اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,389
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,614,805
شریفی نسب, حامد. (1401). تعابیر قرائت عمومی در تألیفات پنج سدۀ نخست هجری و رابطۀ آن با قرائت قاریان هفت‌گانه. مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), 129-180. doi: 10.22034/qer.2022.7196
حامد شریفی نسب. "تعابیر قرائت عمومی در تألیفات پنج سدۀ نخست هجری و رابطۀ آن با قرائت قاریان هفت‌گانه". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 18, 1401, 129-180. doi: 10.22034/qer.2022.7196
شریفی نسب, حامد. (1401). 'تعابیر قرائت عمومی در تألیفات پنج سدۀ نخست هجری و رابطۀ آن با قرائت قاریان هفت‌گانه', مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), pp. 129-180. doi: 10.22034/qer.2022.7196
شریفی نسب, حامد. تعابیر قرائت عمومی در تألیفات پنج سدۀ نخست هجری و رابطۀ آن با قرائت قاریان هفت‌گانه. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 10(18): 129-180. doi: 10.22034/qer.2022.7196

تعابیر قرائت عمومی در تألیفات پنج سدۀ نخست هجری و رابطۀ آن با قرائت قاریان هفت‌گانه

مطالعات قرائت قرآن
دوره 10، شماره 18، شهریور 1401، صفحه 129-180    اصل مقاله (1.03 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qer.2022.7196
نویسنده
حامد شریفی نسب*
فارغ التحصیل دکتری، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران
چکیده
تعابیری مانند ‌«قراءة العامة»، ‌«قراءة الناس» و ‌«قراءة الجمهور» در پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی به‌کار رفته است. برخی با نقل گزینشی، تفسیرهای نادرستی از آنها ارائه داده‌اند. اینکه تعابیر مزبور به چه قرائتی اشاره دارند و در هر مورد با قرائت چند قاری مطابقت دارند و هر یک از قاریان مشهور چه اندازه با این قرائت عمومی مخالفت داشته‌اند؟ مسالۀ پژوهش حاضر را شکل می‌دهد که با توجه به اهمیت سده‌های نخست هجری و شهرت قاریان هفت‌گانه، تعابیر قرائت عمومی در پنج سدۀ نخست هجری گردآوری شده و با قرائت قاریان هفت‌گانه مقایسه شده است. ملاحظۀ موارد استعمال این‌گونه تعابیر عمومی در پنج سدۀ نخست هجری نشان می‌دهد که این تعابیر هیچ‌گاه مطابقِ قرائت انفرادی یک قاری به‌کار نرفته‌اند؛ بلکه این تعابیر در 95 درصد موارد، دست‌کم با قرائت پنج قاری از قاریان هفت‌گانه و در 98.8 درصد موارد، دست‌کم با قرائت چهار قاری از قاریان هفت‌گانه مطابقت دارند. این آمار شاهد آن است که این‌گونه تعابیر، یا به قرائت اکثر قاریان اشاره دارند یا به قرائت اکثر مردم که در قرائت تابع قاریان بودند. همچنین مقایسۀ تعداد مخالفت هر قاری با موارد به‌کاررفتن تعابیر قرائت عمومی در پنج سدۀ نخست هجری، نشان می‌دهد که بیشترین مخالفت با قرائت عمومی، در قرائت قاریان شهر کوفه (حمزه، کسایی و عاصم به روایت حفص) وجود دارد و کمترین مخالفت با قرائت عمومی، در قرائت قاریان حجاز (نافع و ابن‌کثیر) مشاهده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
حفص از عاصم؛ قراءة العامة؛ قراءة الناس؛ قرائات سبع
مراجع
  1. ابن‌ابی‌داوود، عبدالله‌ بن سلیمان، المصاحف، تحقیق: محمد بن عبده، قاهره: الفاروق الحدیثة، 1423ق.
  2. ابن‌ابی‌شیبة، عبدالله بن محمد، المصنّف، تحقیق کمال ‌یوسف‌ الحوت، ریاض: مکتبة الرشد، 1409ق.
  3. ابن‌ابی‌عاصم، احمد بن عمرو، الدیات، کراتشی: ادارة القرآن و العلوم الاسلامیة، بی‌تا.
  4. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الامام احمد، تحقیق شعیب الأرنؤوط و دیگران، بیروت: مؤسسة‌ الرسالة، چاپ ‌دوم، 1420ق.
  5. ابن‌خالویه، حسین بن احمد، إعراب القرائات السبع و عللها، قاهرة: مکتبة الخانجی، 1413ق.
  6. ابن‌خالویه، حسین بن احمد، مختصر فی شواذ القرآن، قاهره: مکتبة المتنبّی، بی‌تا.
  7. ابن‌شبة، عمر، تاریخ المدینة، تحقیق: فهیم محمد شلتوت، بی‌جا، بی‌نا، 1399ق.
  8. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، تأویل مشکل القرآن، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب‌العلمیة، 1423ق.
  9. ابن‌مجاهد، احمدبن‌موسی، السبعة فی القرائات، تحقیق: شوقی ضیف، مصر: دارالمعارف، چاپ دوم، 1400ق.
  10. ابن‌وهب، عبدالله، الجامع، تحقیق میکلوش مورانی، بیروت: دارالغرب الاسلامی، 2003م.
  11. ابوشامة، عبدالرحمن بن اسماعیل، المرشد الوجیز، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424ق.
  12. اخفش، سعید بن مسعدة، معانی القرآن، تحقیق هدی محمود قراعة، قاهره: مکتبة الخانجی، 1411ق.
  13. استرآبادی، شرف‌الدین علی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم: موسسۀ امام مهدی (عج)، 1407ق.
  14. ایزدی، مهدی؛ ذوقی، امیر، ‌«پی‌جویی قرائت عامه در کتب تفسیری سده‌های نخست و نقش آن در ترجیح قرائت»، پژوهشهای زبانشناختی قرآن، شمارۀ11، بهار و تابستان 1396ش.
  15. بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة البعثة، 1374ق.
  16. بخاری، محمد‌ بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق مصطفی‌دیب ‌البغا، بیروت: دار‌ا بن‌کثیر، چاپ سوم، 1407ق.
  17. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  18. ترمذی، محمد بن عیسی، جامع الترمذی، تحقیق احمد‌ محمد ‌شاکر و دیگران، بیروت: دار‌إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  19. ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان، تحقیق ابن‌عاشور، بیروت: دار ‌احیاء التراث العربی، 1422ق.
  20. حربی، ابراهیم‌بن‌اسحاق، غریب الحدیث، تحقیق سلیمان ابراهیم محمد العاید، مکه: جامعة ام القری، 1405ق.
  21. حسینی، زینب؛ ایروانی، مرتضی، ‌«بررسی تاریخی قرائۀ العامۀ و ارتباط آن با روایت حفص از عاصم»، مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ 16، بهار و تابستان 1394ش.
  22. حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعة، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
  23. خلیل‌بن‌احمد، فراهیدی، کتاب العین، قم: هجرت، چاپ دوم، 1409ق.
  24. دمیاطی، احمد‌بن‌محمد، اتحاف فضلاء البشر فی القرائات الأربعة عشر، بیروت: دارالکتب‌العلمیة، 1422ق.
  25. زجاج، ابراهیم‌بن‌سری، إعراب القرآن، تحقیق ابراهیم ابیاری، قم: دارالتفسیر، چاپ سوم، 1416ق.
  26. سخاوی، علی‌بن‌محمد، جمال القراء و کمال الإقراء، بیروت: موسسة الکتب الثقافیة، 1419ق.
  27. سمرقندی، نصربن‌محمد، تفسیر السمرقندی (بحر العلوم)، تحقیق عمر عمروی، بیروت: دارالفکر، 1416ق.
 

  1. شریفی‌نسب، حامد؛ بابایی، علی‌اکبر، ‌«تحلیل تعبیر قرائة العامة و تعابیر مشابه آن در تفسیر فرّاء»، مطالعات قرائت قرآن، شمارۀ 10، بهار و تابستان 1397ش.
  2. شریفی‌نسب، حامد؛ بابایی، علی‌اکبر، ‌«رویکرد اخفش به قرائت در کتاب معانی القرآن با تأکید بر روایت حفص از عاصم»، مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ 27، پاییز و زمستان 1399ش.
  3. صدوق، محمد بن‌علی، التوحید، تحقیق هاشم حسینی، قم: جامعۀ مدرسین، 1398ق.
  4. صفار، محمد بن‌حسن، بصائر الدرجات، تحقیق محسن کوچه‌باغی، قم: کتابخانۀ آیت الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1404ق.
  5. طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد، التفسیر الکبیر، اربد: دارالکتاب الثقافی، 2008م.
  6. طوسی، محمد بن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  7. فارسی، حسن بن‌احمد، الحجة للقراء السبعة، تحقیق بشیر جویجاتی و دیگران، بیروت: دارالمأمون للتراث، چاپ دوم، 1413ق.
  8. فرّاء، ابوزکریا یحیی بن زیاد، معانی‌القرآن، مصر: الهیئة‌المصریة، چاپ دوم، 1980م.
  9. قمی، علی‌بن‌ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
  10. کلینی، محمد بن‌یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب ‌الاسلامیه، 1407ق.
  11. ماتریدی، محمد بن‌محمد، تأویلات اهل السنة (تفسیر الماتریدی)، تحقیق مجدی باسلوم، بیروت: دارالکتب‌ العلمیة، 1426ق.
  12. ماوردی، علی‌بن‌محمد، النکت و العیون (تفسیر الماوردی)، تحقیق عبدالرحیم، بیروت: دارالکتب ‌العلمیة، بی‌تا.
  13. متقی‌هندی، علی‌بن‌حسام‌الدین، کنز العمال، بیروت: مؤسسة ‌‌الرسالة، 1989م.
  14. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت: دار ‌إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
  15. معرفت، محمدهادی، التمهید، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1415ق.
  16. مقریزی، احمدبن‌علی، إمتاع الأسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت: دارالکتب ‌العلمیة، 1420ق.
  17. ناصحیان، علی‌اصغر، علوم قرآنی در مکتب اهل‌بیتb، مشهد: دانشگاه علوم رضوی، چاپ سوم، 1393ش.
  18. نجاشی، احمدبن‌علی، الرجال، قم: جامعۀ مدرسین، چاپ ششم، 1365ش.
  19. نحاس، احمدبن‌محمد، إعراب القرآن، تحقیق عبدالمنعم خلیل ابراهیم، بیروت: دارالکتب ‌العلمیة، 1421ق.
  20. واحدی، علی‌بن‌احمد، الوسیط فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق: شیخ عادل احمد عبدالموجود و دیگران، بیروت: دارالکتب‌العلمیة، 1415ق.
 

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 184
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 161


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب