فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,267
تعداد مقالات9,447
تعداد مشاهده مقاله2,712,686
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,513,809
سعیدی فاضل, روح الله, خرقانی, حسن. (1401). بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت. مطالعات فلسفی کلامی, 9(16), 83-113. doi: 10.22034/pke.2022.13818.1677
روح الله سعیدی فاضل; حسن خرقانی. "بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 16, 1401, 83-113. doi: 10.22034/pke.2022.13818.1677
سعیدی فاضل, روح الله, خرقانی, حسن. (1401). 'بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت', مطالعات فلسفی کلامی, 9(16), pp. 83-113. doi: 10.22034/pke.2022.13818.1677
سعیدی فاضل, روح الله, خرقانی, حسن. بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 9(16): 83-113. doi: 10.22034/pke.2022.13818.1677

بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت

پژوهشنامه کلام
دوره 9، شماره 16، شهریور 1401، صفحه 83-113    اصل مقاله (914.84 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2022.13818.1677
نویسندگان
روح الله سعیدی فاضل* 1؛ حسن خرقانی2
1دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دانشجوی دکتری گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و رئیس پژوهشکده بین المللی امام رضا (ع) جامعه المصطفی العالمیه خراسان
2دانشیار گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ایران، مشهد مقدس
چکیده
عصمت انبیاء الهی از جمله مهم­ترین و کلان­ترین مباحث کلامی است که متکلمان فریقین نسبت به ماهیت، منشأ، مبانی، ادله و گستره آن نظریات مختلفی مطرح نموده­اند. از این میان، مبحث گستره عصمت انبیاء از منظر قرآن کریم، بحثی بنیادین و دراز دامن بوده که به تعدد مکاتب کلامی، آراء و انظار مختلفی بیان شده است. در این میان متکلمان امامیه قلمرو عصمت را حداکثری دانسته و سایر مکاتب مراتب مختلفی را برای آن ذکر نموده­اند. از معدود متکلمان اهل سنت ابومنصور ماتریدی است که هم­کلام و هم­رأی با شیعه امامیه بوده و گستره عصمت را از تلقی، حفظ، ابلاغ وحی، دوری از معاصی و جلب طاعات فراتر دانسته و آن را در حوزه نسیان و خطا نیز ساری و جاری می­داند. اگرچه طرفداران مکتب ماتریدیه نگاه او را ذکر نکرده و رأی دیگری را برگزیدند، اما این دیدگاه از درون استنباط‌های تفسیری او قابل مشاهده است. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه­ای، آرای ابومنصور ماتریدی پیرامون آیات موهم تنافی عصمت انبیاء در قرآن کریم را به صورت کامل استقصاء نموده و توجیه ماتریدی در زمینه رفع این تناقض را گردآورده و ضمن بررسی آن، دیدگاه قلمرو حداکثری عصمت انبیاء الهی از دیدگاه ماتریدی را اثبات می­ نماید.
کلیدواژه‌ها
ماتریدی؛ عصمت؛ قرآن کریم؛ انبیاء؛ قلمرو عصمت
مراجع
قرآن کریم

  • آملی، حیدر بن علی(1368)، جامع الاسرار و منبع الانوار، هانری کربن، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • ابن ابی الحدید(1378)، شرح نهج البلاغه، قم: کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی.
  • ابن بابویه قمی، محمد بن علی(1364)، معانی الأخبار، علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  • ابن فارس، احمد(1404)، معجم مقاییس اللغة، عبد السلام محمد هارون، قم: مکتب الإعلام الإسلامی/ مرکز النشر.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم(بی‌تا)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  • ابن همام، محمد بن عبدالواحد و ابن ابی‌شریف مقدسی، محمد بن محمد(1425)، شرح المسایرة فی العقائد المنجیة فی الآخرة، الجامعة للإصطلاحات السلف و الماتریدیة و الأشاعرة، بیروت: المکتبة العصریة.
  • ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد(1419)، تفسیر القرآن العظیم، اسعد محمد طیب، ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
  • ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر(1419)، تفسیر القرآن العظیم، محمد حسین شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  • ابن‌میثم، میثم بن علی(1406)، قواعد المرام فی علم الکلام، احمد حسینی اشکوری و محمود مرعشی، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی8.
  • ابو‌الفتوح رازی، حسین بن علی(1371)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، محمدمهدی ناصح و محمدجعفر یاحقی، مشهد مقدس: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامى آستان قدس رضوی.
  • اکبری، رضا، و عباسعلی منصوری(1389)، «دیدگاه ملاصدرا درباره ی عصمت انبیاء از گناه»، فصلنامه اندیشه دینی، دوره دهم، ش37، ص20-1.
  • آلوسی، محمود بن عبدالله(1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، ابراهیم شمس‌الدین، علی عبدالباری عطیه، و سناء بزیع شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  • بخاری، محمد بن اسماعیل(1410)، ‏صحیح البخاری، قاهره: جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة.
  • بزدوی، ابوالیسر محمد(1424)، اصول الدین، قاهره: المکتبة الأزهریة.
  • بلاغی، محمدجواد(بی‌تا)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: وجدانی.
  • بیاضی، کمال الدین(بی‌تا)، اشارات المرام من عبارات الامام، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • بیضاوی، عبدالله بن عمر(1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، محمد عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • تستری، سهل بن عبدالله(1423)، تفسیر التستری، محمد باسل عیون سود، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  • تفتازانی، مسعود بن عمر(1412)، شرح المقاصد، عبدالرحمن عمیرة، صالح موسی شرف، قم: الشریف الرضی.
  • تهانوی، محمد علی بن علی(1996)، موسوعة کشاف إصطلاحات الفنون و العلوم، عبد الله خالدی و دیگران، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
  • جرجانی، علی بن محمد(1325)، شرح مواقف، قم: شریف رضی.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد(1404)، الصحاح(للجوهری)، احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
  • حسینی میلانی، سید علی(1394)، عصمت از منظر فریقین شیعه و اهل سنت، قم: الحقائق.
  • حقی، اسماعیل بن مصطفی(بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
  • حلی، حسن بن یوسف(بی‌تا)، الـباب الحادی عشر، [بی‌جا]: [بی‌نا].
  • حلی، حسن بن یوسف(1363)، أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت، قم: شریف الرضی.
  • خلیل بن احمد(1409)، العین، قم: موسسه انتشارات هجرت.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412)، مفردات ألفاظ القرآن، صفوان عدنان داوودی، بیروت: دار الشامیة.
  • رضا، محمد رشید(1414)، ‏تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.
  • زبیدی، مرتضی(1414)، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.
  • الزبیدی، محمد بن محمد الحسینی(1311)، اتحاف السادة المتقین بشرح إحیاء علوم الدین، قاهره: المطبعة المیمنیة.
  • زمخشری، محمود بن عمر(1407)، الکشاف، مصطفی حسین احمد و دیگران، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • سبحانی تبریزی، جعفر(1421)، مفاهیم القرآن، قم: مؤسسة الإمام الصادقG.
  • سعدی، عبدالرحمن(1421)، ‏تیسیر الکریم الرحمن فی تفسیر کلام المنان، عبدالله بن عبدالعزیز ابن عقیل و محمد عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • شریف و پورجوادی، میان‌محمد و نصرالله(1392)، تاریخ فلسفه در اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • الصابونی، احمد بن محمود(1969)، البدایة من الکفایة فى الهدایة فى أصول الدین، بیروت: دارالمعارف.
  • صادقی تهرانی، محمد(1406)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، تهران: فرهنگ اسلامی.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1366)، تفسیر القرآن الکریم، محمد خواجوی، قم: بیدار.
  • الصنعانی، أبو بکر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحمیری الیمانی(1419)، تفسیر عبد الرزاق، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • طباطبایی، سید محمدحسین(1352)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  • طبرانی، سلیمان بن احمد(1415)، المعجم الاوسط، مکه: دار الحرمین.
  • طبرسی(1408)، مجمع البیان، فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت: دار المعرفة.
  • طبری، ابوجعفر(بی‌تا)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، مکه: دار التربیة والتراث.
  • طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، احمد حبیب عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • طوسی، محمد بن محمد(1407)، تجرید الاعتقاد، حسینی جلالی، تهران: مکتب الإعلام الإسلامی.
  • طوسی، محمد بن محمد(1405)، تلخیص المحصل، بیروت، دار الأضواء.
  • طیب، عبدالحسین(1378)، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
  • عبدالجبار همدانی، ابوالحسن(بی‌تا)، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، مصطفی سقاء و دیگران، [بی‌جا]: [بی نا].
  • عبدالجبار همدانی، ابوالحسن(1422)، شرح اصول الخمسة، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
  • علم الهدی، مرتضی علی بن الحسین(بی‌تا)، تنزیه الانبیاء، قم: شریف رضی.
  • فاضل مقداد، بن عبد الله(1405)، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی8.
  • فخر رازی(1420)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب(1415)، القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  • القرشی، عبد القادر بن محمد بن نصر الله(بی‌تا)، الجواهر المضیة فی طبقات الحنفی، کراچی: میرمحمد کتب خانه.
  • قرطبی، محمد بن احمد(1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  • قطب، سید(1408)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
  • کاشانی، فتح‌‎الله بن شکرالله(1336)، تفسیر کبیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، علی‌اکبر غفاری، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  • کلینی، محمد بن یعقوب(1363)، الکافی(اسلامیه)، علی‌اکبر غفاری تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • الکفوی، أیوب بن موسى الحسینی القریمی أبو البقاء الحنفی(2009م)، الکلیات معجم فی المصطلحات والفروق اللغویة، عدنان درویش، محمد المصری، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • کوثری، محمد زاهد الحسن(1948)، العالم و المتعل، قاهرة: مطبعة الأنوار.
  • لاهیجی، عبد الرزاق بن علی(1372)، سرمایه ایمان، صادق لاریجانی، تهران: الزهراK.
  • لاهیجی، عبد الرزاق بن علی(1383)، گوهر مراد، تهران: نشر سایه.
  • ماتریدی، محمد بن محمد بن محمود(2005م)، تفسیر الماتریدی(تأویلات أهل السنة)، مجدی باسلوم، بیروت: دارالکتب.
  • محمدی ری شهری، محمد(1366)، فلسفه وحی و نبوت، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  • مسلم بن حجاج(1412)، ‏صحیح مسلم، محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره: دار الحدیث.
  • مصباح یزدی، محمد تقی(بی‌تا)، آموزش عقاید، محسن ربانی، قم: مجمع جهانی اهل بیتD.
  • مفید، محمد بن محمد بن نعمان(بی‌تا)، موسوعة الشیخ المفید، قم: دار المفید.
  • مفید، محمد بن محمد(1413)، النکت الإعتقادیة، رضا مختاری، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
  • مقاتل بن سلیمان(1423)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • مقدسی، ابن قدامه(2008م)، الرسائل السبعة، قاهره: دارالکتب المصریه.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1368)، تفسیر نمونه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  • نراقی، مهدی(1369)، انیس الموحدین، تهران: الزهراء.
  • نسفی، ابومعین میمون بن محمد(1432)، ت‍ب‍ص‍ره‌ الادل‍ه‌ ف‍ی‌ اص‍ول‌ ال‍دی‍ن‌، قاهره: المکتبة الازهریة للتراث.
  • هروی القاری، علی بن(سلطان) محمد أبو الحسن نور الدین(1416)، شرح الفقه الأکبر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • یحیى بن عبد العزیز الیحیى(2016)، الجمع بین الصحیحین البخاری ومسلم للحفاظ، دار ابن الجوزی.
  • madelung, maturidi, in EL2, vol. VI, Brill Academic Pub; Translation edition(December 15, 2014)
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 168
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 245


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب