فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,183
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,820
الشریف, محمد مهدی, امینی, محمد, راستی, حسن. (1401). تحلیل فقهی، حقوقی قرض «مال قیمی» و ضمان مقترض. مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), 33-72. doi: 10.22034/fvh.2021.10771.1364
محمد مهدی الشریف; محمد امینی; حسن راستی. "تحلیل فقهی، حقوقی قرض «مال قیمی» و ضمان مقترض". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 45, 1401, 33-72. doi: 10.22034/fvh.2021.10771.1364
الشریف, محمد مهدی, امینی, محمد, راستی, حسن. (1401). 'تحلیل فقهی، حقوقی قرض «مال قیمی» و ضمان مقترض', مطالعات فلسفی کلامی, 16(45), pp. 33-72. doi: 10.22034/fvh.2021.10771.1364
الشریف, محمد مهدی, امینی, محمد, راستی, حسن. تحلیل فقهی، حقوقی قرض «مال قیمی» و ضمان مقترض. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 16(45): 33-72. doi: 10.22034/fvh.2021.10771.1364

تحلیل فقهی، حقوقی قرض «مال قیمی» و ضمان مقترض

مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق
دوره 16، شماره 45، شهریور 1401، صفحه 33-72    اصل مقاله (1.19 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/fvh.2021.10771.1364
نویسندگان
محمد مهدی الشریف1؛ محمد امینی* 2؛ حسن راستی3
1هیأت علمی گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2دکتری حقوق خصوصی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
قرض از جملهعقود تملیکی در حقوق ایران است، اما راجع به نوع مال مورد قرض، میان حقوق دانان اختلاف دیدگاه وجود دارد و از آنجا که ظاهر ماده 648 ق.م. به گونه ای است که امکان قرض مال مثلی را بیان می دارد، لذا برخی از حقوق دانان قرض مال قیمی را صحیح نمی دانند. علاوه بر این در مورد ضمان مقترض به رد قیمت مال مثلی در صورت تعذر به رد مثل و نیز راجع به ضمان مقترض در رد مال قیمی، میان فقیهان و به تبع آن، میان حقوق دانان تفاوت نظر وجود دارد، اما سؤال اساسی آن است که آیا امکان قرض اموال قیمی وجود ندارد؟ همچنین در موارد تعذر رد مثل از سوی مقترض، ذمه او به چه چیزی مشغول می‌شود؟ نتایج این تحقیق با روشی توصیفی، تحلیلی و انتقادی نشان می دهد اولاً مطابق با نظر مشهور فقیهان، قرض مال قیمی نیز ممکن است، ازاین‌رو نیاز به استفاده از اعمال حقوقی جایگزین مانند عاریه و ماده 10 ق.م. نیست. ثانیاً در صورت تعذر قرض‌گیرنده به رد مثل، طبق دیدگاه مشهور، قیمت یوم المطالبه(یوم  الاداء) مناطِ اعتبار است و در رد قیمت در اموال قیمی، با عنایت به اشتغال ذمه مقترض به مثل اعم از اموال مثلی و قیمی و تبدیل آن به قیمت در قیمیات، قیمت یوم  الادا معتبر است؛ گویی مقنن در مورد اخیر به نظر نهایی محقق حلی در شرایع الاسلام توجه داشته است. عقیده ای که با مواد 648 و 650 ق.م. نیز سازگارتر است.
کلیدواژه‌ها
قرض؛ مال مثلی؛ مال قیمی؛ ضمان مقترض؛ قیمت یوم الاداء
مراجع
  • ابن ادریس حلی، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن احمد(1410ق)، سرائر، ج2، چ2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • ابن زهره، سید حمزة بن علی بن زهرة الحلبی(بی‌تا)، غنیة النزوع إلى علمی الأصول والفروع، قم: مؤسسة الامام الصادقG.
  • اسکینی، ربیعا(1388)، «تأملاتی درخصوص ساختار و ماهیت حقوقی اوراق مشارکت مؤسسات و شرکت‌های دولتی و خصوصی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره ۱۳، ش4.
  • اصفهانى، سید ابوالحسن(1380)، وسیلة النجاة، ج1، چ1، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى9.
  • امامی، حسن(1382)، حقوق مدنی، ج2، چ 16، تهران: اسلامیه.
  • انصاری، مسعود، طاهری، محمدعلی(1388)، دانشنامه حقوق خصوصی، ج3، تهران: جنگل.
  • انیس، ابراهیم و دیگران(1961م)، المعجم الوسیط، مصر: بینا.
  • ایروانی، باقر(1395)، ترجمه و شرح فارسی دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی(ترجمه حسن بیت جادر)، ج2، چ3، نصایح.
  • باریکلو، علیرضا(1394)، عقود معین 1، چ1، تهران: میزان.
  • بیات، فرهاد، بیات، شیرین(1395)، شرح جامع قانون مدنی، چ9، تهران: ارشد.
  • بحرانی، یوسف(1409ق)، حدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج10 و 20، قم: نشر اسلامی.
  • بروجردی عبده، محمد(1380)، حقوق مدنی، تهران: گنج دانش.
  • پارساپور، محمدباقر(1389)، گزیده ای از حقوق اموال، چ1، تهران: شهر دانش.
  • توحیدی تبریزی، محمدعلی(1377)، مصباح الفقاهه، ج3، چ1، قم: وجدانی و حاجیانی.
  • جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1396)، حقوق اموال، چ7، تهران: گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1382)، فرهنگ عناصر شناسی، تهران: گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1378)، مبسوط در ترمینولوژی علم حقو: ج4، چ1، تهران: گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1386)، الفار: ج4، چ1، تهران: گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1379)، مجموعه محشی قانون مدنی، چ2، تهران: گنج دانش.
  • جمعی از نویسندگان(1395)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتD، ج6 و 7، چ1، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد(1407ق)، الصحاح تاج اللغه، ج5، چ4 تهران: امیری.
  • حائری(شاهباغ)، علی(1376)، شرح قانون مدنی، چ1، تهران: گنج دانش.
  • حسینی بهشتی، سید محمد(1363)، اقتصاد اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • حسینی عاملی، محمد جواد(بی‌تا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد الاحکام، ج15، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • حکیم، سیدمحسن(1371ق)، نهج الفقاهه، نجف: بینا.
  • حیاتی، علی عباس(1398)، حقوق مدنی(6)، چ1، تهران: میزان.
  • خمینی، روح الله(1379)، تحریر الوسیله، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی9.
  • خویی، ابوالقاسم(1412ق)، منهاج الصالحین-المعاملات، ج2، بیروت: دارالبلاغه.
  • دهخدا، علی اکبر(1373)، لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
  • ذهنى تهرانى، سید محمد جواد(1424)، تشریح المطالب، ج6، چ1، قم: حاذق‌.
  • رهبر، مهدی، خطیبی، منیره(1394)، «مثلی و قیمی از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران»، دوفصلنامه علمی پژوهشی فقه مقارن، س3، ص62-41.
  • سبزواری، محمد باقر(1423ق)، کفایه الاحکام، ج1 و 2، قم: اسلامی.
  • شهید اول(1414ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج3، چ2، قم: نشر اسلامی.
  • شهید ثانی(1410ق)، الروضه البهیه، ج4 و 7، چ1، قم: داوری.
  • ______(1417ق)، مسالک الافهام، ج3 و 12، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
  • شهیدی، مهدی(1384)، حقوق مدنی6-عقود معین 1، چ2، تهران: مجد.
  • شهیدی پور، محمد تقی(1397)، درس خارج فقه مورخ 9/4/97، http://www.eshia.ir/.
  • شیخ انصاری(بی‌تا)، مکاسب، ج3، بی‌جا: تراث الشیخ الأعظم.
  • شیخ انصاری(1393)، المکاسب، تحقیق: سیدمحمد کلانتر، ج7، نجف: مطبعة الآداب.
  • شیخ طوسی(1387ق)، مبسوط فی فقه الامامیه، ج2 و 3، چ3، تهران: مکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  • ______(بی‌تا)، الخلاف، ج3، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • شیروانی، علی، عباسی، محمد مسعود(1393)، ترجمه و تبیین شرح اللمعه، ج7، چ17، قم: دارالعلم.
  • صدر، سیدمحمد باقر،(1401ق)، البنک اللاربوی فی الاسلام، چ7، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  • صیمری بحرانی، مفلح(بی‌تا)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج2، بی‌جا: دار الهادی.
  • طاهری، حبیب الله(1375)، حقوق مدنی 6و7، ج4، چ1، قم: انتشارات اسلامی.
  • طباطبائی، السید علی(1412)، ریاض المسائل، ج8، چ1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم(1378)، حاشیه مکاسب، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • عاملی، سید جواد بن محمد حسینی(1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة : ج15، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • عبدی پور فرد، ابراهیم(1399)، مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت، چ12، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • علامه حلی(1422ق)، تحریر الاحکام الشرعیه، ج1 و 4، قم: موسسه امام صادقG.
  • _______(1414ق)، تذکرة الفقهاء، ج13، چ1، قم: مؤسسة آل البیتD لإحیاء التراث.
  • _______(1413ق)، قواعد الأحکام، ج2، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • علیشاهی قلعه‌جوقی، ابوالفضل، محسن تسلیخ و طیبه احمدی(1398)، «مبانی پرداخت «مثل» در «قیمیات» از منظر فقه امامیه». مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، دوره 13، ش40.
  • فاضل موحدى لنکرانى، محمد(1386ش)، تفصیل الشریعة- المضاربه، الشرکه ‌و...، چ1، قم: مرکز فقه الائمه الاطهارD.
  • فرزین‌وش، اسدا... و احمد شعبانی(1381)، بررسی عقود در بانکداری اسلامی، چ1، تهران: پژوهشکده ‌پولی‌ و بانکی.
  • فیض کاشانی(بی‌تا)، مفاتیح الشرائع، ج3، بی‌جا، بی‌نا.
  • قدیری اصل، باقر(1367)، پول و بانک، تهران: مؤسسه‌ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • کاتوزیان، ناصر(1392)، عقود معین-جلد اول، چ12، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر(1395)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ42، تهران: میزان.
  • کریمی، عباس. جواهرکلام، محمد هادی(1399)، «تحلیل رأی وحدت رویه شماره 733 هیأت عمومی دیوان عالی کشور؛ با تأکید بر ماهیت پول و تمایز کاهش ارزش پول»، دانشنامه حقوق اقتصادی، دوره 27، ش17.
  • مامقانی، شیخ عبد ا...(1413ق)، مرآة الکمال، ج2، بیروت: مرآة دارالامیره.
  • محقق اردبیلی، احمد(1416)، مجمع الفائده و البرهان، ج9، قم: اسلامی.
  • محقق حلی، جعفر بن حسن(1408)، شرایع الاسلام، ج2و3، چ2، بیروت: دار الضواء.
  • محقق کرکى(1414)، جامع المقاصد، ج5، چ2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
  • محمودی گلپایگانی، سید محمود(1381)، مبانی فقهی نظام مشارکت در بانکداری بدون ربا، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
  • مظاهری، حسین(1384)، درس خارج فقه، مورخ 14/2/1384، almazaheri.ir.
  • معاونت مطالعات اقتصادی و توسعه بازار(1388)، قرض‌دهی و فروش استقراضی اوراق بهادار، تهران: بورس اوراق بهادار تهران، مدیریت تحقیق و توسعه.
  • معین، محمد(1382)، فرهنگ معین، تهران: آزاده.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1427)، الفتاوی الجدیده، تصحیح علیان نژادی و خاقانی، ج2، چ1، قم: مدرسه امام علیG.
  • منتظر ظهور، محمود(1353)، اقتصاد(خرد‌ و کلان)، چ1، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ‌ دانشگاه تهران.
  • منذری، عبد العظیم بن عبدالقوی(1408)، الترغیب و الترهیب من الحدیث الشریف، ج2، بیروت: دار الفکر.
  • موسوی بجنوردی، سید محمد(1372)، «پول‌ و تورم»، مجله رهنمون، ش6.
  • میرجلیلی، سید حسین(1384)، «جبران کاهش ارزش پول، نظریه و کاربرد»، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، ش4.
  • نجفی، محمدحسن(1432ق)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج25، چ7، بیروت: احیاء التراث العربی.
  • نعمت الهی، اسماعیل(1397) «ماهیت فقهی و حقوقی قرض دادن برگة چک و روابط اطراف آن»، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی, دوره 19، ش47.
  • واشقانی، فاطمه و غلامعلی سیفی زیناب(1397)، «راهبردهای حقوقی جبران کاهش ارزش پول در قراردادها»، فقه و تاریخ تمدّن، دوره4، ش1.
  • ولی‌زاده، محمدجواد و محمد حسن حائری(1390)، «رابطه مثلی و قیمی با جبران کاهش ارزش پول»، سمنان: مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، س2، ش3.
  • هاشمی، سید احمدعلی، ابراهیم تقی‌زاده و محسن آقاسی(1397)، حقوق مدنی 7؛ عقود معین: قسمت ب، چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • هاشمی شاهرودی، سید‌ محمود(1374)، احکام فقهی کاهش ارزش پول، مجله فقه اهل‌ بیتD، ش2.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 313
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 244


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب