اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,286
تعداد مقالات9,667
تعداد مشاهده مقاله2,825,295
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,562,641
امین رعیا جزه, سمیه, عالم‌زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. (1404). فضایل امام علی (ع): بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی. مطالعات فلسفی کلامی, 13(33), 55-77. doi: 10.22034/mte.2022.13344.1617
سمیه امین رعیا جزه; هادی عالم‌زاده; یونس فرهمند; معصومعلی پنجه. "فضایل امام علی (ع): بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی". مطالعات فلسفی کلامی, 13, 33, 1404, 55-77. doi: 10.22034/mte.2022.13344.1617
امین رعیا جزه, سمیه, عالم‌زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. (1404). 'فضایل امام علی (ع): بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی', مطالعات فلسفی کلامی, 13(33), pp. 55-77. doi: 10.22034/mte.2022.13344.1617
امین رعیا جزه, سمیه, عالم‌زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. فضایل امام علی (ع): بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی. مطالعات فلسفی کلامی, 1404; 13(33): 55-77. doi: 10.22034/mte.2022.13344.1617

فضایل امام علی (ع): بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی

مطالعات تاریخی جهان اسلام
مقاله 3، دوره 13، شماره 33، خرداد 1404، صفحه 55-77
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mte.2022.13344.1617
نویسندگان
سمیه امین رعیا جزه1؛ هادی عالم‌زاده* 2؛ یونس فرهمند3؛ معصومعلی پنجه4
1دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه‍) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده است. حذف زنجیره اِسناد‌ها، نا هم‌خوانی برخی از گزارش‌ها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده هم‌عصر (المَغازی واقدی، السیرهُ النَبَویّه ابن هشام و...) و منابع موثّق و معتبر متأخّر بر یعقوبی (الارشاد شیخ مفید، الاستیعاب ابن عبدالبَرّ و...) و به ویژه ارائه گزارش‌های متفرّد و متشیّعانه یعقوبی بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات او را ضروری می‌سازد. بنابر یافته‌های پژوهش اگرچه روایات یعقوبی در باب تقدّم اسلام امام علی (ع) (جز یک روایت)، فداکاری در لیله المبیت، ازدواج امام علی (ع) با حضرت زهرا (س) به امر خدا، کتابت صلح حُدَیبیّه، حدیث ثقلین و... هم‌سو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در روایاتی چند با گزارش‌هایی متفاوت و گاه شاذّ مواجه می‌شویم که منابع آن‌ها نا معلوم و احتمالاً متأثّر از گرایش شیعی او یا دلایل نا‌شناخته دیگری است.
کلیدواژه‌ها
تاریخ‌نگاری یعقوبی؛ علی (ع)؛ تاریخ‌نگاری شیعی؛ فضایل علی (ع)؛ اعتبار سنجی روایات
مراجع
  1. قرآن کریم
  2. آل‌غازی، عبدالقادر (1382) بیان‌المعانی، دمشق: مطبعه الترقی.
  3. آیتی، محمد ابراهیم (1374) تاریخ یعقوبی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (1404) شرحُ نَهجِ البَلاغَه، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
  5. ابن اثیر، ابوالحسن عزالدین (1409) اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت:دارالفکر.
  6. ابن‌البیع، ابوعبدالله‌حاکم‌بن‌محمد (1411) المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  7. ابن‌جُزَی، ابوالقاسم محمد بن‌ احمد (1416) التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق عبدالله الخالدی، بیروت: شرکه دارالارقم‌ بن‌ ابی‌الارقم.
  8. ابن‌خطیب رازی، فخرالدین محمد (1420) التفسیر الکبیر، بیروت:دار احیاء التراث العربی.
  9. ابن حِبّان، ابوحاتم بُستی (1393) الثِقات، حیدرآباد دکن: دایره المعارف العثمانیه.
  10. ابن حَجَر، احمد بن علی عَسقَلانی (1325) تَهذیب التَهذیب، بیروت: دارصادر.
  11. .................................................... (بی‌تا) الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد الموجود، مقدمه عبدالفتاح ابوسنه و محمد عبدالمنعم بری.
  12. ابن حنبل، ابوعبدالله شیبانی (1403) فضائل الصحابه، تحقیق وصی الله محمد عباس، بیروت: مؤسسه الرساله.
  13. ابن سعد، محمد (1410) الطَبَقات الکُبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  14. ابن شهر آشوب، مناقبُ آلِ ابی طالبٍ (1379) تحقیق و تصحیح محمد حسین آشتیانی و هاشم رسولی، قم: علامه.
  15. ابن الصلاح، عثمان بن عبدالرحمان (1423) معرفهُ انواعِ علوم الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  16. ابن‌ضُرّیس، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ ایوب‌ (1408)، فضائل‌القرآن و ما انزل من القرآن بمکه و ما انزل بالمدینه، تحقیق غزوه بدیر، دمشق: دارالفکر.
  17. ابن‌عبدالبر، یوسف‌ بن‌عبدالله (1412) الِاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت:دارالجیل.
  18. ابن‌عساکر، ابوالقاسم‌ علی (1415) تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن‌ غرامه العمروی، قم: دارالفکر.
  19. ابن قتیبه، ابوعبدالله محمد (1992) المعارف، تحقیق ثروت عکاشة، قاهره: الهیئه المصریه العامه الکتاب.
  20. ابن هشام، عبدالملک حِمیَری (بی‌تا) السیرهُ النَبَویَّه، تحقیق مصطفی السقاء ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: دارالمعرفه.
  21. ابن مَغازِلی، ابوالحسن علی بن محمد (1424) مناقبُ امیرالمؤمنین علیِ بن ابی طالبٍ، تحقیق ابوعبدالرحمان ترکی بن عبدالله الوادعی، صنعاء: دارالآثار.
  22. ابوحاتم، حَنظلی رازی (1271) الجَرحُ والتَعدیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  23. ابوشُهبَه، محمد بن سُوَیلَم (بی‌تا) الوسیطُ فی علومِ و مصطلحِ الحدیث، دارالفکر العربی.
  24. ابونعیم اصبهانی، احمدبن‌اسحاق (1406) دلائل النبوه لأبی نعیم الاصبهانی، تحقیق محمد رواس قلعه‌جی، عبدالله‌عباس، بیروت: دار النفائس.
  25. برقی، احمد بن محمد (1342) الرجال، تهران: دانشگاه تهران.
  26. بلاذری، احمد بن یحیی (1974م) اَنسابُ الاَشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  27. بیهقی، ابوبکر (1421) السنن الکبری، تحقیق حسن عبدالمنعم شلبی، مقدمه عبدالله‌بن‌عبدالمحسن الترکی، بیروت: الرساله.
  28. بیهقی، ابراهیم ‌بن ‌محمد (1420) المحاسن و المساوی، حاشیه عدنان علی، بیروت: دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون.
  29. ترمذی، محمد بن عیسی (1395) سُنَن التَرمَذی، تحقیق و تعلیق احمد محمد شاکر، محمد فؤاد عبدالباقی و ابراهیم عطوه، مصر: شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی.
  30. ثعالبی، عبدالملک بن محمد (1413) یَتیمَه الدَّهر فی مَحاسن اهلِ العصر، تحقیق مفید محمد قمحیه، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه.
  31. ثعلبی، ابواسحاق احمدبن‌محمد (1422) الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق امام ابی‌محمد‌بن‌عاشور، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  32. جوهری، ابوبکر احمد بن ‌عبدالعزیز (بی‌تا) السقیفه و الفدک، روایة عزّالدین عبدالحمید ابی‌الحدید المعتزلی، مقدمه و تحقیق محمدهادی امینی، تهران: مکتبة النینوی الحدیثه.
  33. جوینی، ابراهیم ‌بن‌ محمد حمویی (1400) فرائد السمطین، بیروت،: مؤسسه المحمودی.
  34. خطیب بغدادی، احمد بن علی (1417) تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادرعطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  35. خویی، ابوالقاسم (بی‌تا) البیان فی تفسیر القرآن، قم: دارالزهراء.
  36. .......................... (1413) معجمُ رجالِ الحدیث و تفصیلُ طبقاتِ الرواه.
  37. دارقطنی، ابوالحسن علی‌بن‌دینار (1406) المؤتلف و المختلف، تحقیق موفق ‌بن‌ عبدالله‌ بن‌ عبدالقادر، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  38. ذهبی، ابوعبدالله شمس الدین (بی‌تا) المغنی فی الضعفاء، تحقیق نورالدین عتر.
  39. ......................................... (1427) سیر اعلام النبلاء، قاهره: دارالحدیث.
  40. ریاحی، محمد حسین، «علل وسعت اخبار و فضایل امام علی بن ابی طالب (ع) در "تاریخ یعقوبی" »، اخلاق، ش 4 و5 ، زمستان 1379 و بهار 1380، 126-137.
  41. زرکلی، خیرالدین (1989م) الاعلام (قاموسُ تَراجمِ لأشهُر الرجالِ و النساءِ من العربِ و المُستَعربین و المُستشرقین)، بیروت، لبنان: دارالعلم للملایین.
  42. سجادی، صادق و عالم زاده، هادی (1382) تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران: سمت.
  43. سجستانی، ابوبکر بن‌ ابی داود (1423) کتاب المصاحف، قاهره: الفاروق الحدیثه للطباعه و النشر.
  44. سیوطی، جلال‌الدین (1394) الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: الهیئه المصریه العامه الکتاب.
  45. شیخ صدوق، ابوجعفرمحمدبن‌علی (بی‌تا) عیون اخبار الرضا، تحقیق و تعلیق علامه شیخ حسین الاعلمی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  46. ................................................... (1362) الخصال، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین.
  47. ................................................... (1395) کمال‌الدین و تمام النعمه، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران: اسلامیه.
  48. ................................................ (بی‌تا) الامالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیة، مؤسسه البعثه.
  49. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1414) الأمالی، تحقیق و تصحیح مؤسسه البعثة، قم: دار الثقافه.
  50. .............................................. (بی‌تا) التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت:احیاء التراث العربی.
  51. شیخ کلینی، محمد بن یعقوب (1407) الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  52. شیخ مفید، محمد بن محمد (1413) الارشادُ فی معرفهِ حُجَجِ الله علی العباد، تحقیق و تصحیح مؤسسه آل البیت، قم: کنگره شیخ مفید.
  53. ......................................... (1414) اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم: دارالمفید.
  54. طبرانی، ابوالقاسم‌ سلیمان‌بن‌احمد (بی‌تا) المعجم الکبیر، تحقیق حمدی‌بن‌عبدالمجیدالسلفی، قاهره: مکتبه ابن‌تیمیه.
  55. طَبرِسی، فضل بن حسن (1417) اِعلامُ الوُری بأعلام الهدی، تحقیق و تصحیح مؤسسه آل البیت، قم: آل البیت.
  56. .................................. (بی‌تا) مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دارالمعرفه.
  57. طبری صغیر، محمد بن‌ جریر (1413) دلائل الامامه، تحقیق و تصحیح قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسه البعثه، قم: بعثت..
  58. طبری، محب‌الدین (1428) ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قم: مؤسسه دارالکتاب الاسلامی.
  59. ........................... (بی‌تا) الریاض النضره فی مناقب العشره، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  60. طبری، محمد بن جریر (1387) تاریخُ الاُمَم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث.
  61. طیّبی، محمد، «تاریخ‌نگاری یعقوبی سیری در روش و درونمایه»، معرفت، ش77، اردیبهشت 1383، 75-78.
  62. عِجلی کوفی، ابوالحسن احمد بن عبدالله (1405) تاریخُ الثقات، الطبعة الاولی.
  63. علامه امینی، عبدالحسین احمد (بی‌تا) الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  64. عیاشی، محمدبن‌مسعود (1380) تفسیر العیاشی، تحقیق و تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: مطبعه العلمیه.
  65. فیروزآبادی، مرتضی (1424) فضائلُ الخمسه مِن الصِحاحِ السته، منشورات فیروزآبادی.
  66. فیض کاشانی، ملا محسن (بی‌تا) التفسیر الصافی، تصحیح و مقدمه علامه حسین الاعلمی، تهران: منشورات مکتبه الصدر.
  67. قُرطُبی، شمس الدین (1405) تفسیرالقُرطُبی، تحقیق ابواسحاق ابراهیم اطفیش، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  68. قمی، علی بن ابراهیم (1404) تفسیر القمی، تحقیق و تصحیح طیب موسوی جزائری، قم: دارالکتاب.
  69. قمی، ابوجعفرمحمد بن‌ حسن‌ (بی‌تا) بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد، تحقیق میرزا محسن کوچه‌باغی، تهران: منشورات الاعلمی.
  70. کَشّی، محمد بن عمر (بی‌تا) اختیارُ معرفه الرجال، تحقیق مهدی رجایی، تصحیح محمد باقر بن محمد میرداماد، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
  71. کوفی، فرات (1410) تفسیر فرات الکوفی، تحقیق و تصحیح محمدکاظم، تهران: مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الارشاد الاسلامی.
  72. متقی هندی، علی‌بن‌حسام‌الدین (1401) کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تحقیق بکری حیانی و صفوه السقا، بیروت: مؤسسه الرساله.
  73. مجلسی، محمد باقر (1403) بِحارالانوار، تحقیق سید ابراهیم المیانجی و محمد باقر البهبودی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  74. محمد بیگی، سپیده، «بررسی و نقد روش تاریخ‌نگاری یعقوبی؛ مطالعه موردی تاریخ یعقوبی، پژوهشنامه تاریخ، سیاست و رسانه، سال دوم، ش 3، پاییز 1398، 321-344.
  75. مسلم، حجاج نیشابوری (بی‌تا) المسندُ الصحیحُ بنقل العدل عن العدل الی رسول الله، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
  76. مقاتل ‌بن‌ سلیمان، ابوالحسن (1422) تفسیر مقاتل ‌بن‌ سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التراث.
  77. نجاشی، احمد بن علی (1365) رجالُ النَجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، مؤسسه النشر الاسلامی.
  78. ندیم، محمد بن اسحاق (بی‌تا) الفهرست، بیروت: دارالمعرفه.
  79. نسائی،احمدبن‌شعیب‌ (1396) الضعفاء و المتروکون، تحقیق محمود ابراهیم زاید، حلب:دارالوعی.
  80. نسائی، احمد بن شعیب (1406) خَصائصُ امیرِالمؤمنین علیِ بن ابی طالبٍ، تحقیق احمد میرین البلوشی، کویت: مکتبه المعلا.
  81. واقدی، محمد بن عمر (1409) المَغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت: مؤسسه الاعلمی..
  82. واحدی نیسابوری، ابوالحسن علی‎‌ بن‌ احمد (1411) اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونی زغلول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  83. واقدی، محمد بن عمر (1410) الردة مع نبذة من فتوح العراق و ذکر المثنی بن الحارثة الشیبانی، تحقیق یحیی‌بن‌الحبوری، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  84. هلالی، سلیم‌بن‌قیس (1405) کتاب سلیم‌ بن‌ قیس هلالی، قم: هادی.
  85. هیثمی، ابوالحسن نورالدین (1414) مجمع الزوائد و منبع الفوائد، تحقیق حسام‌الدین قدسی، قاهره: مکتبه القدسی.
  86. یاقوت حموی، شهاب الدین (1993م) مُعجم الاُدباء، تحقیق احسان عباس، بیروت: دارالکتب الحدید.
  87. یعقوبی، احمد بن اسحاق (1379) تاریخُ الیعقوبی، بیروت: دارصادر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 193


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب