فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,002
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,735
حسینی آقایی, سید محمد تقی, ناصحیان, علی اصغر, قربان زاده, محمد. (1401). تحلیل و نقد دیدگاه «قصد معصیت حضرت یوسف» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف با تأکید بر تأویل‌های مفسران فریقین. مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), 179-208. doi: 10.22034/pke.2023.15304.1741
سید محمد تقی حسینی آقایی; علی اصغر ناصحیان; محمد قربان زاده. "تحلیل و نقد دیدگاه «قصد معصیت حضرت یوسف» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف با تأکید بر تأویل‌های مفسران فریقین". مطالعات فلسفی کلامی, 9, 17, 1401, 179-208. doi: 10.22034/pke.2023.15304.1741
حسینی آقایی, سید محمد تقی, ناصحیان, علی اصغر, قربان زاده, محمد. (1401). 'تحلیل و نقد دیدگاه «قصد معصیت حضرت یوسف» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف با تأکید بر تأویل‌های مفسران فریقین', مطالعات فلسفی کلامی, 9(17), pp. 179-208. doi: 10.22034/pke.2023.15304.1741
حسینی آقایی, سید محمد تقی, ناصحیان, علی اصغر, قربان زاده, محمد. تحلیل و نقد دیدگاه «قصد معصیت حضرت یوسف» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف با تأکید بر تأویل‌های مفسران فریقین. مطالعات فلسفی کلامی, 1401; 9(17): 179-208. doi: 10.22034/pke.2023.15304.1741

تحلیل و نقد دیدگاه «قصد معصیت حضرت یوسف» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف با تأکید بر تأویل‌های مفسران فریقین

پژوهشنامه کلام
دوره 9، شماره 17، اسفند 1401، صفحه 179-208    اصل مقاله (896.92 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2023.15304.1741
نویسندگان
سید محمد تقی حسینی آقایی1؛ علی اصغر ناصحیان* 2؛ محمد قربان زاده2
1دانشجوی دکتری جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران
چکیده
برخی از علمای مسلمان با استناد به ظاهر آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف و شماری از احادیث ضعیف، به حضرت یوسفG نسبتِ قصد معصیت داده‌اند. گروهی نیز برای آیه، تأویل‌های غیر‌منطقی ارائه کرده‌اند. این شرایط، فهم معنای آیه را دشوار کرده است. پژوهش‌حاضر به روش توصیفی، تحلیلی مهم‌ترین نظریات و تأویل‌های آیه را تحلیل و نقد کرده است. دستاورد این تحقیق تبیین و تثبیت نظریۀ تفاوت متعلق«همَّت» و «همَّ» در دو جملۀ «هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها» است. به‌ گواهی جمله‌های «وَ راوَدَتْهُ الَّتیٖ هُوَ فیٖ بَیْتِها»، «هَیْتَ لَکَ»، «مَعاذَ اللَّهِ» و «إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصینَ»، متعلق «همّ» زلیخا انجام گناه است، اما متعلق «همّ» یوسف، عملی بازدارنده از گناه است، نه قصد گناه. به همین سبب، واژۀ «همَّ» دو مرتبه تکرار شده تا به این تفاوت اساسی اشاره کند. بنابراین آیه چنین معنا می‌شود: «زلیخا قصد کرد با یوسف گناه انجام دهد و یوسف قصد کرد با انجام عملی بازدارنده، زلیخا را از گناه بازدارد و ترک معصیت کند». در این لحظه اگر برهان رب نیامده بود، یعنی اگر یوسف از طرف خداوند به عاقبت هرگونه عکس العملی در مقابل زلیخا واقف نمی‌گشت، آن عمل بازدارنده را انجام می‌داد و در آن صورت متهم به خیانت می‌شد، اما چون یوسف به این علم دست یافت، حرکتی انجام نداد و صحنه را ترک کرد. به این ترتیب، خداوند سوء(عمل بازدارندۀ اتهام‌زا) و فحشا(زنا) را از حضرت یوسفG دور ساخت. این همان معنای عصمت مطلقه‌ای است که تمام انبیای الهی، از جمله حضرت یوسف، متصف به آن بودند.
کلیدواژه‌ها
عصمت حضرت یوسف؛ همَّ؛ قصد گناه؛ آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف
مراجع
قرآن کریم

  • ابن‌بابویه، محمد بن على(۱۳۵۸)،‏ علل الشرائع‏، قم: کتابفروشی داوری.
  • ابن‌بابویه، محمد بن على ‏(۱۳۷۶)‏، کتاب الأمالی، تهران: کتابچی.
  • ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی‌(۱۳۲۷)، تهذیب التهذیب، بیروت: دار الصادر.
  • ابن‏خمیر، على بن احمد(۱۴۲۰)، تنزیه الأنبیاء عما ‌نسب الیهم حثالة الأغبیاء، محقق: محمدرضوان دایه‏، چ۲، دمشق، دار الفکر.
  • ابن‌عاشور، محمد بن طاهر(۱۴۲۰)، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏.
  • ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب(۱۴۲۲)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، محقق: محمد عبدالسلام عبدالشافى‏، بیروت: دار الکتب العلمیة‏.
  • ابن‌فارس، احمد بن فارس(۱۴۰۴)،‏ معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی. ‏
  • ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم(۱۳۸۴)، تأویل مشکل القرآن، ترجمۀ محمد حسن بحری بیناباج، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم(۱۴۱۴)، لسان العرب، ج۱۳، چ۳، بیروت: دار الصادر.
  • ازهرى، محمد بن احمد(۱۴۲۱)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد(۱۴۱۸)‏، تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن‏، به‌تحیقق عادل احمد عبدالموجود و دیگران، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏‏.
  • جزایری، سید نعمت‌الله(۱۴۰۴)، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
  • جوهرى، اسماعیل بن حماد(۱۳۷۶)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، محقق: احمد عبد الغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد(۱۴۱۲)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
  • رشید رضا، محمد(۱۴۱۴)، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.
  • زجاج ابواسحاق، ابراهیم بن السرى(۱۴۱۶)، ‏اعراب القرآن، محقق: ابراهیم ابیارى‏، چ۳، قم: دار التفسیر.
  • زجاج ابواسحاق، إبراهیم بن السری(۱۴۰۸)، معانی القرآن و إعرابه، ج۳، محقق: عبدالجلیل عبده شلبی، بیروت: عالم الکتب.
  • زمخشرى، محمود بن عمر(۱۴۰۷)، ‏الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل،‏ به‌تصحیح مصطفی حسین احمد، چ۳، بیروت:‏ دار الکتاب العربی.
  • طباطبایى، محمدحسین(۱۳۹۰)‏، المیزان فی تفسیر القرآن‏، چ۲، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
  • طبرسى، فضل بن حسن(۱۳۷۲)‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ۳، تهران: ناصرخسرو.
  • طبرى، محمد بن جریر(۱۴۱۲)، جامع البیان فى تفسیر القرآن(تفسیر الطبرى)، بیروت: دار المعرفة.
  • طریحى، فخرالدین‌ بن محمد(۱۳۷۵)، مجمع البحرین، محقق: احمد حسینى اشکورى، چ۳، تهران: مرتضوی. ‏
  • عروسى حویزى، عبد على بن جمعه(۱۴۱۵)، تفسیر نور الثقلین، به‌تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، قم: اسماعیلیان.
  • عسقلانی، ابن‌حجر(۱۳۹۰)، لسان المیزان، چ۲، بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات.
  • عسکرى، حسن بن عبدالله(۱۴۰۰)، الفروق فى اللغة، بیروت: دار الافاق الجدیدة.
  • فراهیدى، خلیل بن احمد(۱۴۰۹)، کتاب العین، چ۲، قم: هجرت.
  • قمى، على بن ابراهیم(۱۳۶۳)، تفسیر القمی، محقق: طیب موسوى جزایرى، چ۳، قم: دار الکتاب.
  • کلانتری، علی‌اکبر(۱۳۸۴)، نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآنی، قم: بوستان کتاب.
  • ماتریدى، محمد بن محمد(۱۴۲۶)، تأویلات أهل السنة(تفسیر الماتریدى)، محقق: مجدى باسلوم‏، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون‏.
  • مجلسى، محمدباقر ‏(بی‌تا)، بحار الانوار، محقق: محمدباقر عبدالزهراء محمودى علوى، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • محسنی، محمد آصف(۱۴۱۳)، صراط الحق، چ۲، قم: ولایت.
  • المراغی، احمد مصطفی(بی‌تا)، تفسیر المراغی، ج‏۱۲، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • مصطفوی، حسن(۱۴۱۷)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مؤسسة الطباعة و النشر لوزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
  • معرفت، محمدهادى(۱۴۱۰)، ‏التمهید فی علوم القرآن‏، چ۳، قم:‏ مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
  • مغنیه، محمدجواد(۱۳۷۸‏)، تفسیر کاشف‏، ترجمۀ موسى دانش،‏ قم: بوستان کتاب‏.
  • مقاتل بن سلیمان ‏(۱۴۲۳)، تفسیر مقاتل بن سلیمان‏، محقق: عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • مکارم شیرازى، ناصر(۱۳۷۱)، تفسیر نمونه، چ۱۰، قم: دار الکتب الاسلامیة.
  • موسوی همدانی، سید محمدباقر(۱۳۷۴)‏، ترجمۀ تفسیر المیزان، چ۵، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  • نیشابورى، محمود بن ابوالحسن(۱۴۱۵)، إیجاز البیان عن معانی القرآن، محقق: حنیف بن حسن قاسمی، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
  • واحدى، على بن احمد،(1415) الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، دار القلم، بیروت.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 103
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 96


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب