اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,568
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,614,968
الهی دوست, حمید, واعظ زاده, محمد رضا. (1402). «تضمین» در قرآن از نگاه مفسران. مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), 55-76. doi: 10.22034/aaq.2023.7301
حمید الهی دوست; محمد رضا واعظ زاده. "«تضمین» در قرآن از نگاه مفسران". مطالعات فلسفی کلامی, 1, 1, 1402, 55-76. doi: 10.22034/aaq.2023.7301
الهی دوست, حمید, واعظ زاده, محمد رضا. (1402). '«تضمین» در قرآن از نگاه مفسران', مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), pp. 55-76. doi: 10.22034/aaq.2023.7301
الهی دوست, حمید, واعظ زاده, محمد رضا. «تضمین» در قرآن از نگاه مفسران. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 1(1): 55-76. doi: 10.22034/aaq.2023.7301

«تضمین» در قرآن از نگاه مفسران

آرایه های ادبی قرآن
دوره 1، شماره 1، اردیبهشت 1402، صفحه 55-76    اصل مقاله (864.71 K)
نوع مقاله: علمی، پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/aaq.2023.7301
نویسندگان
حمید الهی دوست* 1؛ محمد رضا واعظ زاده2
1استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن جامعة المصطفی العالمیة، نمایندگی اصفهان
2گروه تفسیر و علوم قرآن جامعة المصطفی العالمیة، نمایندگی اصفهان
چکیده
  «تضمین نحوی» از مواردی است که در تفسیر قرآن نقش به ­سزایی دارد، به ­گونه­ای­ که می­توان از این رهگذر به نکته سنجی­های فراوانی در آیات قرآنی دست یافت. در این مقاله سه مبحث دنبال شده است؛ در اول مقاله تعریف تضمین و مباحثی مانند توجه به دو قسم تضمین، فواید تضمین، حقیقت یا مجاز بودن تضمین، تفاوت میان مسلک تضمین با مسلک جامع‌گیری و مانند آن مورد بررسی قرار گرفته است؛ سپس به احصای موارد تضمین در قرآن کریم پرداخته شده، کاربردهای مختلف برخی واژگان در قرآن ارائه گردیده، در مواردی که یک فعل وجوه مختلفی از معنی را افاده می­­کند، به آن وجوه اشاره شده است و برخی از دیدگاه­های مفسران مورد نقد و بررسی قرار گرفته و سرانجام نیز نوعی نگاه آماری به این بحث شده است. اولین مفسری که به موضوع «تضمین» اشاره کرده، ولی تصریح به اصطلاح تضمین نکرده است، شیخ طوسی(م 460 ق.) در تفسیر شریف التبیان است. پس از ایشان در میان مفسران شیعه، علامه طبرسی(م 548 ق.) در تفسیر جوامع الجامع و حسین بن علی، ابوالفتوح رازی(م قرن 6) در تفسیر روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن می­باشد. هدف از تألیف این مقاله آشنایی بیشتر قرآن‌پژوهان با بحث تضمین و نشان دادن اهمیت بحث تضمین در تفسیر آیات قرآن کریم می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
تضمین؛ إشراب؛ قرآن؛ مفسران
مراجع
* قرآن کریم (ترجمه استاد حسین انصاریان)

  • آلوسی، سید محمود(1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن­دمامینی، محمد بن ابی‌بکر(بی‌تا)، شرح الدمامینی علی مغنی اللبیب، چاپ اول، بیروت: موسسة التاریخ العربی.
  • ابن­سیده، علی بن اسماعیل(1421)، المحکم و المحیط الاعظم فی اللغة، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن­عاشور، محمد بن طاهر(بی‌تا)، التحریر و التنویر، [بی­جا] [بی­نا].
  • ابن­عصفور، علی بن مومن(بی‌تا)، شرح جمل الزجاجی، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن­کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو(1419)، تفسیر القرآن العظیم، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  • ابن­هشام، عبد الله بن یوسف(بی‌تا)، مغنی اللبیب، چاپ اول قم: کتابخانه حضرت آیة الله مرعشی نجفی8.
  • اندلسی، أبوحیان محمد بن یوسف(1420)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
  • ابراهیم برکات، ابراهیم(بی‌تا)، النحو العربی، چاپ اول، قاهره: دار النشر للجامعات.
  • بروجردی، سید حسین(1416)، تفسیر الصراط المستقیم، چاپ اول، قم، مؤسسه انصاریان.
  • بیضاوی، عبدالله بن عمر(بی‌تا)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • جامی، عبدالرحمن بن احمد(بی‌تا)، شرح ملا جامی علی متن الکافیة فی النحو، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • جوادی آملی، عبدالله(1390)، تسنیم، چاپ پنجم، قم: اسراء.
  • حسن، عباس(1367)، النحو الوافی مع ربطه بالاسالیب الرفیعة و الحیاة اللغویة المتحددة، چاپ دوم، تهران: ناصر خسرو.
  • حسینی طهرانی، هاشم(1364)، علوم العربیة، چاپ دوم، تهران: مفید.
  • حقی بروسوی، اسماعیل(بی‌تا)، روح البیان، بیروت: دار الفکر.
  • درویش، محی‌الدین(1415)، اعراب القرآن و بیانه، چاپ چهارم، سوریه: دار الارشاد.
  • رجبی، محمود(1393)، روش تفسیر قرآن، چاپ ششم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • زحیلی، وهبة بن مصطفی(1418)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، چاپ اول، بیروت: دار الفکر المعاصر.
  • زمخشری، محمود(1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن أبی‌بکر(1423)، الاشباه و النظائر فی النحو، چاپ دوم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • ــــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، همع الهوامع شرح جمع الجوامع فی النحو، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • صافی، محمود بن عبد الرحیم(1418)، الجدول فی اعراب القرآن، چاپ چهارم، دمشق: دار الرشید.
  • صبان، محمد بن علی(بی‌تا)، حاشیۀ الصبان علی شرح الاشمونی علی الفیۀ بن مالک و معه شرح شواهد العینی، چاپ اول، بیروت: المکتبۀ العصریۀ.
  • طباطبایی، سید محمد حسین(1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ مدرسین حوزه­ علمیه­ی قم.
  • طبرى آملى، عمادالدین ابی‌جعفر محمد بن ابی القاسم(1383)، ‏ بشارۀ المصطفی لشیعۀ المرتضی، چاپ دوم، نجف: المکتبۀ الحیدریۀ.
  • طنطاوی، سید محمد(بی‌تا)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، [بی‌جا]: [بی‌نا].
  • طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • عاملی، علی بن حسین(1413)، الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز، چاپ اول، قم: دار القرآن الکریم.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد(1409)، العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
  • فسوی فارسی، محمد بن محمد(1386ق)، شرح شافیة ابن­حاجب المشهور بکمال، چاپ دوم، تهران: نشر احسان.
  • فیض کاشانی، ملا محسن(1336ق)، التفسیر الصافی، چاپ اول، تهران: انتشارات الصدر.
  • فیومی، احمد بن محمد(1414)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعى‏، چاپ دوم، قم: مؤسسه دار الهجرۀ.
  • قرشی، سید علی اکبر(1377)، احسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت.
  • قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا(1423)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
  • کاشانی، ملا فتح‌الله(بی‌تا)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتاب فروشی محمد حسن علمی.
  • ــــــــــــــــــ(بی‌تا)، زبدة التفاسیر، چاپ اول، قم: بنیاد معارف اسلامی.
  • کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق(1407)، الکافی(ط- الإسلامیۀ)، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیۀ.
  • مرتضی زبیدی، محمد بن محمد(1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول بیروت: دارالفکر.
  • مظهری، محمد ثناءالله(بی‌تا)، التفسیر المظهری، پاکستان: مکتبه رشدیة.
  • ناظر الجیش، محمد بن یوسف(بی‌تا)، شرح التسهیل المسمی تمهید القواعد بشرح تسهیل الفوائد، چاپ اول، قاهره: دارالسلام.
  • نظام العرج، حسن بن محمد(بی‌تا)، شرح النظام علی الشافیۀ، چاپ اول، قم: دارالحجة للثقافۀ.
  • هاشمی، احمد(1391)، جواهر البلاغة، چاپ پنجم، قم: مرکز مدیریت حوزه­ علمیه قم.
  • هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله(1404)، منهاج البراعۀ فی شرح نهج البلاغۀ، حسن­زاده­ آملی، حسن و محمد باقر کمره­ای، تهران: مکتبۀ الاسلامیۀ
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 258
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 98


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب