اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,428
متقی زاده, عیسی, فریدونپور, کورش. (1404). بررسی حروف شرط «إن» و «إذا» در قرآن کریم با رویکرد بلاغی. مطالعات فلسفی کلامی, 1(2), 95-114. doi: 10.22034/aaq.2023.7306
عیسی متقی زاده; کورش فریدونپور. "بررسی حروف شرط «إن» و «إذا» در قرآن کریم با رویکرد بلاغی". مطالعات فلسفی کلامی, 1, 2, 1404, 95-114. doi: 10.22034/aaq.2023.7306
متقی زاده, عیسی, فریدونپور, کورش. (1404). 'بررسی حروف شرط «إن» و «إذا» در قرآن کریم با رویکرد بلاغی', مطالعات فلسفی کلامی, 1(2), pp. 95-114. doi: 10.22034/aaq.2023.7306
متقی زاده, عیسی, فریدونپور, کورش. بررسی حروف شرط «إن» و «إذا» در قرآن کریم با رویکرد بلاغی. مطالعات فلسفی کلامی, 1404; 1(2): 95-114. doi: 10.22034/aaq.2023.7306

بررسی حروف شرط «إن» و «إذا» در قرآن کریم با رویکرد بلاغی

آرایه های ادبی قرآن
دوره 1، شماره 2، تیر 1404، صفحه 95-114    اصل مقاله (915.23 K)
نوع مقاله: علمی، ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/aaq.2023.7306
نویسندگان
عیسی متقی زاده1؛ کورش فریدونپور* 2
1استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
2کارشناسی ارشد آموزش زبان عربی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
جملات شرطی، از مهم­ترین جملات قرآن با توجه به معانی والای این کتاب است. بحث جملات شرطی در بلاغت زمانی مطرح می­شود که حروف شرط باتوجه به یکسان بودن سطحی معنا هر کدام در جایگاه مخصوص خود است. در میان ادات شرط، «إن» و «إذا» جایگاه بالاتری دارند، زیرا «إن» افاده شک در شرط و «إذا» افاده یقین در شرط می­کند، اما در قرآن برای اغراض مختلف گاه جابه­جا به­کار رفته­اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی، تحلیلی به بررسی حروف «إن» و «إذا» در سوره زمر پرداخته و نتیجه حاصل آن بود که حرف «إن» در سوره زمر به­طور کامل از معنای اصلی آن خارج شده و بیشتر و با توجه به سیاق آیات سوره زمر که در باب توحید و معاد و انذار کفار و مشرکان است، با غرض توبیخ و سرزنش به­کار رفته است؛ «إذا» نیز با توجه به معنای آیات که برای عموم انسان‌ها است و درباره توحید و معاد بحث می­کند، به صورت کامل در جایگاه اصلی خودش به کار رفته است. همچنین افعال به کار گرفته شده برای «إذا» بیشتر ماضی است که گویا شرطِ در آینده، در گذشته اتفاق افتاده و برای «إن» غالباً مضارع است تا نشان دهد مطابق با غرض آیات، حدوثی است.
کلیدواژه‌ها
علم بلاغت؛ حروف شرط؛ حرف شرط «إن»؛ حرف شرط «إذا»؛ سوره زمر
مراجع
قرآن کریم

  • انصاری، ابن هشام(۲۰۰۱م)، شذور الذهب فی معرفة کلام العرب، بیروت: دار إحیا التراث العربی.
  • ابن جنی، ابوالفتح عثمان(۱۳۹۲)، الخصائص، ج۱، تحقیق: محمدعلی النجار، قم: ذوی القربی.
  • ابن عاشور، محمدطاهر(1984م)، تفسیر التحریر والتنویر، ج23و24، تونس: الدارالتونسیه للنشر.
  • ابناسی، برهان­الدین(1984م)، نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور، ج16، قاهره: دارالکتب الإسلامیه.
  • استرآبادی، رضی­الدین(۱۹۸۲م)، شرح الکافیه فی النحو، چ۲، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • إیجی(۱۹۹۰م)، الفوائد الغیاثیه فی علوم البلاغه، قاهره: دارالکتب المصری.
  • بستانی، بطرس(بی­تا)، محیط المحیط، ج۱، بیروت: مکتبة لبنان.
  • بروجردی، مصطفی(۱۳۹۷)، تفسیر شمس، ج۸، قم: بوستان کتاب.
  • پاینده، ابوالقاسم(۱۳۹۲)، نهج الفصاحه، ترجمه علی­اکبر مظاهری، چ۳، قم: قدیسان.
  • تفتازانی، مسعود بن عمر(۱۳۹۵)، مختر المعانی، ج۲، ترجمه حسن عرفان، قم: هجرت.
  • الجارم و مصطفی امین(1392)، البلاغة الواضحة، ترجمه ابراهیم اقبالی، چ1، تهران: فرهنگ نما
  • جرجانی، عبدالقاهر(۱۴۰۸)، شرح الجمل فی النحو، تحقیق: خدیجه محمدحسین، مکه المکرمه: دانشگاه أم القری.
  • ــــــــــــــــــــــ(۱۹۶۱م)، دلائل الإعجاز، تحقیق: الشیخ محمد عبده و دیگران، قاهره: مکتبة القاهره.
  • جمالی، مصطفی(۱۳۹۶)، نقد مکاتب ادبی(محقق رضی)، ج۴، قم: دارالعلم.
  • ــــــــــــــــ(۱۳۹۶)، نقد مکاتب ادبی(ابن هشام)، ج۵، قم: دارالعلم.
  • حسن، عباس(1380)، النحو الوافی، ج1، چ2، مصر: دارالمعارف.
  • حسینی طهرانی، سید هاشم(۱۳۹۹)، علوم العربیه؛ علم نحو، ج۳، قم: دار زین­العابدین.
  • حمصی، محمدطاهر(2003م)، من نحو المبانی إلی نحو المعانی، دمشق: دارسعد الدین.
  • حمیده، مصطفی(۱۳۹۴)، نظام جمله در زبان عربی، ترجمه عدنان طهماسبی و دیگران، تهران: جهاد دانشگاهی.
  • درویش، محی­الدین(۱۳۹۳ش)، إعراب قرآن کریم و بیانه، ج۶، چ2، قم: ذوی القربی.
  • دسوقی، محمد بن عرفه(۲۰۰۹م)، حاشیة الدسوقی علی مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، ج۱، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
  • ــــــــــــــــــــ،(۱۴۲۸)، حاشیة الدسوقی علی مختصر السعد، ج۲، بیروت: مکتبة العصریة.
  • دقیق عاملی، معین(۱۳۹۷)، دروس فی البلاغه، ترجمه سیدحسین مداری، قم: عالمه.
  • رضایی، محمدعلی و دیگران(۱۳۹۱ش)، تفسیر قرآن مهر، ج۸، قم: دارالعلم.
  • زرکشی، محمدبن عبدالله(۱۹۹۰م)، البرهان فی علوم القرآن، ج۲، بیروت: دارالمعرفه.
  • زمخشری، محمودبن عمربن محمد(1391)، تفسیر کشاف، جلد4، ترجمه: مسعود انصاری، چ2، تهران: ققنوس.
  • سامرائی، محمدفاضل صالح(۱۴۳۴)، معانی النحو، ج۴و۱، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
  • سکاکی، یوسف بن ابی بکر(۱۹۸۲)، ، مفتاح العلوم، بغداد: دار الرساله.
  • سید قطب(1972م)، فی ظلال القرآن، ج5، قاهره: داالشروق.
  • سیوطی، جلال الدین(۱۹۵۱)، الإتقان فی علوم القرآن، چ۳، مصر: دار المصطفی البابی الحلبی.
  • شرباصی، أحمد(۱۳۹۴)، دایرة المعارف اخلاق قرآنی، ج۱، ترجمه محمد بهاء­الدین حسینی، سنندج: زانست.
  • صالح جمال، رباب(۱۴۲۶)، «إن و إذا و لمّا در سیاقات خیر و شر در قرآن کریم»، مجله دانشگاه أم‌القری، ج۱، ش۱، ص۱۰۲-۹۱.
  • طباطبائی، محمدحسین(1363)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی.
  • عمادی، أبی سعود محمدبن محمد(1928م)، إرشادالعقل السلیم إلی مزایا القرآن الکریم، ج7، قاهره: مکتبة الحسینیة المصریة.
  • فوده، علی(۱۹۷۵م)، «شرط به «إن» و «إذا» در قرآن کریم»، مجله دانشگاه بغداد، ص۶۸-۴۳.
  • مبرد، أبی عباس محمد بن یزید(۱۳۸۶)، المقتضب، تحقیق: محمد عبدالخالق عظیمه، قاهره.
  • متقی­زاده، عیسی و محمد کبیری(1435م)، «الجملة الشرطیة فی اللغة العربیة و مکانتها من سائر الجمل، مجله اللغة العربیة و آدابها»، مجله دانشگاه تهران پردیس فارابی، ص64-47.
  • مغنیه، محمدجواد(۱۳۹۷)، تفسیر کاشف، ج۶، ترجمه محمد دانش، چ۴، قم: بوستان کتاب.
  • هاشمی، أحمد(۱۳۹۲)، جواهر البلاغه، چ۶، تهران: الهام.
  • ــــــــــــــ،(۱۳۹۴)، ترجمه و شرح جواهر البلاغه، ترجمه حسن عرفان، چ۱۸، قم: بلاغت. 
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 276
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 200


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب