اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات121
تعداد شماره‌ها1,272
تعداد مقالات9,554
تعداد مشاهده مقاله2,770,511
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,536,380
عصاری, محمد جواد, صفری فروشانی, نعمت الله, عشایری منفرد, محمد. (1402). دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم در واقعه حکمیت با تأکید بر نهج البلاغه. مطالعات فلسفی کلامی, 17(43), 73-92. doi: 10.22034/skh.2023.16768.1450
محمد جواد عصاری; نعمت الله صفری فروشانی; محمد عشایری منفرد. "دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم در واقعه حکمیت با تأکید بر نهج البلاغه". مطالعات فلسفی کلامی, 17, 43, 1402, 73-92. doi: 10.22034/skh.2023.16768.1450
عصاری, محمد جواد, صفری فروشانی, نعمت الله, عشایری منفرد, محمد. (1402). 'دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم در واقعه حکمیت با تأکید بر نهج البلاغه', مطالعات فلسفی کلامی, 17(43), pp. 73-92. doi: 10.22034/skh.2023.16768.1450
عصاری, محمد جواد, صفری فروشانی, نعمت الله, عشایری منفرد, محمد. دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم در واقعه حکمیت با تأکید بر نهج البلاغه. مطالعات فلسفی کلامی, 1402; 17(43): 73-92. doi: 10.22034/skh.2023.16768.1450

دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم در واقعه حکمیت با تأکید بر نهج البلاغه

مجله سخن تاریخ
مقاله 4، دوره 17، شماره 43، مهر 1402، صفحه 73-92    اصل مقاله (588.53 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/skh.2023.16768.1450
نویسندگان
محمد جواد عصاری* 1؛ نعمت الله صفری فروشانی2؛ محمد عشایری منفرد1
1گروه علمی زبان و ادبیات عربی، مجتمع عالی زبان، ادبیات و فرهنگ‌شناسی، دانشگاه بین‌المللی المصطفی (ع)، قم، ایران
2گروه تاریخ اهل بیت، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران (nematollah_safariforushani@miu.ac.ir)
چکیده
یکی از مهمترین وقایع دوران حکومت امیرالمؤمنین (ع) واقعه حکمیت می باشد که در مقطع پایانی جنگ صفین مطرح شد و مدتی پس از آن به وقوع پیوست. شایسته است این واقعه با توجه به مؤلفه های مختلف تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد بررسی شخصیتهای تأثیر‏گذار از میان یاران آن حضرت از مهمترین آن مؤلفه‏ها می‏باشد. یکی از آن شخصیتها «عبد‏الله بن عباس» است. از جمله نکات قابل توجه درباره وی آنست که او در مرحله انتخاب حَکَمین، گزینه پیشنهادی امیرالمؤمنین (ع) به عنوان حَکَم (داور) می باشد. سؤال اصلی این مقاله، چرایی انتخاب این شخصیت از جانب آن حضرت می‏باشد. پاسخ به این سؤال با وجود برخی از ویژگیهایی که در نوع نگاه عبد الله بن عباس به حکومت‏‏داری امیرالمؤمنین × و برخی از اختلاف نظرهای وی با آن حضرت و همچنین شبهاتی مانند اتهام جانب‏داری امام و یا چگونگی جمع بین اعتماد امام و اخبار مربوط به خیانت او در بیت المال بصره در تحلیل واقعه حکمیت اهمیت ویژه‏ای دارد. این پژوهش با محوریت نهج‏البلاغه و با استفاده از منابع تاریخی به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. مدعای این پژوهش آنست که هیچ گونه جانب داری قبیلگی و مذموم در این انتخاب دخیل نبوده بلکه معیارهای منطقی و معقول در این گزینش نقش داشته است. ضمنا اخبار مربوط به بیت المال بصره بر فرض صحت، توجیه قابل قبولی دارد که خللی به درستی تصمیم امام وارد نمی کند. نتیجه این پژوهش آنست که با وجود برخی اختلاف نظرها بین ابن عباس و امیرالمؤمنین× با توجه به ویژگیهایی از قبیل بهره‏مندی وی از معارف قرآنی، جایگاه اجتماعی و قبیلگی، توانمندی در مناظره، صلابت و پایداری و امانتداری شایسته‏ترین فرد در میان یاران آن حضرت، عبد الله بن عباس بوده است.
کلیدواژه‌ها
امیرالمؤمنین علی؛ عبد الله بن عباس؛ واقعه حکمیت؛ انتخاب حَکَم؛ نهج البلاغه
مراجع
قرآن کریم

نهج‏البلاغه ؛ نسخۀ صبحی صالح و ترجمه دکتر آیتی.

  1. ابن ابی‏الحدید، عبدالحمید بن هبۀالله (بی‏تا). شرح نهج‏البلاغه، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی‏.
  2. ابن اثیر، علی بن محمد (1385ش). الکامل فی التاریخ‏، بیروت، دارالصادر.
  3. ابن أثیر، المبارک بن محمد (1390ق). جامع الأصول فی أحادیث الرسول، بیروت، مکتبة الحلوانی.
  4. ابن أعثم الکوفی، أحمد بن محمد (1411ق). الفتوح‏، بیروت، دار الأضواء.
  5. ابن حجر العسقلانى، أحمد بن علی (1415ق). الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة.
  6. ابن خیاط خلیفة بن خیاط العصفری (1415ق). تاریخ خلیفة بن خیاط، بیروت، دارالکتب العلمیة.
  7. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (1412ق). الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، بیروت، دارالجیل.
  8. ابن عبدربه، أحمد بن محمد (1407ق). العقد الفرید، بیروت، دار الکتب العلمیة.
  9. ابن ‌میثم، میثم بن علی بن میثم البحرانی(۱۴۰۴ق). شرح نهج‏البلاغة، تهران، نشر الکتاب.
  10. ابوالفرج الإصفهانی، علی بن الحسین، (1415ق). الأغانی، بیروت، دار إحیاء التراث.
  11. اسفراینی، عبدالقاهر بن طاهر (1411ق). الفرق بین الفرق، بیروت، المکتبة العصریة.
  12. اسماعیل بن عباد (صاحب بن عباد)، (1414ق). المحیط فی اللغة، بیروت، نشر عالم الکتب.
  13. امینی، عبدالحسین (1416ق). الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة.
  14. امینی، محمد‏هادی (1359ش). أعلام نهج‏البلاغة، تهران، مؤسسة نهج‏البلاغة.
  15. بلاذری، أحمد بن یحیی (1417ق)، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر.
  16. ثعلبی، احمد بن محمد (1422). الکشف و البیان (تفسیر ثعلبی)، بیروت، دار إحیاء التراث.
  17. جعفری، محمد مهدی (1380‏ش). پرتوی از نهج‏البلاغه، ترجمه محمود طالقانی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  18. حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (1411ق). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی.
  19. حموى، یاقوت بن عبدالله‏ (1995م). معجم البلدان، بیروت، دار الصادر.
  20. خوئی، ابوالقاسم (1372ش). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، نشر الثقافة الاسلامیة.
  21. دینوری، أحمد بن داود (1373ش). الأخبار الطوال، قم، منشورات الشریف الرضی.
  22. ذاکری، علی‏اکبر(1391ش). سیمای کارگزاران علی بن ابی‏طالب أمیرالمؤمنین‏‏‏‏‏(ع)، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
  23. شوشتری، محمدتقی (1376ش). بهج الصباغة فی شرح نهج‏البلاغة، تهران، دار أمیر کبیر للنشر.
  24. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1364ش). الملل و النحل، قم، منشورات الرضی.
  25. طبرسی، احمد بن علی (4122ق). الإحتجاج علی أهل اللجاج، قم، نشرالأسوه.
  26. طبری، محمد بن جریر (الف 1387ق). تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دار إحیاء التراث‏.
  27. ـــــــــــــ (ب 1415ق). المسترشد فی الامامة، قم، نشر کوشان‏پور.
  28. طوسی، محمد بن الحسن (الف1373ش). رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجامعة المدرسین.
  29. طوسی، محمد بن الحسن (ب1404ق). إختیار معرفة الرجال (المعروف برجال الکشی)، قم، بعثت.
  30. عاملی، جعفر مرتضی (1396ق). إبن عباس و أموال البصرة، قم، مطبعة الحکمة.
  31. قرطبی، عبدالله محد بن أحمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
  32. مبرد، ابوالعباس محمد بن یزید (1417ق). الکامل فی اللغة و الأدب، بیروت، دارالفکر العربی.
  33. مرتضوی، محمد و رحیم‏پور، مریم (1397ش). نقد تاریخی اختلاس ابن عباس با تأکید بر نهج‏البلاغه»، فصلنامه پژوهش‏های نهج‏البلاغه، سال 6، شماره 24.
  34. مفید، محمد بن محمد (شیخ مفید) (الف 1413ق). الجَمَل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم، کنگره شیخ مفید.
  35. ـــــــــــــ (ب 1413ق). الأمالی، قم، کنگره شیخ مفید.
  36. منقری، نصر بن مزاحم (1403ق). وقعة صفین‏، قم، مکتبة آیة الله المرعشى النجفى‏.
  37. موسوی الخرسان، محمدمهدی (1428ق). عبدالله بن عباس حَبر الأمة و ترجمان القرآن، العراق، مرکز الأبحاث العقائدیة.
  38. مهدوی‏راد، محمد علی و زرین کلاه، الهام و نیل‏ساز، نصرت و غروی نائینی، نهله (1398ش). تحلیل انتقادی روایات متعارض کشی در جرح و تعدیل ابن عباس، دو فصلنامه علمی پژوهشی حدیث پژوهی، سال 11، شماره 21.
  39. نویری، احمد بن عبدالوهاب (1423ق). نهایة الأرب فی فنون الأدب، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة.
  40. هاشمی خویی، حبیب الله بن محمد (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهج‏البلاغه، تهران، مکتبة الاسلامیة.
  41. یوسفى الغروى‏، محمد‏هادی (1417ق). موسوعة التاریخ الإسلامى، قم، مجمع الفکر الاسلامی‏.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 124
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 58


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب