اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,366
تعداد مقالات10,297
تعداد مشاهده مقاله3,208,605
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,792,466
علوی علی آبادی, فاطمه سادات, حسینی, بی بی زینب, علیشاهی, ابوالفضل, رضاداد, علیه. (1401). واکاوی تأثیر قاعده رجالی «الصحابة کلهم عدول» بر فتنه‌انگاری قتل عثمان بن عفان. مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), 33-70. doi: 10.22034/pke.2023.14488.1707
فاطمه سادات علوی علی آبادی; بی بی زینب حسینی; ابوالفضل علیشاهی; علیه رضاداد. "واکاوی تأثیر قاعده رجالی «الصحابة کلهم عدول» بر فتنه‌انگاری قتل عثمان بن عفان". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 17, 1401, 33-70. doi: 10.22034/pke.2023.14488.1707
علوی علی آبادی, فاطمه سادات, حسینی, بی بی زینب, علیشاهی, ابوالفضل, رضاداد, علیه. (1401). 'واکاوی تأثیر قاعده رجالی «الصحابة کلهم عدول» بر فتنه‌انگاری قتل عثمان بن عفان', مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), pp. 33-70. doi: 10.22034/pke.2023.14488.1707
علوی علی آبادی, فاطمه سادات, حسینی, بی بی زینب, علیشاهی, ابوالفضل, رضاداد, علیه. واکاوی تأثیر قاعده رجالی «الصحابة کلهم عدول» بر فتنه‌انگاری قتل عثمان بن عفان. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 9(17): 33-70. doi: 10.22034/pke.2023.14488.1707

واکاوی تأثیر قاعده رجالی «الصحابة کلهم عدول» بر فتنه‌انگاری قتل عثمان بن عفان

پژوهشنامه کلام
دوره 9، شماره 17، اسفند 1401، صفحه 33-70    اصل مقاله (1.18 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2023.14488.1707
نویسندگان
فاطمه سادات علوی علی آبادی* 1؛ بی بی زینب حسینی2؛ ابوالفضل علیشاهی3؛ علیه رضاداد4
1گروه عمومی، مجتمع آموزش عالی خواهران، نمایندگی خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران.
2دانشیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3دانشیار گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
4استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران
چکیده
عدالت صحابه، یکی از اصول اعتقادی اهل سنت است که بر اساس آن، همه صحابه، عادل بوده، لذا هر گونه انتقادی نسبت به ایشان ممنوع است. عدالت صحابه، یک توثیق عمومی رجالی بود که بنا به ضرورت­هایی در علم حدیث اهل سنت، به وجود آمد، ولی در سده پنجم هجری، متکلمان اهل سنت، این قاعده رجالی را تبدیل به یک اصل کلامی کردند و آن را پیش­فرضی در فهم تاریخ اسلام قرار دادند و تاریخ را به شکلی تحلیل و تفسیر کردند که این اصل مخدوش نگردد. مسئله فتنه­انگاری قتل عثمان بن عفان، یکی از مصادیق این نوع تحلیل تاریخی است. در این پژوهش مراحل شکل­گیری انگاره فتنه قتل عثمان بن عفان، با روش پدیدارشناسانه مورد بررسی قرار گرفته و مراحل تطور تاریخی فتنه­انگاری قتل عثمان بن عفان، از سده نخست هجری تا قرن پنجم هجری تبیین شده است. همچنین، مطالعه­ای تطبیقی بین شاخص­های فتنه و واقعه قتل عثمان، صورت گرفته تا تبیین گردد، اساساً آیا می­توان ماهیت رویداد قتل عثمان بن عفان را فتنه دانست. این پژوهش نشان داد بخشی ­از شاخص­های فتنه در قتل بن عثمان بن عفان، وجود نداشت و یکی از دلایل مهمی که در این رویداد مؤثر بوده، بی­تردید مسئله قرآن‌سوزی عثمان بوده است. در قرن پنجم، باقلانی نخستین کسی است که با فتنه نامیدن قتل عثمان، سکوت صحابه بر قتل وی را توجیه نموده و به زعم خود، عدالت عثمان را اثبات می­کند.
کلیدواژه‌ها
عدالت صحابه؛ فتنه؛ قتل عثمان بن عفان؛ توثیق عمومی
مراجع
قرآن کریم

نهج البلاغه

  • ابن ابی حاتم رازی(1371)، الجرح و التعدیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • ابن ابی شیبه کوفی، عبدالله بن محمد(1409)، المصنف، بیروت: دارالفکر.
  • ابن اثیر، مبارک بن محمد(1403)، جامع الاصول فی احادیث الرسول`، ج1، بیروت: دارالفکر.
  • ابن اثیر،(1966)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
  • ابن اعثم کوفی، محمد بن علی(1411)، الفتوح، بیروت: دارالاضواء.
  • ابن الوزیر، محمد بن ابراهیم(1415)، العواصم و القواصم، بیروت: الرسالة.
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(1416)، مجموعة الفتاوی، عربستان: مجمع الملک الفهد.
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی(1992)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی(بی‌تا)، کشف المشکل من حدیث الصحیحن، ریاض: دارالوطن.
  • ابن حبان، محمد بن حبان(1408)، الاحسان فی تقریب صحیح ابن حبان، بیروت: مؤسسه الرسالة.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی(1406)، توالی التأسیس، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن حجر هیثمی، احمد بن حجر( 1417)، الصواعق المحرقه، لبنان: مؤسسه الرسالة.
  • ابن حماد، نعیم بن حماد مروزی(1412)، تاریخ المدینه، قاهره: مکتبه التوحید.
  • ابن حمدون، محمد بن حسن(1996)، تذکرة الحمدونیه، بیروت: دار صادر،
  • ابن راهویه، اسحاق بن ابراهیم(1412)، مسند، مدینه: مکتبه الایمان.
  • ابن سبکی، عبدالوهاب بن علی(2009)، حاشیة شیح حسن عطار علی شرح الجلال المحلی علی جمع الجوامع، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن سعد، محمد بن سعد(1410)، طبقات الکبری، بیروت: دارصادر.
  • ابن شبة، عمر بن شبه نمیری (1410)، تاریخ المدینة، قم: دار الفکر.
  • ابن شبه، عمر بن شبه نمیری(1399)، المصنف، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن صلاح(1404)، مقدمه ابن الصلاح، دمشق: مکتبة الفارابی.
  • ابن عبدالبر، یوسف بن عبداالله(2000)، الاستذکار، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1387)، التمهید، مغرب: وزارة التعلیم الاوقاف و الشؤون.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(2000)، الاستذکار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1411)، الاستیعاب، بیروت: دارالجیل.
  • ابن عساکر، علی بن الحسن(1415)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر.
  • ابن فارس، احمد بن فارس(1404)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر(1408)، البدایة و النهایة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • ابوالقاسم کوفی، علی بن احمد(1373)، الاستغاثه فی البدع الثلاثه، تهران: مؤسسه اعلمی.
  • ابوحنیفه(1419)، الفقه الاکبر، امارات متحده عربی: مکتبة الفرقان.
  • ابوزید، بکربن عبدالله(1413)، التأصیل لاصول التخریج و قواعد الجرح و التعدیل، ریاض: دارالعاصمة.
  • ابوشهبه، محمد بن محمد(1406)، دفاع عن السنة و رد شبه المستشرقین و الکتاب المعاصرین، قاهره: مجمع البحوث الاسلامیة.
  • احمد بن حنبل(1403)، فضائل الصحابه، بیروت: مؤسسه الرسالة.
  • اردنی، احمد حسین یعقوب(بی‌تا)، نظریه عداله الصحابة، لندن: مؤسسه الفجر.
  • استوانیچ، ترایان(١٣٨٦)، روش تاریخی یا پارادیم آنال، مترجم: جهانگرد، تهران، نشر فضا.
  • اسود، محمد بن عبدالرزاق(2007)، شروط الراوی و الروایة عند اصحاب السنن، دمشق: دار طیبه.
  • اشعری(1413)، رسالة الی اهل الثغرب باب الابواب، عربستان: عماده البحث العلمی.
  • اشعری، علی بن اسماعیل(1397)، الابانة عن اصول الدیانة، قاهره: دار الانصار.
  • امام جمعه زاده، سید جواد(1391)، «تحلیل مفاهیم فتنه و جنگ نرم»، نشریه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، ش3، ص114-99.
  • أمحزون، محمد(2007)، تحقیق مواقف الصحابه فی الفتنه، ریاض: مکتبه الکوثر.
  • امینی، عبدالحسین(1977)، الغدیر، بیروت: دارالفکر الاسلامی.
  • آقابخشی، علی اکبر(1386)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار.
  • آمدی، علی بن ابی علی(بی‌تا)، الاحکام فی اصول الاحکام، ج2، بیروت: المکتب الاسلامی.
  • باتلی، احمد بن عبدالله(1425)، معرفة الصحابه عند المحدثین دراسة توثیقیة مقارنة، بیروت: مکتبة الرشد.
  • بارانی، محمد رضا(1395)، «کاربست روش پدیدار شناسی در مطالعات شیعی غربیان»، نشریه مطالعات تاریخی جهان اسلام، ش7، ص88-57.
  • باقلانی، ابوبکر محمدبن‌طیب(2001)، الإنتصار للقرآن، بیروت: دار ابن‌حزم.
  • باقلانی، ابوبکر محمدبن‌طیب(1407)، تمهید الأوائل، لبنان: مؤسسه الثقافیة.
  • بغدادی، عمر بن احمد (1415)، شرح مذاهب اهل السنة، بی‌جا: مؤسسة قرطبه.
  • بلاذری، احمد بن یحیی(1400)، انساب الاشراف، بیروت: دار الفکر.
  • بهنساوی، سالم(1409)، السنة المفتری، قاهره: دارالوفاء.
  • تمیمی، محمد بن احمد(2006)، المحن، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  • جبرین، عبدالله بن عبدالرحمن(بی‌تا)، شرح العقیدة الطحاویة، بی‌جا: بی‌نا.
  • جصاص حنفی، احمد بن علی(1414)، الفصول فی الاصول، کویت: وزارة الکویتیه.
  • جصاص حنفی، احمد بن علی(1405)، احکام القرآن، ج1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • جوزجانی، سعید بن منصور(1417)، تفسیر من سنن سعید بن منصور، بی‌جا: بی‌نا.
  • حسین سامی، شبر علی (1438)، علم علل الحدیث، بیروت: دار الولاء.
  • حسینی، بی‌بی زینب و همکاران(1400)، «نقش تاریخی جریان تدلیس سندی در بازیابی روایات امام صادقG از جوامع حدیثی اهل سنت»، مطالعات قرآن و حدیث، ش 2، ص320-289.
  • حسین، طه(1119)، الفتنه الکبری، مصر: دار المعارف.
  • حصه، بنت عبدالعزیز(1408)، الحدیث المرسل بین القبول و الرد، مکه: دار ابن حزم.
  • حطوری، مرتضی بن زید(1417)، عدالة الرواه و الشهود، صنعاء: مکتبة بدر.
  • حلبی، ابوصلاح(1417)، تقریب المعارف، بی‌جا، بی‌نا.
  • حلبی، ابو الصلاح تقی بن نجم(1404)، تقریب المعارف، قم: انتشارات الهادی.
  • حموی، یاقوت(1979)، معجم البلدان، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • خزرجی انصاری یمنی، علی بن الحسن(1411)، خلاصة تهذیب التهذیب الکمال، حلب: دارالبشائر الاسلامیة.
  • خلف، جمال محمود(1428)، تدوین و توثیق السنة النبویة فی حیاة الرسول`، عربستان: مکتبة الایمان.
  • خلیلی، جواد جعفر(2000)، من حیاة الخلیفه عثمان بن عفان، بیروت: الارشاد للطباعة.
  • خلیلی، جواد جعفر(بی‌تا)، السقیفه ام الفتن، بیروت: الارشاد للطباعة.
  • خویی، ابوالقاسم(1413)، معجم رجال حدیث شیعه، بی‌جا: بی‌نا.
  • دار قطنی، علی بن عمر(1405)، العلل الواردة فی الأحادیث النبویة، ریاض: دارالطیبه.
  • دارمی، عثمان بن سعید(1418)، نقض الامام ابی سعید، ج2، بی‌جا: مکتبة الرشد.
  • دوخی، یحیی بن عبدالحسن(1430)، عدالة الصحابة، قم: مجمع العالمی لاهل البیتD.
  • دینوری مالکی، احمد بن مروان(1419)، المجالسة و جواهر العلم، بحرین: جمعیة التربیة الاسلامیة.
  • ذهبی، محمد بن احمد(1407)، تاریخ اسلام، ج3، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • ذهبی، محمد بن احمد(1413)، سیر اعلام النبلاء، بیروت: الرسالة.
  • راوی، محمد(بی‌تا)، ملحمة الامام علیG، بیروت: داریوسف.
  • ربانی، محمد حسن(1396)، مناهج الفقهاء فی علم الرجال و دورها فی الفقه، قم: مجمع البحوث الاسلامیه.
  • رجبی، حسین(1385)، پیامدهای نظریه عدالت صحابه، قم: مؤسسه تحقیقاتی ولی عصرQ.
  • رفعت فوزی، عبدالمطلب(1400)، توثیق السنة، قاهره: جامعه قاهره.
  • رئیسی، عمران(1443)، عدالة الصحابة، زاهدان: دارالعلوم.
  • زرکشی، بدرالدین(1414)، البحر المحیط فی اصول الفقه، بی‌جا: دارالکتبی
  • زمانی، محمد حسن(1381)، عدالت صحابه، قم: بوستان کتاب.
  • زیدان، جرجی(1988)، عذراء قریش، بیروت: دار الجیل.
  • ژیان پور، حمید(1394)، «کاربرد روش تحقیق پدیدار شناسی در تاریخ شفاهی»، تاریخ پژوهی، ش65، ص 194-165.
  • سباعی، مصطفی بن حسنی( 1982)، السنة و مکانتها فی التشریع الاسلامی، دمشق: المکتب الاسلامی.
  • سبط بن عجمی، ابراهیم بن محمد(1406)، التبیین لاسماء المدلسین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • سخاوی، محمد بن عبدالرحمن(1424)، فتح المغیث، مصر: مکتبة السنة.
  • سرخسی، محمد بن احمد(1414)، المبسوط، بیروت: دارالمعرفة.
  • سکتانی رجراجی، عیسی بن عبدالرحمن(1014)، عدالة الصحابة، مغرب: مرکز عقبة بن نافع.
  • سند، شیخ محمد( 1425)، عدالة الصحابة، بیروت: دار المحجة البیضاء.
  • سنیکی، زکریا بن محمد(بی‌تا)، غایة الوصول فی شرح لب الاصول، مصر: دارالکتب العربیه.
  • شاخت، یوزف (١٩٨١)، اصول الفقه الاسلامی، بیروت: دارالکتب اللبنانی.
  • شریف مرتضی(1410)، الشافی فی الإمامة، تهران: مؤسسه امام صادقG.
  • صبیح، محمد(1958)، علی و عثمان، قاهره: بی‌نا.
  • صلاحات، سامی محمد(1385)، معجم المصطلحات السیاسیة فی تراث الفقهاء، قاهره: مکتبه الشروق.
  • صنعانی، عبد الرزاق(1403)، المصنف، بیروت: المکتب الاسلامی.
  • صیاح، علی بن عبداالله(1430)، الثقات الذین تعمدوا وقف المرفوع او ارسال الموصول، عربستان: دار ابن جوزی.
  • طبری، محمد بن جریر(1405)، صریح السنة، کویت: دارالخلفاء الاسلامی.
  • طبری، محمد بن جریر(1415)، المسترشد، قم: مؤسسه الثقافة الاسلامیة.
  • طبیعی، منصور(1381)، کالبد شناسی فتنه، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی.
  • طحاوی، احمد بن محمد(1414)، شرح معانی الآثار، بی‌جا: عالم الکتاب.
  • طرابلسی، شیخ علی‌ابراهیم(1430)، عدالة الصحابة، بیروت: دارالمحجة البیضاء.
  • عسقلانی، احمدبن‌علی(1415)، الاصابة فی تمییز الصحابة، بیروت: دارالکتاب العلمیة.
  • عسقلانی، محمد بن احمد(بی‌تا)، التنبیه و الرد علی اهل الاهواء والبدع، مصر: المکتبة الازهریة.
  • علی بن خلف (1423)، شرح صحیح البخاری لابن بطال، ریاض: مکتبة الرشد.
  • علی حجازی، محمد سعد(2011)، عبرة الاشجان من سیرة عثمان بن عفان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • علی‌امام، احمد( بی‌تا)، الصحبة و الصحابة رسالة تأصیلیة، امارات متحده عربی.
  • عینی، ابومحمد محمود(بی‌تا)، عمدة القاری، بیروت: دار احیاء التراث‌العربی.
  • غبّان، محمد‌بن‌عبدالله(1419)، فتنه مقتل عثمان‌ بن‌ عفان، مدینه منوره: مکتبة العبیکه.
  • غرام، طارق ‌محمد(2010)، النفقات المالیة‌ فی ‌عهد‌ عثمان‌، اردن: موسسه حمادة للدراسات.
  • غزالی (1417)، المستصفی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • قرطبی، سلیمان(1332)، المنتقی لشرح الموطأ، قاهره: دارالکتب‌الاسلامی.
  • قرطبی، علی بن احمد(بی‌تا)، المحلی بالآثار، بی‌جا: بی‌نا.
  • کوثرانی، وجیهه(2012)، تاریخ التاریخ، بیروت: المرکز الداراسات الاسلامی.
  • کاشانی، ابوبکربن‌مسعود(۱۴۰۹)، بدائع الصنائع، باکستان: مکتبه الحبیبیه.
  • مالقی اندلسی، محمد بن یحیی(1405)، التمهید ‌و البیان فی‌مقتل‌الشهید عثمان، قطر: دارالثقافة.
  • مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الانوار، بیروت: دار الرضا.
  • محدثی، جواد(1389)، فتنه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان‌قدس‌رضوی‌مشهد.
  • محزون، محمد(2007)، تحقیق مواقف الصحابة فی الفتنة، قاهره: دارالسلام.
  • محمد رضا(2007)، ذوالنورین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • مدکور، محمد‌سلام(١٩٧٣)، مناهج الاجتهاد فی الاسلام، کویت: جامعة کویت.
  • مزی، یوسف‌بن‌عبدالرحمن(1413)، تهذیب الکمال، بیروت: مؤسسه الرسالة.
  • مفید، محمد بن محمد(1413)، الامالی، قم: دار المفید.
  • ـــــــــــــــــــــــــ(1424)، تفسیر القرآن المجید، قم: بوستان کتاب.
  • ــــــــــــــــــــــــــ(1413)، الجمل و النصرة، قم: کنگره شیخ مفید.
  • ملائی‌توانی، علیرضا(1386)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: گیسوم.
  • ملحم، موسی ‌همام‌ عبدالرحیم(1433)، مراتب الثقات، ریاض: مکتبة الرشد.
  • مناوی، محمد عبدالرووف‌ (1991)، الیواقیت و الدرر، ریاض: مکتبة الرشد.
  • منقری، نصربن‌مزاحم(1404)، وقعة صفین، قم: مکتبة ‌آیت الله‌المرعشی‌النجفی.
  • مهدی، محمد(1424)، الفتنة الکبری، بی‌جا: مؤسسه‌کوثر.
  • مهدیان‌فر، رضا(1394)، «فتنه‌های ‌اجتماعی»، نشریه ‌حکومت‌اسلامی، ش78، ص 170-139.
  • ندوی، عبدالرحمن(١٤٠١)، دور الحدیث، هند: لکهنو.
  • ولهاوزن، جولیوس(1976)، الخوارج و الشیعه، کویت: مکتبة الوکالة‌المطبوعات.
  • هاشمی‌خوئی، حبیب الله(1400)، منهاج‌البراعة، تهران: مکتبة‌الاسلامیه.
  • هاشمی‌شاهرودی، محمود(1426)، فرهنگ‌ فقه، قم: دائره‌العارف‌اسلامی.
  • هیتو، محمدحسن(1976)، الحدیث ‌المرسل، سوریه: دارالفارابی.
  • هیکل، محمدحسین (2013)، عثمان بن عفان، قاهره: مؤسسه‌هنداوی.
  • یساقی، علی‌اصغر(1380)، فتنه از نگاه‌قرآن‌ و حدیث، تهران: انتشارات‌ارشاداسلامی.
  • یعقوبی، احمدبن‌ابی‌یعقوب(بی‌تا)، تاریخ‌ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 288
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 287


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب