اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,327
تعداد مقالات9,943
تعداد مشاهده مقاله2,976,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,675,007
چگینی, رسول, چگینی, محمد مهدی, میرعلی, محمد مهدی, شکری, فاطمه. (1402). گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی. مطالعات فلسفی کلامی, 10(19), 271-298. doi: 10.22034/pke.2023.16794.1786
رسول چگینی; محمد مهدی چگینی; محمد مهدی میرعلی; فاطمه شکری. "گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی". مطالعات فلسفی کلامی, 10, 19, 1402, 271-298. doi: 10.22034/pke.2023.16794.1786
چگینی, رسول, چگینی, محمد مهدی, میرعلی, محمد مهدی, شکری, فاطمه. (1402). 'گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی', مطالعات فلسفی کلامی, 10(19), pp. 271-298. doi: 10.22034/pke.2023.16794.1786
چگینی, رسول, چگینی, محمد مهدی, میرعلی, محمد مهدی, شکری, فاطمه. گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 10(19): 271-298. doi: 10.22034/pke.2023.16794.1786

گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی

پژوهشنامه کلام
مقاله 11، دوره 10، شماره 19، اسفند 1402، صفحه 271-298    اصل مقاله (824.74 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2023.16794.1786
نویسندگان
رسول چگینی* 1؛ محمد مهدی چگینی2؛ محمد مهدی میرعلی3؛ فاطمه شکری4
1دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم
2دکتری مدرسی معارف، استاد همکار جامعة المصطفی العالمیه، قم
3دانش‌آموخته سطح چهار فقه و اصول حوزه علمیه قم
4دانش‌پژوه سطح سه تفسیر قرآن حوزه جامعة الزهراء(س)، قم
چکیده
اصلی‌ترین معیار مذاهب اسلامی برای تکفیر، انکار ضروری دین است که به عنوان تکفیر صحیح شناخته می‌شود. در نقطه مقابل، تکفیر نادرست وجود دارد که هیچ‌یک از ضروریات دین، انکار نشده است، اما به جهت جهل به مذهب خود یا مذهب طرف مقابل و یا جعل مبنای غیراسلامی، اموری که کفر محسوب نمی‌شود، به عنوان کفر قلمداد گشته است. مهم‌ترین عناوین تکفیر نادرست را می‌توان دوازده مورد دانست که به دو قسم مطابق با مبنا و غیر مطابق با مبنا تقسیم می‌شود. تکفیرهای غیر مطابق با مبنا عبارت‌اند از: انکار خلافت خلفا، ارتداد و سبّ صحابه، قذف عایشه، تحریف قرآن، غلو در حق اهل‌بیت(ع)، علم غیب و عصمت ائمه(ع)، خائن‌انگاری فرشته وحی، بداء و رجعت. این عوامل، از مواردی هستند که تکفیر بر اساس آن، با مبنای اهل‌سنت سازگار نیست. بنابراین با معرفت افزایی و تعامل سازنده میان مذاهب اسلامی، امکان رفع این تکفیرها وجود دارد، اما تکفیر مسلمانان توسط وهابیت به جرم عبادت غیر خدا، مطابق مبنای آنان در شرک‌انگاری توحید مسلمانان است و راهی برای اصلاح آن جز دست‌شستن از مبانی این فرقه وجود ندارد. بر پایه این تقسیم، می‌توان وهابیت را فرقه تکفیری دانست که تکفیر مسلمانان، جزو مبانی اعتقادی آنان است.
کلیدواژه‌ها
تکفیر؛ ارتداد؛ ضروری دین؛ وهابیت؛ شرک
مراجع
  • ابن باز، عبدالعزیز بن عبدالله(1410)، نواقض الإسلام، المملکة العربیة السعودیة: وزارة الشؤون الإسلامیة.
  • ابن‌تیمیه حرانی، احمد بن عبدالحلیم(بی‌تا)، الصارم المسلول على شاتم الرسول، المملکة العربیة السعودیة: الحرس الوطنی السعودی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1406)(الف)، الصفدیة، مصر: مکتبة ابن تیمیة.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1416)، مجموع الفتاوى، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، مدینة نبویة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف،.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1406)(ب)، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق: محمد رشاد سالم، مکه: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
  • ابن حجر عسقلانى، احمد(1379ق)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دار المعرفة.
  • ابن رشد قرطبی، محمد بن احمد(1408)، البیان والتحصیل، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
  • ابن شهر آشوب، محمد بن علی(1369ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: بیدار.
  • ابن عابدین، محمد امین بن عمر(1412)، رد المحتار على الدر المختار، بیروت: دار الفکر، دوم.
  • ابن فارس قزوینی، احمد(1399ق)، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار الفکر.
  • ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر(1408)، البدایة والنهایة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • ابن نجار حنبلی، محمد بن احمد(1418)، شرح الکوکب المنیر، عربستان: مکتبة العبیکان.
  • ابن نجیم، زین الدین بن ابراهیم(بی‌تا)، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت: دار الکتاب الإسلامی.
  • ابن النَّقیب، أحمد بن لؤلؤ(1982م)، عمدة السالِک و عدة النَّاسک، قطر: الشؤون الدینیة.
  • استادی، رضا(1379)، روایات «فصل الخطاب نوری»، نشریه علوم حدیث، ش16، ص85-42.
  • اصفهانی، ابوالحسن(1380)، وسیلة النجات(مع تعالیق الإمام الخمینی9)، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى9.
  • امینی، عبدالحسین(1387ق)، الغدیر، بیروت: دارالتراث الاسلامیه.
  • انصاری سنیکی، زکریا بن محمد(بی‌تا)، أسنى المطالب فی شرح روض الطالب، بیروت: دار الکتاب الإسلامی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1422)، فتح الباقی بشرح ألفیة العراقی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • بحرانی، یوسف(1405)، الحدائق الناظرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • بخارى، محمد بن اسماعیل(1422)، صحیح البخاری، مصر: دارطوق النجاة.
  • برکات، احمد،(2014م)، التکفیر ضوابط الاسلام‌ و تطبیقات‌ المسلمین‌، بیروت: دار الأمیر.
  • بِرْماوی، محمد بن عبد الدائم(1433)، اللامع الصبیح بشرح الجامع الصحیح، سوریه: دار النوادر.
  • بعلی، علی بن عباس(بی‌تا)، المختصر فی أصول الفقه، مکة مکرمة: جامعة الملک عبد العزیز.
  • بقاعی، إبراهیم بن عمر(1428)، النکت الوفیة بما فی شرح الألفیة، بیروت: مکتبة الرشد ناشرون.
  • بَلاغی، محمد جواد(1420)، آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن، قم: ‌بنیاد بعثت‌.
  • بلخی، نظام الدین، و دیگران(1310ق)، الفتاوى الهندیة، بیروت: دار الفکر.
  • تفتازانی، مسعود بن عمر(1407)، شرح العقائد النسفیة، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
  • جندی، خلیل بن اسحاق(1426)، مختصر خلیل، قاهره: دار الحدیث.
  • حَجْوی فاسی، محمد بن حسن(1416)، الفکر السامی فی تاریخ الفقه الإسلامی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • حلی، حسن بن یوسف(1411)، رجال العلامة الحلی، نجف: دارالذخائر.
  • خادمی، محمد بن محمد(1348ق)، بریقة محمودیة فی شرح طریقة محمدیة وشریعة نبویة فی سیرة أحمدیة، مصر: مطبعة الحلبی.
  • خَلّال، احمد بن محمد(1410)، السنة، تحقیق: د. عطیة الزهرانی، ریاض: دار الرایة.
  • خلوتی، اسماعیل حقی بن مصطفى(بی‌تا)، روح البیان، بیروت: دار الفکر.
  • خمینی، سید روح الله(1421)، کتاب الطهاره، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى9.
  • خورمیزی، محمد رضا(1399)، گونه شناسی جریان تکفیر بر اساس خاستگاه سیاسی، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، س10، ش1، ص77-49.
  • خویی، سید ابوالقاسم(1418ق)، فقه الشیعه، قم: مؤسسه آفاق.
  • داماد افندی، عبد الرحمن بن محمد(بی‌تا)، مجمع الأنهر فی شرح ملتقى الأبحر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • دسوقی، محمد بن احمد(بی‌تا)، حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، بیروت: دار الفکر.
  • دُمیجی، عبدالله بن عمر(بی‌تا)، الإمامة العظمى عند أهل السنة والجماعة، ریاض: دار طیبه.
  • ذاکری، علی اکبر،(1389)، تکفیر در جهان اسلام، دو ماهنامه حوزه، ش 156.
  • رازی، محمد بن عمر(1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان الداودی، دمشق/ بیروت: دار القلم والدار الشامیة.
  • رجراجی، الحسین بن علی(1425)، رفع النقاب عن تنقیح الشهاب، ریاض: مکتبة الرشد.
  • رجبی، حسین(1388)، بررسی فتوای تکفیر در نگاه مذاهب اسلامی، تهران: مشعر.
  • رحمتی، محمد جواد(1395)، پژوهشی تطبیقی در مذاهب اسلامی، مشهد: سخن گستر.
  • رملی، احمد بن حمزه(1430)، فتح الرحمن بشرح زبد ابن رسلان، بیروت: دار المنهاج.
  • روحانی، علیرضا(1383ش)، ضروریات دین(۴)، فصلنامه فرهنگ جهاد، شماره ۳۷.
  • رویانی، عبد الواحد بن إسماعیل(2009م)، بحر المذهب، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • زُرقانی، عبدالباقی بن یوسف(1422)، شرح الزُّرقانی على مختصر خلیل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • زرکشی، محمد بن عبدالله(1414)، البحر المحیط فی أصول الفقه، قاهره: دار الکتبی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــ(1418)، تشنیف المسامع بجمع الجوامع لتاج الدین السبکی، مصر: مکتبة قرطبة.
  • سبحانی، جعفر(1386ش)، راهنمای حقیقت، تهران: مشعر.
  • ــــــــــــــ(بی‌تا)، ظاهرة الإفتراء علی الشیعة عبر التاریخ، تهران: مشعر.
  • ــــــــــــــ(1414)، مع الشیعة الامامیة فی عقایدهم، بیروت: دارالأضواء.
  • سبکی، علی بن عبد الکافی(بی‌تا)، فتاوى السبکی، بیروت: دار المعارف.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــ(1413)، قضاء الأرب فی أسئلة حلب، مکة مکرمة: المکتبة التجاریة.
  • شیرازی، ابراهیم بن علی(1424)، اللمع فی أصول الفقه، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • صافی، لطف الله(بی‌تا)، صوت الحق ودعوة الصدق،‌ قم: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیتD.
  • صدقی زهاوی، جمیل(1435)، الفجر الصادق‌ فی الرد علی منکی التوسل و الکرامات و الخوارق، استانبول، دار الشفقه.
  • صدوق، محمد بن علی(1414)، الإعتقادات، قم: کنگره شیخ مفید‌.
  • صَرْصَری، سلیمان بن عبد القوی(1407)، شرح مختصر الروضة، محقق: عبدالله بن عبد المحسن الترکی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • صعیدی عدوی، علی بن احمد(1414)، حاشیة العدوی على شرح کفایة الطالب الربانی، بیروت: دار الفکر.
  • طباطبایی یزدی، محمد کاظم(1417)، العروة الوثقی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: احیاء التراث العربی.
  • عطاءالله، محمد(2010م)، التکفیر؛ نشأته أهدافه ضوابطه، بیروت: دارالعلوم.
  • علاء الدین بخاری، عبد العزیز بن احمد(بی‌تا)، کشف الأسرار شرح أصول البزدوی، بیروت: دار الکتاب الإسلامی.
  • قادری، شاه فضل رسول(1979م)، سیف الجبر المسلول علی الاعداء‌، استانبول، بی‌نا.
  • قرافی، احمد بن ادریس(1416)(الف)، الإحکام فی تمییز الفتاوى عن الأحکام وتصرفات القاضی والإمام، بیروت: دار البشائر الإسلامیة.
  • ـــــــــــــــــــــــــ(1418)، أنوار البروق فی أنواء الفروق، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • ـــــــــــــــــــــــــ(1994م)، الذخیرة، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
  • ـــــــــــــــــــــــــ(1416)(ب)، نفائس الأصول فی شرح المحصول، مکة مکرمة: مکتبة نزار مصطفى الباز.
  • قرنی، عبدالله بن محمد(1413)، ضوابط التکفیر عند أهل السنة و الجماعة، بیروت: موسسه الرساله.
  • قسطلانی، احمد بن محمد(1323ق)، إرشاد الساری لشرح صحیح البخاری، مصر: مطبعة الکبرى الأمیریة.
  • کورانی، احمد بن اسماعیل(1429)، الدرر اللوامع فی شرح جمع الجوامع، مدینة منورة: الجامعة الإسلامیة.
  • مدنی شیرازی، سید‌علی‌خان(1983م)، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، بیروت: مؤسسةالوفاء.
  • مرتضی علم الهدی، علی بن الحسین(1325ق)، الامالی، قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
  • مرداوی، علی بن سلیمان(1421)، التحبیر شرح التحریر فی أصول الفقه، ریاض: مکتبة الرشد.
  • ـــــــــــــــــــــــــ(1434)، تحریر المنقول وتهذیب علم الأصول، قطر: وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة.
  • مَروَروذی، قاضی حسین(بی‌تا)، التعلیقة للقاضی حسین على مختصر المزنی، مکة مکرمة، مکتبة نزار مصطفى الباز.
  • مفید، محمد بن محمد(1414ق)، اوائل المقالات، بیروت: دار المفید.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، المقنعه، قم: ‌کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
  • مکی، محمد بن جمال الدین(1417)، الدروس الشرعیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • ملا علی القاری، علی بن محمد(1425)، شم العوارض فی ذم الروافض، المحقق: د. مجید الخلیفة، [بی‌جا]: مرکز الفرقان للدراسات الإسلامیة.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــ(1422)، مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، بیروت: دار الفکر.
  • میارة، محمد بن احمد(1429)، الدر الثمین والمورد المعین، قاهرة: دار الحدیث.
  • میرداماد، محمد باقر(1374)، نبراس الضیاء و تسواء السواء فی شرح باب البداء و إثبات جدوی الدعاء، قم: هجرت.
  • میلانی، علی(بی‌تا)، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف، قم: دار القرآن الکریم.
  • نجدی، سلیمان بن عبد الوهاب(1306ق)، فصل الخطاب من کتاب الله وحدیث الرسول وکلام العلماء فی مذهب ابن عبدالوهاب، تحقیق: لجنة من العلماء، الهند: مطبعة نخبة الأخبار بمبائی.
  • نجدی، محمد بن عبدالوهاب(بی‌تا)، رسالة فی الرد على الرافضة، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1418)، کشف الشبهات، المملکة العربیة السعودیة: وزارة الشؤون الإسلامیة.
  • نجدی مکی، محمد بن عبدالله(1416)، السحب الوابلة على ضرائح الحنابلة، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • نفراوی، احمد بن غانم(1415)، الفواکه الدوانی على رسالة ابن أبی زید القیروانی، بی‌جا، دار الفکر.
  • نیک‌زاد تهرانی، علی‌اکبر،(1389)، بازخوانی تکفیر و تکفیرگرایی در بین مسلمانان، قم: نوای قلم.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 215
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 120


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب