اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,327
تعداد مقالات9,943
تعداد مشاهده مقاله2,976,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,675,007
موسوی, سید محسن, اتحاد, سیده فرناز. (1402). بررسی احتمال پیامبری حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق. مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), 245-268. doi: 10.22034/pke.2023.15422.1747
سید محسن موسوی; سیده فرناز اتحاد. "بررسی احتمال پیامبری حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 18, 1402, 245-268. doi: 10.22034/pke.2023.15422.1747
موسوی, سید محسن, اتحاد, سیده فرناز. (1402). 'بررسی احتمال پیامبری حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق', مطالعات فلسفی کلامی, 10(18), pp. 245-268. doi: 10.22034/pke.2023.15422.1747
موسوی, سید محسن, اتحاد, سیده فرناز. بررسی احتمال پیامبری حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 10(18): 245-268. doi: 10.22034/pke.2023.15422.1747

بررسی احتمال پیامبری حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق

پژوهشنامه کلام
دوره 10، شماره 18، شهریور 1402، صفحه 245-268    اصل مقاله (808.67 K)
نوع مقاله: مقاله علمی ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2023.15422.1747
نویسندگان
سید محسن موسوی* 1؛ سیده فرناز اتحاد2
1استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران
چکیده
داستان حیّ بن یقظان، توسط دانشمندان علوم اسلامی و بیشتر، عارفان و حکیمان مطرح شده است که برخی از معارف را بر آن استوار ساختند. قهرمان داستان، تنها از طریق تعقّل، قدم‌‌به‌‌قدم به اسرار عالم پی می‌برد و در نهایت آنچه را یافته با دین قومی دیگر هماهنگ می‌بیند. به‌خلاف عارفان و حکیمان، برخی از محدثّان و متکلّمان معتقدند چنانچه بر فرض، فردی بدون بهره­گیری از ارشاد و راهنمایی دیگران و در محیطی به دور از همه انسان­ها پرورش یابد، اگر بتواند خدا را با عقل و فطرت دریابد، چنین شخصی، حجّت خداست. آنچه در تمثیل مطرح می­گردد شخصی با این شرایط را حجّت باطن معرفی می­کند. در مقابل، شیخ صدوق نه تنها با اصل این تمثیل و افسانه موافق نیست، بلکه از بررسی آثاری که نزدیک به این مفهوم دارد، چنین برمی­آید که اگر چنین احتمالی با این مبانی مورد پذیرش قرار گیرد آن شخص هر که باشد حجّت ظاهری ـ‌یعنی پیامبر در ظاهرـ خواهد بود نه حجّت باطنی. پژوهشِ حاضر به شیوۀ توصیفی، تحلیلی به دنبال اثبات اعتقاد شیخ صدوق به وجود شخص خاص یا افسانۀ حیّ بن یقظان نیست، بلکه درصدد دستیابی به آن است که وی، چگونه و با چه مبنایی شخصیتی مانند حیّ بن یقظان را حجّت خدا و پیامبر می­داند. یافته­های پژوهش حکایت از آن دارد که مبنای خالی نبودن زمین از حجت خدا و نیز اعتبار روش عقلی در شناخت خداوند، احتمالِ حجّت خدا بودن با شرایطی همچون شرایط حیّ بن یقظان در اندیشۀ شیخ صدوق قابل اثبات و امری ممکن است.
کلیدواژه‌ها
حیّ بن یقظان؛ شیخ صدوق؛ حجّت خدا؛ روش عقلی
مراجع
قرآن کریم

  • ابراهیمی دینانی، غلامحسین(1379)، ماجراهای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: انتشارات طرح نو.
  • ابن ندیم، ابوالفرج(1417)، الفهرست، بیروت: دارالمعرفه.
  • ابن بابویه، محمد بن علی(1404)،عیون أخبار الرضاG، تحقیق: حسین اعلمی، بیروت: مؤسسّه اعلمی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1404)، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسّه نشر اسلامی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ (1395)، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی­اکبر غفاری، تهران: اسلامیه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ (1398)، التوحید(للصدوق)، تحقیق: هاشم حسینی، قم: جامعه مدرّسین.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ (1386)، علل الشرائع فی العلل و الاحکام و الاسباب، نجف: مکتبه حیدریه.
  • بحرانی، ابن میثم(1406)، قواعد المرام فی علم الکلام، قم: مکتبة آیت اللّه مرعشی نجفی.
  • جان­احمدی، فاطمه(1390)، «حمید الدین کرمانی و باز اندیشی تئوری امامت اسماعیلیه»، اندیشه نوین دینی، ش26.
  • حلّی، حسن بن یوسف(1430ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
  • شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413)، اوائل المقالات، قم: کنگره شیخ مفید.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1413)، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
  • صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم(1361)، تفسیر القرآن الکریم(صدرا)، قم: بیدار.
  • طالقانى، محمود(1362)،پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار.
  • طبرسی، فضل بن حسن(1390)، إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران: اسلامیه‏.
  • کراجکی، محمد بن علی(1410ق)، کنزالفوائد، قم: دارالذخائر
  • کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب،(1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • مازندرانی، محمد صالح(1382)،شرح الکافی- الأصول و الروضة(للمولى صالح المازندرانی)، تحقیق: ابوالحسن شعرانی، تهران: المکتبة الإسلامیة.
  • مجلسی، محمدباقر(1430)، بحارالانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  • محمودی، صادق(1388)، خاستگاه و جایگاه پیامبر، قم: دانشکده اصول الدین.
  • مکدرموت، مارتین(1363)، اندیشه­های کلامی شیخ مفید، ترجمه احمد آرام، تهران: دانشگاه تهران.
  • نجاشی، احمد بن علی(1365)، رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه‏.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 143
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 127


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب