اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,317
تعداد مقالات9,878
تعداد مشاهده مقاله2,898,700
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,615,375
رضایی اصفهانی, محمدعلی, اردلان, محمدصادق. (1401). تحلیل کارکردهای جریان ادبی معاصر قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 16(31), 9-32. doi: 10.22034/qve.2023.7615
محمدعلی رضایی اصفهانی; محمدصادق اردلان. "تحلیل کارکردهای جریان ادبی معاصر قرآن". مطالعات فلسفی کلامی, 16, 31, 1401, 9-32. doi: 10.22034/qve.2023.7615
رضایی اصفهانی, محمدعلی, اردلان, محمدصادق. (1401). 'تحلیل کارکردهای جریان ادبی معاصر قرآن', مطالعات فلسفی کلامی, 16(31), pp. 9-32. doi: 10.22034/qve.2023.7615
رضایی اصفهانی, محمدعلی, اردلان, محمدصادق. تحلیل کارکردهای جریان ادبی معاصر قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 16(31): 9-32. doi: 10.22034/qve.2023.7615

تحلیل کارکردهای جریان ادبی معاصر قرآن

قرآن و علم
دوره 16، شماره 31، اسفند 1401، صفحه 9-32    اصل مقاله (678.79 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/qve.2023.7615
نویسندگان
محمدعلی رضایی اصفهانی1؛ محمدصادق اردلان* 2
1استاد جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران
2دانشجوی مدرسی معارف اسلامی، گرایش قرآن ومتون اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران
چکیده
یکی از گرایش‌های تفسیر قرآن کریم، گرایش نواعتزالی مصر یا تفسیر ادبی است که با توجّه به تخصّص یک مفسّر یا علاقه شخصی خود، اساساً به کاوش علوم ادبی در قرآن مانند صرف، نحو، لغت و بلاغت می‌پردازد و با تکیه بر این علوم ادبی، آیات قرآن را تحلیل کرده و قرآن را تفسیر می‌کند. تفسیر ادبی، تغییر و تحوّلات چشمگیری را پشت سر گذاشته و نهایتاً در عصر جدید به شکوفایی و تکامل رسیده است. این جریان که با ظهور طه حسین در مصر آغاز گردید، در ادامه توسّط امین خولی و شاگرد او بنت الشاطی ادامه یافت و در افکار نصر حامد ابوزید به اوج خود رسید. نخستین هدف این تفاسیر، فهم ادبی خالص قرآن بدون هیچ پیش شرطی است. برای این گرایش تفسیری، عناصر شاخصی از قبیل نگاه سیستماتیک به آیات، عدم ترادف، تقدم قرآن بر قواعد ادبیاتی، عنایت به فرهنگ عصر نزول، مخالفت با تفسیر علمی به معنای خاص و ... ذکر شده است که تا حدود زیادی به تفسیر ادبی هویتی جدید بخشیده است. دراین نوشتار، سعی بر آن است که با مطالعه کتابخانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی، کارکرد هر عنصر در تفسیر قرآن کریم، به‌صورت تفصیلی مورد واکاوی قرار گرفته و بیان گردد.
کلیدواژه‌ها
تفسیر ادبی معاصر؛ بلاغت؛ نحو؛ تفسیر موضوعی؛ عنصر؛ خولی؛ عایشه عبد الرّحمن
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابوزید، نصرحامد، مفهوم النّص، بیروت: دارالبیضا، المرکز العربی الثّقافی. 1998م.
  3. ــــــ، معنای متن، ترجمه: مرتضی کریمی‌نیا، تهران: انتشارات طرح نو، 1380.
  4. اسعدی، محمّد، سایه‌ها و لایه‌های معنایی، قم: بوستان کتاب، 1385.
  5. ــــــ، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1397.
  6. الانباری، ابوطالب، دائرةالمعارف الاسلامیّة الکبری، تهران: مرکز دایرة المعارف الاسلامیّة الکبری، 1382.
  7. ابن‌عاشور، محمّد، التّحریر و التّنویر، تونس: الدّار التّونسیه للنّشر، 1984م.
  8. ابن‌جنّى، عثمان، الخصائص، به کوشش محمّد على النجار، بیروت: دارالهدى، بی‌تا.
  9. ابن‌تیمیّه، احمد، مجموعه تفسیر شیخ الاسلام ابن‌تیمیّه، ویرایش عبدالصّمد، صیرف الدّین، بمبئی: مطبعة قاف، 1945.
  10. ابن‌قیّم الجوزی، إعلام الموقعین عن رب العالمین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1411ق.
  11. بنت‌الشاطی، عبدالرّحمن عایشه، الاعجاز البیانی للقرآن، القاهرة، دارالمعارف، ۱۴۰۴ق.
  12. ــــــ، التّفسیر البیانی، القاهرة، دارالمعارف، 1962م.
  13. ــــــ، اعجاز بیانی، ترجمه حسین صابری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1376.
  14. خلف‌الله، محمّد احمد، الفن القصصی فی القرآن الکریم، قاهره: 1953، 1965.
  15. خولی، امین، «تفسیر»، دائرةالمعارف الاسلامیّه: 5، ترجمه: احمد شنتاوی و دیگران، بیروت: دارالمعرفة، ۱۹۳۳م.
  16. ــــــ، «البلاغه»، دائرةالمعارف الاسلامیّه: 4، ترجمه: احمد شنتاوی و دیگران، بیروت: دارالمعرفة، ۱۹۳۳م.
  17. ــــــ، مناهج تجدید، بیروت: دارالمعرفة، ۱۹۶۱م.
  18. ــــــ، التّفسیر و معالم حیاته و منهجه الیوم، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
  19. ذهبی، محمدحسین، التّفسیر والمفسّرون، قاهرة، دارالکتب الحدیثة / دارالکتب الحدیث، چ2، 1976م/ بى‏جا: مکتبة الوهبه، ۱۳۹۶ق.
  20. رضایی‌اصفهانی، محمّد علی، منطق تفسیر قرآن: 2، قم: پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص)، 1398ش.
  21. ــــــ، منطق تفسیر 4، قم: پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص)، 1395ش.
  22. رشیدرضا، محمّد، تفسیر القرآن الکریم الشّهیر بتفسیر المنار، چاپ دوم، بیروت: دارالمعرفه، بی‌تا.
  23. رومی، فهد بن عبدالرّحمن بن سلیمان، اتّجاهات التّفسیر فی القرن الرّابع عشر، چاپ سوم، بیروت: مؤسّسة الرّسالة، 1418ق.
  24. زارع، آفرین؛ قاسمی، احمد، «مقایسه دو تفسیر ادبی کشّاف و تفسیر بیانی»، پژوهش نامه قرآن و حدیث، شماره نهم، پاییز و زمستان 1390.
  25. زرکشی، محمّد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، ویرایش: محمّد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دار احیاء الکتب العربیّه، 1957م.
  26. زمخشری، جارالله، الکشّاف، قم: منشورات البلاغه، بی‌تا.
  27. زرقانی، محمد، مناهل العرفان فی علوم القرآن، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، بی‌تا.
  28. سعفان، کامل علی، المنهج البیانی فی تفسیر القرآن، مصر: مکتبة الانجلو، ۱۹۸۱م.
  29. سبحانی، جعفر، منشور جاوید قرآن، قم: مؤسّسة امام صادق (ع)، ۱۳۸۳ش.
  30. سعید، عبدالستار فتح‌الله، المدخل الی التفسیر الموضوعی، قاهرة، دارالتوزیع والنشر الاسلامیّة، ۱۴۱۱ق.
  31. سیوطی، جلال الدّین، الاتقان فی علوم القرآن، دمشق، بیروت: دار ابن‌کثیر، 1414ق.
  32. الشّرقاوی، عفّت، الفکر الدینی فی مواجهة العصر، مکتبة الشّباب، ۱۹۷۶م.
  33. شاطبی، ابراهیم موسی بن محمّد الغرناطی، الموافقات، محقّق: ابوعبیده، مشهور بن آل سلمان، بیروت: دارالمعرفه، 1415ق.
  34. شاکر، محمّدکاظم؛ ساکی، نانسی، «بنت‌الشاطی و ساماندهی تفسیر ادبی»، تحقیقات علوم و حدیث دانشگاه الزّهراء (س)، سال یازدهم، شماره4، پیاپی 24، 1393.
  35. شریف، محمّد ابراهیم، اتّجاهات التّجدید، القاهرة، دارالتّراث، ۱۴۰۲ق.
  36. صدر، سیدمحمدباقر، المدرسة القرآنیه، به کوشش لجنة التّحقیق، مرکز الابحاث والدّراسات، ۱۴۲۱ق.
  37. طه‌حسین، فی الصّیف، در المجموعة الکاملة لمؤلّفات الدّکتور طه حسین، بیروت: 1974.
  38. ــــــ، من تاریخ الادب العربی، بیروت: دارالعلم للملایین، ۱۹۹۱م.
  39. طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1417ق.
  40. طیّب‌حسینی، محمود، «تأمّلاتی در گرایش تفسیر ادبی معاصر»، قرآن شناخت، شماره2، 1388ش.
  41. ــــــ، «امین خولی و مؤلّفه های تفسیر ادبی»، مشکوة، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، ش2 (پیاپی 99)، تابستان 1387ش.
  42. ــــــ، «واکاوی پیوند تفسیر و تحلیل‌های اجتماعی در مکتب ادبی معاصر، دوفصلنامه علمی-پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، س12، ش24، 1399ش.
  43. عمر ابوحجر، احمد، التّفسیر العلمی فی المیزان، بیروت: دارالقتیبه، 1991م.
  44. عطّار، داود، موجز علوم القرآن، تهران: مؤسّسة قرآن الکریم، 1403ق.
  45. فخررازى، المحصول فى علم الاصول، به کوشش: طه جابر، بیروت: الرّسالة، 1412‌ق.
  46. قاسمپور، محسن؛ پویازاده، اعظم؛ ایمانی، محدّثه، «بازنگری مبانی و روش تفسیر ادبی معاصر؛ از منظر امین خولی»، علوم قرآن و حدیث، آموزه‌های قرآنی، بهار و تابستان، شماره 25، 1396.
  47. کریمی‌نیا، مرتضی، «امین خولی و بنیادگذاری مکتب ادبی در تفسیر»، برهان و عرفان، شماره 6، زمستان1389.
  48. لجنة ترجمة دائرةالمعارف الاسلامیّة، ابراهیم خورشید، دکتر عبدالحمید یونس، حسن عثمان؛ دائرةالمعارف الاسلامیّة: 7، ط1، بیروت: دارالکتب اللبنانی، بی‌تا.
  49. مصباح‌یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، قم: در راه حق، ۱۳۷۳ش.
  50. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسّران، قم: التّمهید، ۱۳۷۳ش.
  51. مکارم‌شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، ۱۳۷۴ش.
  52. ــــــ، تفسیر به رأی و هرج و مرج ادبی، قم: مؤسّسه مطبوعاتی هدف، بی‌تا.
  53. معرفت، محمّد هادی، التّفسیر و المفسّرون فی ثوبه القشیب، 1418ق.
  54. مسلم، مصطفی، مباحث فی التّفسیر الموضوعی، دمشق: دارالقلم، ۱۴۱۰ق.
  55. المنجد، محمّد نورالدّین، التّرادف فى القرآن الکریم بین النّظریة والتطبیق، دمشق: المطبعة العلمیة، 1417‌ق.
  56. نصری، عبدالله، «ابوزید و قرائت متن در افق تاریخی»، قبسات، شماره23، بهار1381.
  57. نوفل، عبدالرّزاق، القرآن و العلم الحدیث، بیروت: دار الکتاب العربی، 1973م.
  58. نیشابوری، نظام‌الدّین بن محمّد، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب الاسلامیّة، 1416ق.
ویلانت، رتراود، «جریان‌شناسی تفاسیر قرآن در دوره معاصر»، ترجمه: مهرداد عبّاسی، آینه پژوهش، شماره 86، خرداد و تیر1383ش. 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 282
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 310


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب