اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,350
تعداد مقالات10,139
تعداد مشاهده مقاله3,047,060
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,720,432
محسنی, نرجس السادات, ابراهیمی, احسان. (1402). تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری. مطالعات فلسفی کلامی, 11(1), 95-117. doi: 10.22034/ijwf.2023.14119.1990
نرجس السادات محسنی; احسان ابراهیمی. "تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 1, 1402, 95-117. doi: 10.22034/ijwf.2023.14119.1990
محسنی, نرجس السادات, ابراهیمی, احسان. (1402). 'تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری', مطالعات فلسفی کلامی, 11(1), pp. 95-117. doi: 10.22034/ijwf.2023.14119.1990
محسنی, نرجس السادات, ابراهیمی, احسان. تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 11(1): 95-117. doi: 10.22034/ijwf.2023.14119.1990

تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری

پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 30، فروردین 1402، صفحه 95-117    اصل مقاله (1.59 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijwf.2023.14119.1990
نویسندگان
نرجس السادات محسنی1؛ احسان ابراهیمی* 2
1طلبه سطح ۴ تفسیر تطبیقی، مدرسه علمیه معصومیه(س)، قم، ایران.
2استادیار تفسیرتطبیقی، گروه تفسیر، مدرسه عالی تفسیر و علوم قرآن، مجتمع آموزش عالی امام‌خمینی، جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)
چکیده
کودک‌همسری و تزویج صغار از مسائل مهم جامعه اسلامی است که از جنبه‌های فقهی- حقوقی به طور مکرر بررسی و نظریات متفاوتی ازسوی موافقان و مخالفان آن بیان شده است. از مهم‌ترین ادلّه قرآنی بر نکاح صغیره، آیه چهارم سوره طلاق است که هر دو گروه موافقان و مخالفان به آن استناد جسته‌اند. پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل دیدگاه مفسران فریقین در دلالت این آیه بر مسئله کودک‌همسری به‌روش تحلیلی- اسنادی انجام شد. بدین‌منظور کلیه آثار فقهی و فقه‌القرآنی در این موضوع بررسی شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که گروهی از علمای فریقین، با تکیه بر آیات و روایات و نیز استناد به تنافی آیه چهارم سوره طلاق با آیه عدّه طلاق و آیات دالّ بر کارکردها و اهداف ازدواج، به اختصاص آیه فوق به غیرصغیره و عدم دلالت آن بر جواز ازدواج با کودک نابالغ، معتقدند. گروهی دیگر نیز، باتوجه به تفاوت اصل صحّت نکاح یا اصل لزوم آن و اعتقاد به محرمیت به‌مثابه جوهره و عنصر محوری نکاح، دلالت این آیه را بر صغیره یا کودک نابالغ به نحو خاصّ (منحصر به صغیره) یا عامّ (اعم از صغیره و غیرصغیره) پذیرفته‌اند. براساس دیدگاه برگزیده، منطوق و مفهوم آیه نشان می‌دهد که محور بحث در آن، دختران نابالغ است. این دیدگاه، محصول قرائن درون‌متنی، بینامتنی و فرامتنی است که در نهایت، جواز مسئله کودک‌همسری را از این آیه استنباط می‌کند.
کلیدواژه‌ها
کودک‌همسری؛ ازدواج زودهنگام؛ تزویج صغار؛ ازدواج کودکان؛ نکاح صغیره؛ عقد صبیّ؛ بلوغ ‌جنسی؛ سن ازدواج
مراجع
* قرآن کریم (1418هـ.ق). مترجم: فولادوند، محمدمهدی. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

* قرآن کریم (1388). مترجم: صفوی، محمدرضا. قم: دفترنشرمعارف.

  1. ابن‌ابی الحاتم، عبدالرحمن‌بن محمد (1419هـ.ق). تفسیرالقرآن العظیم. ریاض: مکتبة نزار.
  2. ابن‌ادریس حلی، محمدبن منصور (1407هـ.ق). السرائر الحاوی التحریر الفتاوی. قم: مؤسسه النشرالاسلامی.
  3. ابن‌بابویه (صدوق)، محمدبن‌علی (1413هـ.ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه.
  4. ابن‌جزی، محمدبن احمد (1416هـ.ق). التسهیل لعلوم التنزیل. بیروت: دارالارقم.
  5. ابن‌حجرعسقلانی، ابوالفضل احمد (1415هـ.ق). الاصابة فی تمییزالصحابة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  6. ابن‌عاشور، محمدطاهر (1420هـ.ق). تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  7. ابن‌عربی، محمد (1408هـ.ق). احکام القرآن. بیروت: دارالجیل.
  8. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر.
  9. امیدی، جلیل ‌(1377). تجویز تزویج صغار (مطالعه تطبیقی و ارزیابی انتقادی تبصره ماده 1041 قانون مدنی. نشریه مقالات و بررسی‌ها، ۶۳، ۸۳-۱۰۰.
  10. انوری، حسن.، و اخیانی، جمیله (1381). فرهنگ بزرگ سخن. بی‌جا: سخن.
  11. بحرانی‌آل‌عصفور، یوسف (1405هـ.ق). الحدائق الناظرة فی أحکام العترة الناظرة. قم: دفترانتشارات اسلامی.
  12. بغوی، حسین‌بن مسعود (1420هـ.ق). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل‏. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  13. جصاص، احمد (1415هـ.ق). احکام القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  14. جوادی‌آملی، عبدالله (15/12/95). دروس خارج فقه نکاح. مشاهده شده در وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء:  portal.esra.ir
  15. جوادی‌آملی، عبدالله (16/12/96). دروس خارج فقه نکاح. مشاهده شده در وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء:  portal.esra.ir
  16. جوادی‌آملی، عبدالله (12/7/97). سلسله دروس تفسیر(تفسیر سوره طلاق). مشاهده شده در وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء: portal.esra.ir
  17. جوادی‌آملی، عبدالله (1386). تفسیرتسنیم. قم: اسراء.
  18. جوادی‌آملی، عبدالله (15/7/97). سلسله دروس تفسیر(تفسیر سوره طلاق). مشاهده شده در وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء: portal.esra.ir
  19. جوادی‌آملی، عبدالله (21/11/96). دروس خارج فقه نکاح. مشاهده شده در وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء:  portal.esra.ir
  20. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1410هـ.ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
  21. حائری‌طباطبایی، علی‌بن‌محمد (1409هـ.ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع. قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
  22. حائری‌طباطبایی، علی‌بن‌محمد (1418هـ.ق). ریاض المسائل فی تحقیق احکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت.
  23. حرعاملی، محمدبن‌حسن (1409هـ.ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آل‌البیت.
  24. حسینی همدانی، محمد (1404هـ.ق). انوار درخشان در تفسیر قرآن. تهران: لطفی.
  25. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (۱۳۸۸هـ.ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل‌البیت.
  26. خطیب، عبدالکریم (1424هـ.ق). التفسیر القرآن للقرآنی. بیروت: دارالفکر العربی.
  27. خوانساری، سیداحمد (1355هـ.ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. تهران: مکتبة الصادق.
  28. دعاس، احمدعبید (۱۴۲۵). اعراب القرآن الکریم. دمشق: دارالفارابی للمعارف.
  29. راغب‌اصفهانی، حسین (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیة.
  30. زحیلی، وهبه (1411هـ.ق). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج. دمشق: دارالفکر.
  31. زحیلی، وهبه (1418هـ.ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دارالفکر.
  32. سایس، محمدعلی (1423هـ.ق). تفسیرآیات الأحکام. بیروت: المکتبة المصریة.
  33. سید قطب (1425هـ.ق). فى ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق‏.
  34. سیدمرتضی، علی‌بن حسین (۱۴15هـ.ق). مسائل الناصریات. تهران: رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة‌.
  35. سیوری‌حلی، مقدادبن عبداالله (فاضل مقداد) (1425هـ.ق). کنزالعرفان فی فقه القرآن. قم: مرتضوی.
  36. سیوطی، عبدالرحمن (1404هـ.ق). الدر المنثور فى التفسیر بالماثور. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  37. سیوطی، عبدالرحمن (1421هـ.ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتاب العربی.
  38. شاه عبدالعظیمی، حسین (1363). تفسیراثنی عشری. تهران: میقات.
  39. شبیری‌زنجانی، سیدموسی (۱۴۱۹هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسة پژوهشی رأی پرداز.
  40. شکوری‌راد، صدیقه (1399). بررسی انتقادی قانون کودک همسری بر مبنای قرآن. نشریه پژوهش‌نامه زنان، 3(11)، ۱۴۱-۱۶۳.
  41. شیخلی، بهجت عبدالواحد (1427هـ.ق). اعراب القرآن الکریم. بیروت: دارالفکر.
  42. صادقی‌تهرانی، محمد (1406هـ.ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. قم: فرهنگ اسلامی.
  43. صافی، محمود (1418هـ.ق). الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة. دمشق: دارالرشید.
  44. طباطبایی، محمدحسین (1390هـ.ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات
  45. طباطبایی‌حکیم، محسن (1404هـ.ق). مستمسک العروة الوثقی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  46. طباطبایی‌یزدی، محمدکاظم (۱۴۱۹). العروة الوثقی فیما تعمّ به البلوی (المحشّی). قم: دفترانتشارات اسلامی.
  47. طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1372). مجمع البیان لعلوم القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  48. طبری، محمدبن‌جریر (1412هـ.ق). جامع البیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دارالمعرفة.
  49. طوسی، محمد (۱۳۶۳). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  50. طوسی، محمد (۱۳۸۷هـ.ق). المبسوط فی فقه الامامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
  51. طوسی، محمد (1400هـ.ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. بیروت: دارالکتاب العربی.
  52. طوسی، محمد (1407هـ.ق). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  53. عامری، جعفرمرتضی (1426هـ.ق). الصحیح من سیره النبی الاعظم. بی‌جا: دارالحدیث.
  54. عاملی(شهیدثانی)، زین‌الدین (1413هـ.ق). مسالک الافهام فی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
  55. عروسی‌حویزی، عبدعلی‌بن جمعه (1415هـ.ق). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
  56. عکبری (شیخ مفید)، محمَّدبن‌نعمان (1413هـ.ق). مختصر التذکرة بأصول الفقه. قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
  57. عکبری، ابوالقاء عبدالله‌بن حسین (1419هـ.ق). التبیان فی اعراب القرآن. ریاض: بیت الافکار الدولیة.
  58. علوان، عبدالله‌بن ناصح (1427هـ.ق). اعراب القرآن الکریم. طنطا: دارالصحابة للتراث.
  59. فاضل‌لنکرانی، محمد (1383). جامع‌المسائل. قم: امیر.
  60. فاضل‌لنکرانی، محمدجواد (1429هـ.ق). موسوعه احکام الاطفال وأدلتها. قم: مرکزفقهی ائمه اطهار.
  61. فخررازی، محمد (1420هـ.ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  62. فیومی، احمدبن‌محمد (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی‌. قم: منشورات دارالرضی.
  63. قرطبی، محمد (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  64. قطب‌راوندی، سعید (1405هـ.ق). فقه القرآن. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  65. قمی، علی‌بن ابراهیم (1404هـ.ق). تفسیر القمی. قم: دارالکتاب.
  66. کاشانی، فتح‌الله (بی‌تا). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  67. کاشف‌الغطاء، احمد (1423هـ.ق). سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات. نجف اشرف: مؤسسة کاشف الغطاء.
  68. کرباسی، محمدجعفر (1422هـ.ق). اعراب القرآن. بیروت: دارالمکتبه الهلال.
  69. کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی (1401هـ.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
  70. کلینی، محمدبن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: اسلامیة.
  71. کیاهراسی، علی‌بن محمد (1422هـ.ق). احکام القرآن. لبنان: دارالکتب العلمیة.
  72. مجلسی، محمدباقر (1404هـ.ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع). لبنان: مؤسسة الوفاء.
  73. محبی، صاحب علی (1429هـ.ق). آیات الاحکام فی جواهرالکلام. قم: احسن الحدیث.
  74. محقق حلی، نجم‌الدین جعفربن الحسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: انتشارات اسماعیلیان.
  75. محلی، محمدبن احمد.، و سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن (۱۴۱۶هـ.ق). تفسیرالجلالین. بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
  76. مراغی، احمدمصطفی (بی‌تا). تفسیرالمراغی. بیروت: دارالفکر.
  77. مغنیه، محمدجواد (1424هـ.ق). التفسیر الکاشف. قم: دارالکتاب الاسلامی.
  78. مقاتل‌بن سلیمان (1423هـ.ق). تفسیرمقاتل بن سلیمان. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  79. مقدادی، محمدمهدی.، و جوادپور، مریم (1396). ﺗﺄﺛﯿﺮ ازدواج زودﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮ ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن. نشریه حقوق پزشکی، 40(11)، 33-60.
  80. مکارم شیرازی، ناصر (1421هـ.ق). الامثل فی تفسیرکتاب الله المنزل. قم: مدرسة امام علی بن ابی طالب.
  81. مکارم شیرازی، ناصر (1424هـ.ق). کتاب النکاح. قم: مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب(ع).
  82. مکارم شیرازی، ناصر (1427هـ.ق). دائرة المعارف فقه مقارن. قم: مدرسه امام على‌بن ابى‌طالب(ع).
  83. موسوی خمینی، روح‌الله (1390هـ.ق). تحریرالوسیله. قم: دارالکتب العلمیه.
  84. نجفی، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام‌. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  85. نحاس، احمدبن محمد (1421هـ.ق). اعراب القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  86. نراقی، احمدبن محمدمهدی (۱۴۱۹هـ.ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعة. قم: مؤسسة آل‌البیت.
  87. هدایت‌نیا گنجی، فرج‌الله (1398). تجویز مشروط یا تحریم مطلق کودک همسری؟ نشریه دین و قانون، ۲۶، 11-35.
  88. واحدی، علی‌بن احمد (۱۴۱۱هـ.ق). اسباب نزول القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  89. یزدی، محمد (1415هـ.ق). فقه القرآن. قم: اسماعیلیان.
  90. یوسفى‌غروى، ‏محمدهادى (1417هـ.ق‏). موسوعة التاریخ الإسلامى. ‏قم: مجمع اندیشه اسلامى
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 329
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 239


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب