپ اول، تهران، نشر نی.
  13. ـ بخاری، محمد بن اسماعیل(1422)، صحیح بخاری، چاپ اول، بیروت، دارالفکر.
  14. ـ بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر(1417)، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل ذکار و ریاض زرکلی، چاپ اول، بیروت، دارالفکر.
  15. ـ بیژنی، محمد(1395)، «سیره نویسان و قرآن»، فصلنامه نقد کتاب قرآن و حدیث، سال دوم، شماره 6، صص198ـ 183.
  16. ـ بیهقی، احمد بن حسین(1405)، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق عبدالمعطى قلعجى، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمییة.
  17. ـ پیشوایی، مهدی(1382)، تاریخ اسلام(از جاهلیت تا رحلت پیامبر) چاپ اول، قم، دفتر نشر معارف.
  18. ـ جعفریان، رسول(1377)، تاریخ سیاسی اسلام سیره رسول خدا، چاپ اول، تهران، نشرالهادی.
  19. ـ داداش نژاد، منصور(1393)، سیره نویسان و قرآن، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  20. ـ دهخدا، علی‌اکبر و دیگران(1334)، لغت‌نامه دهخدا، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  21. ـ رازی، فخرالدین(1420)، التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  22. ـ راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد(1412)، المفردات فی غریب القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالقلم.
  23. ـ رامیار، محمود(1379)، تاریخ قرآن، چاپ چهارم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
  24. ـ زرکشی، بدرالدین(1376)، البرهان فی علوم القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العربیه.
  25. ـ زرگری نژاد، غلامحسین(1384)، تاریخ صدر اسلام(عصر نبوت)، چاپ سوم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
  26. ـ ـــــــــــــ (1397)، بررسی روایی و عقلانی ازدواج رسول خداt با زینب بنت جحش، فصلنامه سیره پژوهشی اهل‌بیتb، سال چهارم، شماره ششم، صص 116 ـ 97.
  27. ـ زریاب خوئی، عباس(1370)، سیره رسول‌الله از آغاز تا هجرت، تهران، انتشارات سروش.
  28. ـ زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمرو(1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت، دارالکتب العربی.
  29. ـ سهیلی ، عبدالرحمن بن عبدالله(1412)، الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
  30. ـ سیو طی، جلاالدین عبدالرحمن(1416)، الاتقان فی علوم القرآن ، تحقیق سعید المندوب، چاپ دوم، لبنان، دارالفکر.
  31. ـ ـــــــــــــ (1404)، الدر المنثور فی تفسیر بالمأثور، قم، مکتب آیه الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
  32. ـ شوقی، ابوخلیل(1389)، اطلس قرآن، ترجمه محمد کرمانی، چاپ دوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی ـ شرکت به نشر.
  33. ـ صالحی شامی، محمد بن یوسف(1414)، سبل الهدى و الرشاد فى سیرة خیر العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی‌محمد معوض، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  34. ـ صبحی، صالح(1368)، مباحث فی علوم القرآن، چاپ بیست و چهارم، ناشر: دارالعلم للملایین.
  35. ـ طباطبایی، محمدحسین(1370)، تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  36. ـ طبرسی، فضل بن حسن(بی‌تا)، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
  37. ـ طبری، ابوجعفرمحمدبن جریر (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالمعرفة.
  38. ـ ــــــــــــــ (1387)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمدابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دارالتراث.
  39. ـ طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر‌القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  40. ـ عسگری، سید مرتضی(1362)، صدو پنجاه صحابی ساختگی، ترجمه عطا محمد سردار نیا، تهران، مجمع علمی اسلامی به همکاری دفتر انتشارات بدر.
  41. ـ علیخانی، فاطمه و میر، محمد(1395)، شیوه‌های کاربرد آیات و احادیث در تاریخ جهانگشای، فصلنامه متن پژوهش ادبی، دوره 20، شماره 69، صص 180 ـ 153.
  42. ـ عیاشی، محمد بن مسعود(1380)، تفسیرالعیّاشی، محقق رسول محلاتی، چاپ اول، تهران، المطبعة العلمیّة.
  43. ـ فیاض، علی اکبر(1378)، تاریخ اسلام، تهران ، چاپ بیستم، انتشارات دانشگاه تهران.
  44. ـ قرطبی، محمد بن احمد(1405)، الجامع لأحکام القرآن(تفسیر القرطبی)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  45. ـ قلقشندی، ابوالعباس احمد بن علی(1332)، صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء، قاهره: دارالکتب السلطانیة.
  46. ـ قمی، علی بن ابراهیم(1404)، تفسیرالقمی، چاپ سوم، قم، دارالکتاب.
  47. ـ مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی(1385)، بحار الأنوار، چاپ سوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  48. ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین(1409)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اصغر داغر، چاپ دوم، قم، دارالهجره.
  49. ـ معرفت، محمدهادی(1382)، تاریخ قرآن، تهران،سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
  50. ـ ــــــــــ (1386)، التمهید فی علوم القرآن ، قم، موسسه انتشاراتی التمهید.
  51. ـ معین، محمد(1371)، فرهنگ فارسی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات امیر کبیر.
  52. ـ مقریزی، تقی الدین احمد بن علی (1420)، إمتاع الأسماع، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  53. ـ مکارم شیرازی، ناصر(1372)، تفسیر نمونه، چاپ بیست و یکم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  54. ـ واقدی، محمد بن عمر(1409)،. کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة العلمی.
  55. ـ هاوتینگ، جرالد(1389)، «دو استناد قرآنی در منابع تاریخی درباره وقایع صدر اسلام»، ترجمه سید علی آقایی، مجموعه مقالات رهیافت‌هایی به قرآن، چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت، صص296ـ 285.
  56. ـ یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب(بی‌تا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر.
  57. ـ یوسفی غروی، محمدهادی و یوسفی، ساجده(1394)، آشنایی با منابع تاریخ اسلام و تشیع و روش نقد اخبار، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 518
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 353


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب