اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات120
تعداد شماره‌ها1,364
تعداد مقالات10,246
تعداد مشاهده مقاله3,191,160
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,784,108
قربانی همدانی, مجتبی. (1402). بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
مجتبی قربانی همدانی. "بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن". مطالعات فلسفی کلامی, 1, 1, 1402, 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
قربانی همدانی, مجتبی. (1402). 'بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن', مطالعات فلسفی کلامی, 1(1), pp. 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
قربانی همدانی, مجتبی. بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 1(1): 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263

بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن

مطالعات زبان و ادبیات عربی
دوره 1، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 107-126    اصل مقاله (456.29 K)
نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/alls.2022.7263
نویسنده
مجتبی قربانی همدانی*
دانش آموخته دکتری فلسفه تطبیقی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.
چکیده
طبق دیدگاه دانشمندان بلاغت، کلام بلیغ مشروط به فصاحت کلمه و کلام است و «غرابت»، یکی از موانع فصاحت کلمه به شمار آمده است. در قرآن کریم واژگانی وجود دارد که در عصر نزول، معنای واضحی برای اهالی حجاز نداشته است که به آنها «غریب القرآن» می‌گویند. مقاله حاضر درصدد است تا تعریف بلاغت را با تمرکز بر بازبینی اشتراط فصاحت در بلاغت و با توجه به الفاظ غریب قرآن به روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای بازپژوهی کند. دانشمندان علم بلاغت، الفاظ غریب را به غریب حسن و غریب وحشی تقسیم کرده و تنها غریب وحشی را مخل فصاحت دانسته‌اند. از نظر ایشان واژگان غریب قرآن، از سنخ غریب حسن است که با فصاحت کلمه منافات ندارد. غرابت زمانمند، مکانمند و ساحتمند، سه حوزه غریب حسن است. بر اساس دیدگاه برگزیده، کلامی بلیغ است که در حد امکانات زبان، با همه مقتضیات شرایط سخن در یک موقعیت زبانی مطابق باشد. این شرایط عموماً مقتضی فصاحت است، اما فصاحت همه جا شرط بلاغت نیست، بلکه گاهی شرایط، مقتضی استفاده از واژگان غریب است. در این موارد، استفاده از واژه فصیح به بلاغت کلام آسیب می‌رساند. در این دیدگاه، بلاغت کلام تنها یک ملاک دارد و آن، مطابقت با مقتضای شرایط سخن است و فصاحت کلمه و کلام، شرطی در عرض این ملاک نیست.
کلیدواژه‌ها
فصاحت؛ بلاغت؛ مقتضای حال؛ غریب القرآن؛ غریب وحشی؛ ‌ غریب حسن
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌اثیر، نصرالله‌بن‌محمد. (۱۴۱۹ق). المثل السائر فی أدب الکاتب والشاعر (محقق: کامل‌ محمد محمد عویضه). دار الکتب العلمیة.
  3. ابن‌انباری، محمدبن‌قاسم. (۲۰۱۰م). إیضاح الوقف والإبتداء فی کتاب الله عز و جل (محقق: احمدحسن مهدلی). دار الکتب العلمیة.
  4. ابن‌جنی، ابوالفتح عثمان. (۲۰۰۸م). الخصائص (محقق: عبدالحمید هنداوی). دار الکتب العلمیة.
  5. ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی. (۱۴۲۲ق). زاد المسیر فی علم التفسیر (محقق: عبدالرزاق مهدی). دار الکتاب العربی.
  6. ابن‌درید، محمدبن‌حسن. (۱۹۸۷م). جمهرة اللغة. دار العلم للملایین.
  7. ‏‫ابن‌فارس، ابوالحسین احمد. (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغة (محقق: عبدالسلام محمد هارون). مکتب الأعلام الإسلامی.
  8. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. (بی‌تا). لسان العرب. دار الفکر.
  9. ابوعبید، قاسم‌بن‌سلام. (بی‌تا). فضائل القرآن. دار الکتب العلمیة.
  10. بدوی، احمداحمد. (۲۰۰۵م). من بلاغة القرآن. نهضة مصر.
  11. بیهقی، احمدبن‌حسین. (۱۴۲۱ق). شعب الإیمان (محقق: ابوهاجر محمدسعید زغلول). دار الکتب العلمیة.
  12. تفتازانی، مسعودبن‌عمر. (۱۳۹۷ش). مختصر المعانی (شرح تلخیص المفتاح) (محقق: ماهر محمد عدنان‌ عثمان). مند.
  13. تفتازانی، مسعودبن‌عمر. (۱۴۱۶ق). المطول. مکتبة الداوری.
  14. جاحظ، عمروبن‌بحر. (۲۰۰۲م). البیان والتبیین (محقق: علی بو ملحم). دار و مکتبة الهلال.
  15. جاحظ، عمروبن‌بحر. (۲۰۰۳م). الحیوان. دار الکتب العلمیه.
  16. ‏‫جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. (۱۴۰۴ق). الصحاح (محقق: احمد عبدالغفور عطار). دار العلم للملایین.
  17. خطیب قزوینی، محمدبن‌عبدالرحمن. (۲۰۱۰م). الإیضاح فی علوم البلاغة، المعانی والبیان والبدیع (محقق: ابراهیم شمس‌الدین). دار الکتب العلمیة.
  18. دسوقی، محمد. (۱۴۲۸ق). حاشیة الدسوقی على مختصر المعانی (محقق: عبدالحمید هنداوی). المکتبة العصریة.
  19. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (بی‌تا). مفردات ألفاظ القرآن (محقق: صفوان‌عدنان داوودی). دار الشامیة.
  20. رافعی، مصطفی‌صادق. (۱۴۲۱ق). إعجاز القرآن والبلاغة النبویة. دار الکتب العلمیة.
  21. زرکشی، محمدبن‌بهادر. (۱۴۱۰ق). البرهان فی علوم القرآن. (محققان: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، و جمال حمدی ذهبی، و ابراهیم عبدالله کردی). دار المعرفة.
  22. سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌‌بکر. (۱۴۲۱ق). الإتقان فی علوم القرآن (محقق: فواز احمد زمرلی). دار الکتاب العربی.
  23. سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌‌بکر. (بی‌تا). الإقتراح فی علم أصول النحو. أدب الحوزة.
  24. سیالکوتی، عبدالحکیم. (۱۴۰۴ق). حاشیة السیالکوتى على کتاب المطوّل. منشورات الشریف الرضی.
  25. صنعانی، عبدالرزاق‌بن‌همام. (۱۴۱۱ق). تفسیر القرآن العزیز (محقق: عبدالمعطی امین قلعجی). دار المعرفة.
  26. طباطبایی، سید محمدحسین. (۱۴۱۷ق). المیزان فی تفسیر القرآن. دفتر انتشارات اسلامی.
  27. ‏‫عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. (۱۴۰۰ق). الفروق فی اللغة. دار الآفاق الجدیدة.
  28. فراء، یحیی‌بن‌زیاد. (۱۹۸۰م). معانی القرآن (محققان: محمدعلی نجار، و احمد یوسف نجاتی). الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  29. فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. (۱۴۱۵ق). القاموس المحیط. دار الکتب العلمیة.
  30. فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. (۱۴۱۶ق). بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز (محققان: محمدعلی نجار و عبدالعلیم طحاوی). وزارة الأوقاف جمهوریة مصر العربیة والمجلس الأعلی للشؤون الاسلامیة.
  31. فیومی، احمدبن‌محمد. (۱۴۱۴ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. مؤسسة دار الهجرة.
  32. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. (۱۴۰۳ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار‰ (مصححان و محققان: محمدباقر محمودی، و دیگران). دار احیاء التراث العربی.
  33. مدرس افغانی، محمدعلی. (۱۳۶۲ش). المدرس الأفضل فیما یرمز ویشار الیه فی المطول. دار الکتاب.
  34. مرتضی زبیدی، محمدبن‌محمد. (۱۴۱۴ق). تاج العروس من جواهر القاموس (محقق: علی شیری). دار الفکر.
  35. مصطفوی، حسن‌. (۱۴۳۰ق). التحقیق‌ فی کلما‌ت‌ القرآن‌ الکریم‌. دار الکتب‌ العلمیة.
  36. مطعنی، عبدالعظیم ابراهیم محمد. (۱۳۸۸ش). ویژگی‌های بلاغی بیان قرآنی (مترجم: سید حسین سیدی). سخن.
  37. مطلوب، احمد. (۲۰۰۰م). معجم المصطلحات البلاغیة وتطورها. مکتبة لبنان ناشرون.
  38. معرفت، محمدهادی. (۱۳۸۸ش). التمهید فی علوم القرآن. مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
  39. نصیبی، محمدبن‌طلحة. (۱۴۱۹ق). مطالب السؤول فی مناقب آل الرسولˆ (مصحح: عبدالعزیز طباطبایی). مؤسسة البلاغ.
  40. هاشمی خراسانی، حجت. (۱۳۷۰ش). مفصل (شرح مطول). حاذق.
  41. هاشمی، احمد. (۱۳۸۱ش). جواهرالبلاغة. مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 156
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,286


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب