اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,354
تعداد مقالات10,163
تعداد مشاهده مقاله3,093,975
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,729,387
شیخی, حمید, ملک افضلی اردکانی, محسن, حسینی, سید علیرضا. (1402). مبانی جرم‌انگاری «رانت اقتصادی» از منظر فقه. مطالعات فلسفی کلامی, 17(47), 57-80. doi: 10.22034/fvh.2022.13565.1594
حمید شیخی; محسن ملک افضلی اردکانی; سید علیرضا حسینی. "مبانی جرم‌انگاری «رانت اقتصادی» از منظر فقه". مطالعات فلسفی کلامی, 17, 47, 1402, 57-80. doi: 10.22034/fvh.2022.13565.1594
شیخی, حمید, ملک افضلی اردکانی, محسن, حسینی, سید علیرضا. (1402). 'مبانی جرم‌انگاری «رانت اقتصادی» از منظر فقه', مطالعات فلسفی کلامی, 17(47), pp. 57-80. doi: 10.22034/fvh.2022.13565.1594
شیخی, حمید, ملک افضلی اردکانی, محسن, حسینی, سید علیرضا. مبانی جرم‌انگاری «رانت اقتصادی» از منظر فقه. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 17(47): 57-80. doi: 10.22034/fvh.2022.13565.1594

مبانی جرم‌انگاری «رانت اقتصادی» از منظر فقه

مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق
دوره 17، شماره 47، شهریور 1402، صفحه 57-80    اصل مقاله (965.46 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/fvh.2022.13565.1594
نویسندگان
حمید شیخی1؛ محسن ملک افضلی اردکانی* 2؛ سید علیرضا حسینی3
1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
2استاد گروه حقوق، جامعة المصطفی العالمیة؛ مدرس مدعو واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
3استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی دلایل جرم‌انگاری رانت اقتصادی در فقه است. رانت پدیده‌ای است که امروزه بیشتر جوامع با دامنه‌ی گسترده‌ای از آثار مخرب آن، در ساحت‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و اطلاعاتی مواجه‌اند. «رانت» در ادبیات سیاسی به معنی اعطای امتیاز یا انحصار برای افرادی خاص است که گاه این امتیاز حق مسلّم و قانونی تلقی می‌شود، اما در علم اقتصاد ضد ارزش است و درآمد حاصل از آن نامشروع شمرده می‌شود. از آنجا که زمینه‌ساز بخش‌ عمده‌ای از رانت اقتصادی نیز زد و بندهای سیاسی است، جریان‌های سیاسی برای به خدمت گرفتن دولت در راستای منافع اقتصادی حزب، گروه و یا جریان‌های همگرای خود و گاه برای فشار بر دولت، درپی ایجاد رانت به شکل‌های گوناگون از جمله رانت اقتصادی هستند. با توجه به آسیب‌های عمده رانت اقتصادی در زیرساخت‌های مختلف جامعه، ضروری به نظر می‌رسید تا پژوهشی در این زمینه انجام شود و ضمن بررسی مفصل این آسیب‌ها، مبانی فقهی رانت اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش براساس روش توصیفی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای سامان یافته و بر این فرض استوار است که در قواعد فقه اسلامی دلایل متعددی بر جرم‌انگاری رانت را می‌توان یافت؛ قواعدی از قبیل قاعده لاضرر، اکل مال به باطل، قاعده حرمت اعانه بر اثم و ادله نهی از منکر. یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که از منظر فقه حکم تکلیفی رانت و ویژه‌خواری حرمت است و از لحاظ حکم وضعی نیز موجب ضمان رانت‌خواران است و باعث اختلال نظام اسلامی خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
رانت؛ رانت‌خواری؛ ویژه‌خواری؛ جرم‌انگاری
مراجع
قرآن کریم

نهج البلاغه

  • ابن الأثیر، مجدالدین(1399ق)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق: طاهر أحمد الزاوى/ محمود محمد الطناحی، بیروت: المکتبة العلمیة.
  • الازدى البصرى، ابوبکر محمد بن حسن(1987)، جمهرة اللغة، بیروت: دار العلم للملایین.
  • ازهری، محمدبن‌احمد(1421)، تهذیب اللغه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • انصاری، شیخ مرتضی(1377)، کتاب المکاسب، مبحث بیع، قم: مجمع الفکر الاسلامی..
  • آقابابایی، حسین(1384)، «گفتمان فقهی و جرم انگاری در حوزه جرائم علیه امنیت ملت و دولت»، مجله فقه و حقوق، س2، ش5.
  • بابایى احمد على(1382)، برگزیده تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • پارسایار، محمد رضا(1385)، فرهنگ فرانسه-فارسی، چ3، تهران: فرهنگ معاصر.
  • چهاربند، فرزانه و سبحانی، حسن(1397)، «تبیین رانت جویی از طریق مجاری قانونی با رویکرد اقتصاد سیاسی: تحلیلی بر قانون گذاری در نظام بانکی ایران»، مجلس و راهبرد، ش 25، ص: 113-69.
  • حاج‌یوسفی، امیرمحمد(1378)، دولت، نفت، و توسعه اقتصادی در ایران، چ2، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • حسینی، اسدالله(1398)، «بررسی رانت و مبارزه با رانت خواری از منظر نهج البلاغه»، معارف اسلامی و اقتصاد، ش9.
  • حسینى جرجانى، سید امیر ابوالفتوح(1362)، آیات الأحکام، تهران: نوید.
  • حلی، حسن بن یوسف(1414)، تذکرة الفقهاء چ1،‌ قم‌: مؤسسة آل‌البیتD.
  • حلی، حسن بن یوسف(1419)، نهایة الاحکام، چ1،‌ قم‌: مؤسسه آل‌البیتD‌.
  • حییم، سلیمان(1387)، فرهنگ بزرگ فارسی- انگلیسی، تهران: فرهنگ معاصر.
  • خراسانی، محمد کاظم(1409)، کفایة الاصول، به تصحیح مؤسسه آل‌البیتD، چ1، قم: موسسة آل البیتD.
  • درویش نوری کلاکی، نسرین، وزیری، مجید و یارم طاقلوسهرابی، مریم(1395)، «بررسی ماهیت پدیده رانت‌خواری در حقوق و مذاهب اسلامی»،. چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی در روسیه.
  • درویشی، فرهاد(1387)، «انقلاب اسلامی و رانت سیاسی»، علوم اجتماعی، ش42.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1416)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق: دارالقلم.
  • سردارآبادی، خلیل(1384)، «قدرت و رانت جویی سیاسی»، گزارش، ش167.
  • شریعت اصفهانی، فتح‌‎الله بن محمدجواد(بی‌تا)، قاعدة لا ضرر، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
  • شکرچی‌زاده، محسن(1380)، بررسی تطبیقی جرم انگاری، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تهران.
  • شیخ الاسلامی، محمدعلی، قبولی درافشان، محمد تقی و فخلعی، محمدتقی(1397)، «بررسی فقهی حکم درآمدهای ناشی از رانت»، آموزه‌های فقه مدنی، ش18، ص: 25-3.
  • شیخ الاسلامی، محمدعلی، قبولی درافشان، محمد تقی و فخلعی، محمدتقی(1400)، «بررسی فقهی حکم رانت خواری با استناد به قاعده لاضرر»، فقه و اصول، ش53، ص: 124-105.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین(1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ9، قم: جامعه مدرسین نشر الاسلامی.
  • طبرسی، فضل بن حسن(1377)، جوامع الجامع، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
  • طبرسی، فضل بن حسن(1384)، مجمع البیان، چ8، تهران: ناصر خسرو.
  • طریحى، فخر الدین بن محمد(1387)، مجمع البحرین، چ4، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • علامه مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  • ‌فراهیدى، خلیل بن احمد(1409)، کتاب العین، چ2، قم: مؤسسة دار الهجرة.
  • القزوینی الرازی، احمد بن فارس بن زکریا(1399)، معجم مقاییس اللغه، بیروت: دارالفکر.
  • کاظمی، مهین دخت(1383)، «رانت با نگاهی به این معضل در ایران»، تازه‌های اقتصاد 103.
  • کبریایی، سعید(1392)، فرهنگ انگلیسی/فارسی Oxford elementary learner's dictionary،چ12، تهران: کهکشان دانش/ آراد کتاب.
  • کجوری هرج، جواد(1398)، «اصلاح و کاهش زمینه‌های ایجاد رانت در فرآیند تصویب لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی ایران»، اقتصاد مقاومتی 4(7)، ص83-57.
  • مشکینی، میرزا علی(1396)، ترجمه قرآن، چ8، تهران: اسوه.
  • مصباح یزدی، محمدتقی(1393)، انسان سازی در قرآن، چ5، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی9.
  • مقدس‌اردبیلی، محمد بن‌ حمد(بی‌تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران: مکتبة المرتضویة.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1427)، دائرة المعارف فقه مقارن، چاپ اول‌، قم‌، ناشر مدرسه الامام على بن ابی‌طالبG.
  • ملک افضلی، محسن(1397)، قاعده حفظ نظام، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • منتظری، حسینعلی(1415)، دراسات فی المکاسب المحرمه، قم: تفکر.
  • موسوی خمینی، سید روح ‌الله(1410)، الرسائل، چ1، قم: اسماعیلیان.
  • نجفی جواهری، شیخ محمد حسن1362()، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • نراقی، احمدبن محمدمهدی(1387)،مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج14، قم: موسسه آل البیتD لاحیاء التراث/ موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
  • وحید بهبهانی، محمد باقر(1417)، الحاشیة علی مجمع الفائده و البرهان، قم: مؤسسه علامه وحید بهبهانی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 324
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 195


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب