اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,417
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,344
شریعت‌نژاد کیاسری, عطیه, عالم زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. (1402). عرب‌گرایی در آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ). مطالعات فلسفی کلامی, 17(43), 109-128. doi: 10.22034/skh.2022.13820.1313
عطیه شریعت‌نژاد کیاسری; هادی عالم زاده; یونس فرهمند; معصومعلی پنجه. "عرب‌گرایی در آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ)". مطالعات فلسفی کلامی, 17, 43, 1402, 109-128. doi: 10.22034/skh.2022.13820.1313
شریعت‌نژاد کیاسری, عطیه, عالم زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. (1402). 'عرب‌گرایی در آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ)', مطالعات فلسفی کلامی, 17(43), pp. 109-128. doi: 10.22034/skh.2022.13820.1313
شریعت‌نژاد کیاسری, عطیه, عالم زاده, هادی, فرهمند, یونس, پنجه, معصومعلی. عرب‌گرایی در آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ). مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 17(43): 109-128. doi: 10.22034/skh.2022.13820.1313

عرب‌گرایی در آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی(د.245ﻫ)

مجله سخن تاریخ
مقاله 6، دوره 17، شماره 43، مهر 1402، صفحه 109-128    اصل مقاله (794.4 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2022.13820.1313
نویسندگان
عطیه شریعت‌نژاد کیاسری* 1؛ هادی عالم زاده2؛ یونس فرهمند3؛ معصومعلی پنجه4
1دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسندۀ مسئول)
3دانشیارگروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
ابن حبیب مورخ نیمهٔ نخست قرن سوم هجری گاه با گردآوری آثار دیگران در مجموعه‌ای واحد و گاه با تألیف تک‌نگاشت‌هایی نوآورانه آثاری در تاریخ عرب عصر جاهلی و سده‌های نخستین هجری پدید آورده است. تألیفات ابن حبیب به سبب احتوا بر انبوهی از مواد و مطالب در تاریخ فرهنگی و اجتماعی عرب، که غالبا نیز در منابع دیگر یافت نمی‌شود، درخور توجه‌اند و بررسی داده‌های وی برای شناخت مطابق با واقع از فضای فکری و فرهنگی عصر نخست عباسیان، ضرورت دارد. تحلیل آثار ابن حبیب به سبب ایجاز داده‌ها، به ویژه عرضۀ صرف نام شماری از افراد در موضوعات متنوع بسیار دشوار است؛ بدین روی این پژوهش برآن است که بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و روش تاریخی با روی‌کرد توصیفی ـ تحلیلی، با مقایسهٔ داده‌های ابن حبیب با تألیفات و تک‌نگاشت‌های مشایخ و مورخان هم‌عصرش دریابد که چرا ابن حبیب که خود در زمرهٔ موالی است در صدد برآمده تا آثاری با محوریت عرب در جاهلیت و اسلام تدوین نماید؟ یافته‌هاحاکی از آن است که ابن حبیب در پاسخ به مسائل مورد مناقشه در احکام عرفی و فقهی زمانه‌اش به تألیف چنین آثاری همت گماشته است؛ افزون بر این او از مطاعن شعوبیه و نیز نظرات مسیحیان در تشکیک عقاید مسلمانان غافل نبوده و در دفاع از منزلت عرب و مقابله با شبهات مسیحیان پیرامون اسلام، شواهدی از تاریخ و فرهنگ عرب در جاهلیت و صدر اسلام عرضه کرده است.
کلیدواژه‌ها
ابن حبیب بغدادی؛ عرب‌گرایی؛ شعوبیه؛ تاریخ عرب
مراجع
  1. آزاد، ابوالکلام (۱۳۸۰). کوروش‏کبیر (ذوالقرنین)، ترجمهٔ باستانی پاریزی، تهران، نشر علم.
  2. آذرنوش، آذرتاش (۱۳۷۴). «ابن حبیب»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  3. ابن رشد، احمد بن محمد (۱۴۱۵). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تحقیق: محمد صبحی حسن، قاهره، مکتبة ابن تیمیة.
  4. ابن حبیب، محمد بن حبیب (الف 1393). القاب الشُّعراء وَ مَن یُعرَف مِنهُم بِاُمِّه، نوادر المخطوطات، المجموعة الخامسة، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی.
  5. ـــــــــــــ (ب ۱۳۹۳). اَسماءُ المُغتالین مِنَ الاَشراف فِی الجاهلیة و الاِسلام، نوادر المخطوطات، المجموعة السادسة، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی.
  6. ـــــــــــــ (ج ۱۴۱۶ق). اُمَّهاتُ النَّبی، تحقیق: محمد خیر رمضان، بیروت، دار ابن حزم.
  7. ـــــــــــــ (د ۱۳۹۳).کُنَی الشُّعراءِ و اَلقابُهُم و یَلیه مَن نُسِبَ اِلی اُمِّه مِن الشُعراء، نوادر المخطوطات، المجموعة السابعة، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی.
  8. ـــــــــــــ (ه‍ ۱۳۶۱). المُحَبَّر، حیدر آباد الدکن: مطبعة جمیعة دائرة المعارف العثمانیة.
  9. ـــــــــــــ (و ۱۴۰۰). مُختَلِفُ القَبائِل و المُؤتَلِفُها، تحقیق: ابراهیم ابیاری، بیروت، دارالکتب الاسلامی.
  10. ـــــــــــــ (ز ۱۴۰۵). المُنَمَّق فی اَخبار القُریش، تحقیق: خورشید احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب.
  11. ـــــــــــــ (ح۱۳۷۰). مَن نُسِبَ اِلی اُمِّه مِن الشُعراء، تصحیح: عبدالسلام هارون، نوادر المخطوطات، المجموعة الاولی، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی.
  12. ابن قتیبه، ابومحمد عبدالله (۱۴۲۳). الشعر و الشعراء، تحقیق: احمد محمد شاکر، قاهره، دارالحدیث.
  13. ابن کلبی، محمد بن سائب (۱۹۷۷م). اَلمَثالِب، پاکستان، جامعة بنجاب.
  14. ابن منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا). لِسان العَرب، بیروت، دارالصادر.
  15. ابن ندیم، محمد بن ابی‌یعقوب (بی‌تا). الفهرست، بیروت، دارالمعرفة.
  16. ابوالطیب اللغوی، عبدالواحد بن علی (1430). مَراتِبُ النَّحویین، به­ کوشش: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، مکتبة العصریة.
  17. اشرفی، حسین (۱۳۹۶). «محرومیت دختر از ارث، بررسی تطبیقی مبانی مشروعیت امویان و عباسیان ( دورۀ اول)»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال هشتم، شماره ۳۷.
  18. امیدیان، زینب (۱۳۹۶). «شاخصه‌های هویت عربی در نظام فکری هشام کلبی برپایهٔ انساب‌نگاشته‌های وی (جمهرة النسب و نسب معد و یمن الکبیر)» مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهش‌نامهٔ انجمن ایرانی تاریخ، سال نهم، شماره سی و سوم.
  19. امین، احمد (۱۹۵۶م). ضحی الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی.
  20. بخاری، محمد بن اسماعیل (۱۴۲۳). صحیح البخاری، بیروت، دار ابن کثیر.
  21. جاحظ، عمرو بن بحر (الف1990). البُرصان وَ العُرجان وَالعُمیان وَ الحُولان وکتاب الهیثم بن عدی، تحقیق: عبدالسلام هارون، بیروت، دارالجیل.
  22. ـــــــــــــ (ب بی‌تا). البیان و التبیین، باب فی ذکر المعلمین، تحقیق: عبدالسلام هارون، ۲۴۸-۲۵۷.
  23. ـــــــــــــ (ج ٢٠٠٢). الرد علی النصاری، الرسائل الکلامیة ، شرح: علی ابوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۲۵۳-۲۸۹.
  24. ـــــــــــــ (د ٢٠٠٢). القیان، الرسائل الکلامیة، شرح: علی ابوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۶۱-۶۷.
  25. ـــــــــــــ (ه ‍٢٠٠٢). ذَمُّ اَخلاقِ الکُتّابِ، الرسائل السیاسیة، شرح: علی ابوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ٦٠٥- ٦١٩.
  26. ـــــــــــــ (و ٢٠٠٢). الحجاب، الرسائل السیاسیة، شرح: علی ابوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۵۶۵-۵۹۹.
  27. ـــــــــــــ (ز ۱۳۸۴). الحیوان، تحقیق: عبدالسلام هارون، دمشق، مصطفی البابی حلبی.
  28. جدعان، فهمی (۱۳۹۸). المحنة سیر جدالی دین‏داری و سیاست‏مداری در اسلام بر اساس منابع اهل سنت، ترجمهٔ محمدعلی عسگری، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  29. جعفریان، رسول (۱۳۹۳). منابع تاریخ اسلام، تهران، نشر علم.
  30. جواد، علی ( ۱۹۷۶). المفصّل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، بیروت، دارالملایین.
  31. حسن، ابراهیم، حسن (۱۳۷۶). تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، جاویدان.
  32. حموی، یاقوت (۱۹۹۳م). مُعجَمُ الاُدَباء اَو اِرشادُ الاریبِ اِلی مَعرِفة الادیب، به­ کوشش: احسان عباس، بیروت، دارالغرب الاسلامی.
  33. خوارزمی، محمد بن عباس (۱۳۸۴). الرسائل، تصحیح: محمد مهدی پورگل، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  34. روزنتال، فرانتس (۱۳۶۳). تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، ترجمهٔ اسدالله آزاد، مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
  35. زُبَیدی، محمد بن الحسن (۱۹۸۴م). طبقات النَّحویین و اللُّغَویین، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر، دارالمعارف.
  36. زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۶). تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیرکبیر.
  37. زیدان، جرجی (۱۳۹۴). تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، امیرکبیر.
  38. سجادی، صادق و هادی عالم‌زاده (۱۳۸۸). تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران، سمت.
  39. طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق: ابوصهیب کرمی، اردن، بیت الافکار الدولیة.
  40. قفطی، جمال‏الدین ابی‌الحسن علی بن یوسف (۱۴۰۶). اِنباه الرُّواة علی اَنبَاهِ النُّحَاة، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره،دارالفکر العربی.
  41. ممتحن، حسین‏علی (۱۳۵۴). نهضت شعوبیه جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  42. میمنی، عبدالعزیز (بی‌تا). مَن نُسِبَ الی اُمِّه مِن الشُّعَراء، تحقیق: السید محمد یوسف، بی‌جا.
  43. Abed el-Rahman Tayyara, »ibn Ḥabībs kitāb al-muḥabbar and its place in early Islamic Historical Writing«.
  44. Bray, Julia, )2003(,»lists and memory ibn qutayba and muhammad b. habib«,culture and memory in medival islam, london: the institute of ismaili studies.
  45. Lichtenstadter, Ilse)1939(, “Muhammad ibn habib and his kitab al-muhabbar” , Journal of the royal Asiatic Society of Great Britian and Irland, No.1,jan ,pp.1-27.
  46. Lichtenstadter, Ilse) 1993( , »Muhammad b.habīb»«encyclopedia of islam «, VII, Leiden: Brill.
  47. Rosental, Franz )1968( ,A History of muslim historiographyhistory, Leiden, E. J.Brill.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 97
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 57


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب