اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,665
تعداد مشاهده مقاله2,823,113
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,561,573
آقائی, مهرداد, شیخی دیزگاه, عبدالرحیم. (1402). شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریۀ «پیش‌نمونه». مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), 129-162. doi: 10.22034/aaq.2023.7299
مهرداد آقائی; عبدالرحیم شیخی دیزگاه. "شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریۀ «پیش‌نمونه»". مطالعات فلسفی کلامی, 1, 1, 1402, 129-162. doi: 10.22034/aaq.2023.7299
آقائی, مهرداد, شیخی دیزگاه, عبدالرحیم. (1402). 'شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریۀ «پیش‌نمونه»', مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), pp. 129-162. doi: 10.22034/aaq.2023.7299
آقائی, مهرداد, شیخی دیزگاه, عبدالرحیم. شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریۀ «پیش‌نمونه». مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 1(1): 129-162. doi: 10.22034/aaq.2023.7299

شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریۀ «پیش‌نمونه»

آرایه های ادبی قرآن
دوره 1، شماره 1، اردیبهشت 1402، صفحه 129-162    اصل مقاله (933.28 K)
نوع مقاله: علمی، پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/aaq.2023.7299
نویسندگان
مهرداد آقائی* 1؛ عبدالرحیم شیخی دیزگاه2
1دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، سمنان، ایران
چکیده
نظریۀ «پیش‌نمونه»، یکی از نظریات مهم در معناشناسیِ ­شناختی است که از نتایج مبحث «مقوله­بندی» محسوب می‌شود. با استفاده از این نظریه می‌توان یکی از از ابزارهای مؤثر معناشناختی را برای تحلیل واژگان قریب‌المعنی در سیاق­های مختلف قرآن به دست آورد؛ طبق این نظریه هر واژه دارای یک حالت مرکزی است یا پیش‌نمونه­ای دارد که در یک شبکه یا سیاق­های مختلف توسعه معنایی پیدا می­کند و با آن معنای مرکزی و پیش‌نمونه­ای در ارتباط است. برای دستیابی به مراد و مفهوم­سازی الهی، نخست به معنای پیش‌نمونه­ای نیاز داریم سپس به شبکه معنایی، با معنای پیش‌نمونه­ای معنای مادی یا اصلی واژه­ها و با شبکه معنایی، معنای معنوی یا فرعی به دست می­آید. بر این اساس، نوشتار حاضر سعی دارد تا با کاربست نظریه پیش­نمونه و با تکیه بر روش توصیفی  تحلیلی، معنای کانونی انجام کار را در شبکه معنایی ­و ساختار منسجم  قرآنی استخراج کند. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که برای انجام کار در ساختار قرآنی واژگان «فعل»، «عمل» و «صنع» بیشترین کاربرد را دارند. این سه واژه نه تنها به یک معنا نیستند، بلکه هیچ­کدام از آن‌ها را نمی­توان در جای یکدیگر به کاربرد؛ به ‌طورکلی واژۀ «فعل» در مفهوم­سازی الهی، برای انجام کاری که کوچک، یا سریع و گذرا و یا بدون نقشه و برنامه باشد، به­کار می­رود. به همین جهت خداوند برای توصیف انجام کارش که سریع انجام می­گیرد و یا تأثیر­گذار اصلی برای انجام هر کاری به خواست و اراده او بستگی دارد و یا کار مؤمنانی که در انجام کار می­شتابند و کوچک­ترین کار خیر را رها نمی­کنند و زود موقعیت گناه را ترک می­کنند، واژۀ «فعل» را به­کار برده است و واژۀ «عمل»به کاری که مداوم و مستمر و با علم و آگاهی و با اختیار و با قصد و نیت باشد، دلالت می­کند. به همین جهت جزاء و پاداش الهی برای خوش­بختی و یا نگون‌بختی ابدی انسان به کارهایی تعلق می­گیرد که انجام دادن مداوم آن‌ها با واژۀ «عمل» بیان شده است و واژۀ «صنع» برای انجام کاری که با مهارت و زیرکی انجام بگیرد، دلالت می­کند.
کلیدواژه‌ها
معناشناسی‌شناختی؛ شبکۀ معنایی؛ نظریۀ پیشنمونه؛ گفتمان انجام کار
مراجع
  • ابن جنی، ابو الفتح عثمان(1952)، الخصائص، تحقیق محمد علی نجار، القاهرة: دار الکتب المصریه.
  • ابن عاشور التونسی، محمد الطاهر(1984)، التحریر والتنویر، ناشر: الدار التونسیه للنشر.
  • ابوهلال العسکری(1412)، الفروق اللغویه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین قم.
  • احمد بن فارس، ابوالحسن(بی‌تا)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
  • اولمان، ستیفن(1975)، دور الکلمه فی اللغة، ترجمه کمال بشیر، قاهره: مکتبة الشباب.
  • آلوسی، شهاب­الدین(1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • حسن جبل، محمد حسن(2010)، المعجم الإشتقاقی الموصل لألفاظ القرآن الکریم، القاهره: مکتبة الآداب.
  • خضر الدوری، محمد یاس(2006)، دقائق الفروق اللغویه فی البیان القرآنی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • شوکانی، محمد بن علی(1414)، فتح القدیر، بیروت، ناشر:دار ابن کثیر.
  • علی نعمة، حیدر(2012)، ظاهرة الإشتقاق و أثرها فی إثراء الدلالة اللغویه للمفردة القرآنیه، مجلة استاد جامعة بغداد، عدد 201.
  • فخرالدین، أبوعبدالله(1420)، مفاتیح الغیب( التفسیر الکبیر ) بیروت: التراث العربی دار إحیاء.
  • قرشى، سید على اکبر(1371)، قاموس القرآن، طهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • مصطفوى، حسن(1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج8، طهران: ورشة الترجمة.
  • مطیع، مهدی(1387)، معناشناسی«زیبایی» در قرآن کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقG.
  • نکونام، جعفر(1390)، درآمدی بر معناشناسی قرآن، قم:انتشارات دانشکده اصول دین.
  • الحسینی الکفوی، أبوالبقاء(1998)، الکلیات، فصل العین، تحقیق: عدنان درویش، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • أنیس، ابراهیم(1976)، دلالة الألفاظ، قاهره: مکتبة الأنجلو المصریه.
  • ایزوتسو، توشیهیکو(1361)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ هشتم، تهران: سهامی انتشار.
  • پالمر، فرانک رابرت(1391)، نگاهی تازه به معنی شناسی، ترجمه کورش صفوی، چاپ ششم، تهران: نشر مرکز.
  • پرچم، اعظم و نصرالله شاملی(1389)، تداخل معنایی واژگان مترادف در شعر جاهلی و واژگان قرآن، علوم قرآن وحدیث، ش 84.
  • حامد الصالح، حسین(1390)، تأویل واژگانی قرآن کریم «تحلیل معنا شناسی»، ترجمه ابوالفضل سجادی و محمود میرزایی، انتشارات دانشگاه اراک.
  • خوشدل، حسین(1388)، «معنی عمل صالح در قرآن کریم »، دانشگاه کاشان، پژوهش‌های علوم قرآن.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد(2006)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودى، دمشق:دارالعلم.
  • سیوطی، جلال الدین(1951)، الإتقان فی علوم القرآن، مصر: شرکة مکتبة مصطفی البابی الحلبی.
  • صفوی، کورش(1387)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: شرکت انتشارات سوره.
  • عباس، حسن(1998)، خصائص الحروف العربیه، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
  • قائمی­نیا، علیرضا(1390)، معناشناختی قرآن، چ1، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 272
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 82


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب