اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,769,951
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,228
قاسمی حامد, مرتضی. (1401). اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی. مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), 223-248. doi: 10.22034/pht.2023.12417.1281
مرتضی قاسمی حامد. "اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 17, 1401, 223-248. doi: 10.22034/pht.2023.12417.1281
قاسمی حامد, مرتضی. (1401). 'اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی', مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), pp. 223-248. doi: 10.22034/pht.2023.12417.1281
قاسمی حامد, مرتضی. اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 9(17): 223-248. doi: 10.22034/pht.2023.12417.1281

اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 9، شماره 17، اسفند 1401، صفحه 223-248    اصل مقاله (14.61 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pht.2023.12417.1281
نویسنده
مرتضی قاسمی حامد*
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران
چکیده
در جوامع روایی و تفسیری، ذیل آیۀ 42 سوره یوسف، روایاتی پیرامون توسل یوسف ع به زندانی و در نتیجه فراموشی یاد خدا و عقوبت ایشان با طولانی‌شدن حبس بیان شده است. تعاضد مضمونی آنها با یکدیگر و طرق متعددشان می‌تواند تا‌ حدودی بیانگر صحت سندی و مضمونی واقعه مذکور باشد؛ در حالی‌ که بررسی اسانید و متون این روایات نشان می‌دهد هیچ‌‌کدام قابل استناد نیستند و عمده آنها دچار ضعف سند بوده و از مشکلات محتوایی برخوردارند. این روایات از لحاظ سندی موقوف، مقطوع، منقطع، مرفوع، مرسل و معلق بوده، یا دارای راویان ضعیف یا مجهول می‌‌باشند. متن آنها نیز با آیات قرآن در تضاد هستند و در آنها مطالب اختلافی، شاذ، غیر قابل قبول و دور از ذهن وجود دارد. همچنین در مقابل آنها روایات متعارض دیده می‌شود که تفسیر صحیحی از آیه ارائه کرده است. به‌نظر می‌‌رسد ریشۀ این روایات به کعب‌الأحبار برسد؛ زیرا او نسبت به بقیه راویان از قدمت بیشتری برخوردار است. بنابراین بعد از او راویان دیگر و جاعلان حدیث به نقل روایت او و شاخ‌وبرگ دادن به آن پرداخته‌‌اند. وجود مشابهت بسیار بین روایات این جریان با یکدیگر، این نظریه را تقویت می‌‌کند. البته باید گفت در کتاب مقدس نیز از این جریان خبری نیست. پس این روایت از جمله اسرائیلیاتی است که ریشه‌ای در کتاب مقدس ندارد و کعب‌الأحبار آن را از کتاب مقدس دریافت نکرده است.
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ حضرت یوسف(ع)؛ توسل به زندانی؛ روایات فریقین؛ اسرائیلیات
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. آرام، محمدرضا، «بررسی داستان حضرت یوسف ع در تفاسیر قرآن با نگاهی به تورات»، مجله صحیفه مبین، شماره 38، 1385ش.
  3. آلوسى، محمود بن عبدالله، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ‏ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
  4. ابن‌ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد، العقوبات، بیروت: دارابن‌حزم، 1416ق.
  5. ابن‌ابى‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، عربستان‏: مکتبة نزار مصطفى الباز، 1419ق.
  6. ابن‌ابی‌زمنین، محمد بن عبدالله، تفسیر القرآن العزیز، قاهره: الفاروق الحدیثة، 1423ق.
  7. ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دارالکتاب العربی، 1422ق.
  8. ابن‌حبان، محمد بن حبان، صحیح ابن‌حبان بترتیب ابن‌بلبان، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1414ق.
  9. ابن‌حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، حلب: دارالرشید، 1406ق.
  10. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، هند: مطبعة دائرة المعارف النظامیة، 1326ق.
  11. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1420ق.
  12. ابن‌داود حلی، حسن بن علی، رجال ابن‌داود، تهران: دانشگاه تهران، 1383ق.
  13. ابن‌سیده، على بن اسماعیل، المحکم والمحیط الأعظم، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1421ق.
  14. ابن‌عادل، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
  15. ابن‌عطیه‌اندلسى، عبدالحق بن غالب‏، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1422ق.
  16. ابن‌فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  17. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، مکه: دارطیبة، 1420ق.
  18. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارصادر، 1414ق.
  19. ابوشهبه، محمد بن محمد، الاسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفسیر، قاهره: مکتبة السنة، 1426ق.
  20. ازهرى، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1421ق.
  21. ایروانی، جواد، «داستان یوسف پیامبر ص، اسوه‌های عملی و پیرایه‌های خرافی»، مجله الهیات و حقوق، شماره 30، 1387ش.
  22. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دمشق: دارطوق النجاة، 1422ق.
  23. برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، تهران: دانشگاه تهران، 1383ق.
  24. بغدادى، على بن محمد، لباب التأویل فى معانى التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
  25. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، مکه: دارطیبة، 1417ق.
  26. بوصیری، احمد بن ابی‌بکر، إتحاف الخیرة المهرة بزوائد المسانید العشرة، ریاض: دارالوطن، 1420ق.
  27. بیهقی، احمد بن حسین، الزهد الکبیر، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة، 1996م.
  28. ثعلبى نیشابورى، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ‏ بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1422ق.
  29. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین، 1376ق.
  30. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1411ق.
  31. حقى بروسوى، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر، بى‌‌تا.
  32. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، قم: دارالذخائر، 1411ق.
  33. خطیب شربینی، محمد بن احمد، السراج المنیر، قاهره: مطبعة بولاق، 1285ق.
  34. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دارالمعرفة، 1382ق.
  35. راغب‌اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم؛ بیروت: الدار الشامیة، 1412ق.
  36. راوندی، سعید بن هبةالله، قصص الانبیاء، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1409ق.
  37. رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1990م.
  38. رهبری، حسن، «یوسف ع، رزم آزمای معرکه نفس»، مجله پژوهش‌های قرآنی، شماره 58، 1388ش.
  39. سمرقندی، نصر بن محمد، بحر العلوم، بی‌‌جا، بی‌‌نا، بی‌تا.
  40. سیوطى، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى، 1404ق.
  41. شوکانى، محمد بن على، فتح القدیر، دمشق، دارابن‌کثیر؛ بیروت: دارالکلم الطیب، 1414ق.
  42. شیبانى، اسحاق بن مرار، کتاب الجیم، قاهره: الهیئه العامة لشئون المطابع الامیریة، 1975م.
  43. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب، 1414ق.
  44. صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله، جمال انسانیت یا تفسیر سوره یوسف، تهران: امید فردا، 1385ش.
  45. صنعانی، عبدالرزاق بن همام، تفسیر القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
  46. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
  47. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ‏ بیروت: ‏دارالمعرفة، 1412ق.
  48. طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف: مکتبة المرتضویة، 1356ق.
  49. طوسی، محمد بن حسن، رجال الشیخ الطوسی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
  50. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ق.
  51. فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1420ق.
  52. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: دارالهجرة، 1409ق.
  53. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
  54. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ریاض: دارعالم الکتب، 1423ق.
  55. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، 1404ق.
  56. کلاباذی، محمد بن ابی‌اسحاق، بحر الفوائد، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1420ق.
  57. کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه: فاضل خان همدانی، ویلیام گلن و هنری مرتن، تهران: اساطیر، 1380ش.
  58. مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  59. مظهرى، محمد ثناءالله، ‏التفسیر المظهرى، پاکستان‏: مکتبة رشدیة، 1412ق.
  60. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، قم: تمهید، 1380ش.
  61. میبدی، احمد بن ابی‌سعد، کشف الاسرار وعدة الابرار، تهران: امیرکبیر، 1371ش.
  62. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
  63. نعیم‌آبادی، حسین، «بررسی حوادث مربوط به یوسف ع و زلیخا در منابع»، مجله سخن تاریخ، شماره 10، 1389ش.
  64. نفیسی، شادی، و میرهاشمی، فاطمه سادات، «هم یوسف در پرتو روایات اهل‌بیت ع»، مجله تفسیر اهل‌بیتb، شماره 4، 1393ش.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 327
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 286


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب