اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,334
تعداد مقالات10,007
تعداد مشاهده مقاله2,997,604
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,690,932
بهراملو, احسان, آذری نیا, حمیدرضا. (1403). حق تحفظ صحابه در قوانین اسلامی از منظر مردم شناسی حقوق؛ مطالعه مساله روزه و ارث. مطالعات فلسفی کلامی, 18(47), 125-146. doi: 10.22034/skh.2023.14877.1367
احسان بهراملو; حمیدرضا آذری نیا. "حق تحفظ صحابه در قوانین اسلامی از منظر مردم شناسی حقوق؛ مطالعه مساله روزه و ارث". مطالعات فلسفی کلامی, 18, 47, 1403, 125-146. doi: 10.22034/skh.2023.14877.1367
بهراملو, احسان, آذری نیا, حمیدرضا. (1403). 'حق تحفظ صحابه در قوانین اسلامی از منظر مردم شناسی حقوق؛ مطالعه مساله روزه و ارث', مطالعات فلسفی کلامی, 18(47), pp. 125-146. doi: 10.22034/skh.2023.14877.1367
بهراملو, احسان, آذری نیا, حمیدرضا. حق تحفظ صحابه در قوانین اسلامی از منظر مردم شناسی حقوق؛ مطالعه مساله روزه و ارث. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 18(47): 125-146. doi: 10.22034/skh.2023.14877.1367

حق تحفظ صحابه در قوانین اسلامی از منظر مردم شناسی حقوق؛ مطالعه مساله روزه و ارث

سخن تاریخ
دوره 18، شماره 47، آبان 1403، صفحه 125-146    اصل مقاله (1.04 M)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2023.14877.1367
نویسندگان
احسان بهراملو* 1؛ حمیدرضا آذری نیا2
1کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه تهران، ایران
2استادیار دانشگاه تهران، ایران
چکیده
قانون، ماهیت هنجاری دارد و الگوهای رفتاری اعضای جامعه را تعیین می­کند. مشارکت در قانون­گذاری از این حیث، سرمایه اجتماعی مهمی برای سهیم شدن در قدرت و برافراشتن پرچم اقتدار یک گروه در جامعه است. نظام حقوقی اسلام نیز مجموعه قواعدی است که افعال مُکلّفان را ارزش­­گذاری و هدایت می­کند. مشارکت در قانو­­ن­گذاری و یا تفسیر حقوق اسلامی، از ابتدای بعثت نبی­اکرم، مسئله مهمی برای گروه­های مختلف جامعه نوپای اسلامی بود. رقابت گروه­ها و سهم‌خواهی گروه­ها در این سرمایه اجتماعی، با شیوه­های عصیان گروهی، برای تثبیت سهم اجتماعی در حاکمیت و قانون­گذاری انجام می­شد. گروهی از صحابه با انتقاد هدفمند برای نمایش سرمایه اجتماعی خود، تلاش می­کردند تا حقّ اعمال نظر و مشارکت در شکل­دهی حقوق اسلامی را برای خود تثبیت کنند. ازاین‌رو، تحلیل ­مردم­­شناختی زیست فقهی ـ حقوقی صحابه در عصر نبوی ذیل مسئله روزه و ارث، از جهت رقابت در نظام تقنینی اسلام برای درک­­ تمایزات اندیشه حقوقی آنها، مسئله ­این ­پژوهش است.
دستاورد­ این­ مقاله، تمایز عاملیت­های حقوقی صحابه (شهر مدینه) با مطالعه مسئله­ روزه و ارث در دهه ­اوّل ­هجری است. در­ این ­­نوشته، با تفکیک شبکه ­کنشگران­ حقوقی، دو عاملیت ­حقوقی با آرمان­های متفاوت و جهان­بینی و ارزش­های متمایز و تفاوت ­­بنیادین­ منابع و منطق فقهی ـ حقوقی شناسایی شدند. گروهی­ از­ صحابه، تابع ­محض نظام­­ حقوقی­ نبوی بودند. برخی ­دیگر نیز درصدد احیای ­نظام­ حقوقی­ ­بدوی بودند. اندیشه­ فقهی گروه­ دوم، تلفیق ­ارزش­های ­اسلامی به ­نفع ارزش‌های ­قومی بود. نگارندگان این­ مقاله، با رویکرد ­مردم­شناسی­­ حقوق، مسئله ­روزه ­و ­ارث را از منظر دو­ ­عاملیت ­مذکور بررسی کرده و تفاوت­ ­بنیادین ­منابع و منطق ­فقهی ـ حقوقی آن­ دو را نشان داده­اند. هر دو­ عاملیت ­­نبوی و بدوی، در طول قرن­ اوّل به حیات­ خود ادامه دادند و در نهایت، ابتدای قرن ­دوم در صورت­­بندی مکاتب ­فقهی اثر ­مستقیم داشتند.
کلیدواژه‌ها
تاریخ‌‌فقه؛ حقوق‌‌اسلامی؛ مردم‌شناسی ‌حقوق؛ سنت‌‌نبوی؛ اعتراض‌صحابه؛ روزه؛ ارث
مراجع
قرآن کریم.

  1. تورات.
  2. انجیل.
  3. ابن­ابی­حاتم، عبدالرحمن، 1439ق، تفسیر القرآن ­العظیم، تحقیق: حکمت­‌بن­بشیر، ریاض: دار ابن‌الجوزی.
  4. ابن­ابی­عروبة، سعید، 1421ق، کتاب ­المناسک، تحقیق: عامر حسن ­صبری، بیروت، دار البشائر الاسلامیة.
  5. ابن­سعد، محمدبن­­سعدبن­منیع، 1410ق، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دار الکتب ­العلمیة.
  6. ابن­ماجه، محمدبن­یزید، 1430ق، السنن، تحقیق: شعیب ­الأرنؤوط و دیگران، دمشق: الرسالة ­العالمیة.
  7. ابوداود، سلیمان‌بن‌الأشعث السجستانی الأزدی، 1430ق، سنن ­أبی­داود، تحقیق: شعیب ­الأرنؤوط و محمدکامل ­قره­بللی، دمشق: دار الرسالة العالمیة.
  8. أحمدبن­حنبل، 1432ق، مسند الامام أحمدبن­حنبل، تحقیق: احمد معبد عبدالکریم، سعودی، دار المنهاج.
  9. بخاری، محمدبن­اسماعیل، 1433ق، صحیح ­بخاری، قاهره، دار التاصیل.
  10. بیهقی، ابوبکرأحمدبن­الحسین، 1416ق­، السنن ­الکبری، تحقیق: مکتبة ­البحوث ­والدراسات، بیروت، دار الفکر.
  11. بلاذری، احمدبن­یحیی، 1429ق، انساب­ الاشراف، تحقیق: یوسف ­المرعشلی، بیروت، معهد الآلمانی للابحاث ­الشرقیة.
  12. ـــــ ، 1430ق، انساب ­الاشراف، تحقیق: عبدالعزیز دوری، بیروت، معهد الآلمانی للابحاث ­الشرقیة.
  13. بی‌نا، 1391ق، أخبار الدول العباسیة، تحقیق: عبدالعزیز دوری و عبدالجبار مطلبی، بیروت، دار الطلیعة.
  14. ترمذی، محمدبن­عیسی، 1428ق، سنن ­الترمذی، تحقیق: عزت ­عبید الدعاس، بیروت، دار ابن­کثیر.
  15. حاکم نیشابوری، محمدبن­عبدالله، 1439ق، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: اشرف‌بن‌محمد نجیب ­المصری، دمشق، دار المنهاج­ القویم­.
  16. طبرانی، سلیمان‌­بن­احمد، 2008م، التفسیر الکبیر، تحقیق: هشام ­البدرانی، اردن، دار الکتاب الثقافی.
  17. طبری، ­محمدبن­جریر، 1424ق، تفسیر­الطبری؛ جامع­البیان عن تاویل آی­القرآن، تحقیق: عبدالله‌بن‌عبدالمحسن ­الترکی، ریاض، دار عالم ­الکتب.
  18. دارمی، عبدالله‌بن­عبدالرحمن، 1431ق، مسند الدارمی، تحقیق: حسین­ سلیم­ اسد الدارانی، ریاض، دار المغنی.
  19. علی، جواد، 1422ق، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار الساقی.
  20. مسلم‌بن­الحجاج، 1422ق، صحیح­ مسلم، تحقیق: خلیل­ مأمون ­شیحا، بیروت، دار المعرفة.
  21. مجاهدبن­جبر، بی‌تا، تفسیر مجاهد، تحقیق: عبدالرحمن­الطاهر و محمد­السورتی، بیروت، المنشورات العلمیة.
  22. مقاتل‌بن­سلیمان، 1423ق، تفسیر مقاتل‌بن­سلیمان، تحقیق: عبدالله ­محمود شحاته، بیروت، دار احیاء التراث ­العربی.
  23. آذری­نیا، حمیدرضا و بهراملو، احسان، علمی پژوهشی تاریخ­ اسلام،
 doi: 10.22081/hiq.2022.63107.2239

  1. پارسانیا، حمید؛ هلالی، فاطمه؛ موسوی ­­اصل، سید سعید، 1397ش، اسلام و مطالعات اجتماعی، سال پنجم، شماره 4.
  2. Emirbayer and Mische , What Is Agency?, Journal of Sociology, American.
  3. Crone, Patricia and Martin Hinds, God’s Caliph: Religious Authority in the First Centuries of Islam (Cambridge: Cambridge University Press, 1990), 43–57.
  4. Hakim, A. "Conflicting Images of Lawgivers: The Caliph and the Prophet Sunnat ʿUmar and Sunnat Muḥammad". In Method and Theory in the Study of Islamic Origins. Leiden, The Netherlands: Brill. (2003).
  5. Lowry, J. The Prophet as lawgiver and legal authority. In J. Brockopp (Ed.), The Cambridge Companion to Muhammad (Cambridge Companions to Religion, pp. 83-102). Cambridge: Cambridge University Press. (2010).
  6. Pirie, Fernanda. The Anthropology of Law, Oxford University Press, 2013.
  7. http://hiq.bou.ac.ir/article_72637.html.
  8. https://mominoun.com.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 650
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 129


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب