فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,062
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,770
جمشیدی‌مهر, فردین. (1403). بازخوانی انتقادی دیدگاه ابن‌حزم در مسئله‌ی علیت فاعلی خداوند بر اساس مبانی صدرایی. مطالعات فلسفی کلامی, 11(20), 85-108. doi: 10.22034/pke.2024.17636.1831
فردین جمشیدی‌مهر. "بازخوانی انتقادی دیدگاه ابن‌حزم در مسئله‌ی علیت فاعلی خداوند بر اساس مبانی صدرایی". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 20, 1403, 85-108. doi: 10.22034/pke.2024.17636.1831
جمشیدی‌مهر, فردین. (1403). 'بازخوانی انتقادی دیدگاه ابن‌حزم در مسئله‌ی علیت فاعلی خداوند بر اساس مبانی صدرایی', مطالعات فلسفی کلامی, 11(20), pp. 85-108. doi: 10.22034/pke.2024.17636.1831
جمشیدی‌مهر, فردین. بازخوانی انتقادی دیدگاه ابن‌حزم در مسئله‌ی علیت فاعلی خداوند بر اساس مبانی صدرایی. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(20): 85-108. doi: 10.22034/pke.2024.17636.1831

بازخوانی انتقادی دیدگاه ابن‌حزم در مسئله‌ی علیت فاعلی خداوند بر اساس مبانی صدرایی

پژوهشنامه کلام
مقاله 9، دوره 11، شماره 20، مرداد 1403، صفحه 85-108    اصل مقاله (853.91 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2024.17636.1831
نویسنده
فردین جمشیدی‌مهر*
عضو هیأت علمی و استادیار گروه الهیات دانشکده علوم انسانی و تربیت بدنی دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.
چکیده
ابن‌­حزم متکلم سرشناسی است که توجه امروزه­ اندیشمندان مسلمان در جهان عرب به دیدگاه‌های او، بازخوانی تحلیلی دیدگاه‌های وی را ضروری می‌کند. او خداوند را علت عالم نمی­‌داند، زیرا از طرفی معتقد است که اسمای الهی توقیفی است و از طرف دیگر علیت خداوند را مستلزم امور محالی از قبیل سلب اراده از خداوند، محدودیت قدرت و فعل الهی، منفعل بودن حق تعالی، ازلی بودن عالم و وجود بالقوه عالم در ذات خداوند می­‌داند. ابن‌­حزم غالب آرای خود در این مسئله را در انتقادات خویش بر کندی – بدون اینکه شخص کندی موضوعیت داشته باشد - ابراز می­‌کند و ضمن تکفیر وی، اصل علیت را از خداوند نفی می­‌کند. در مقابل، ملاصدرا – که بر اساس مبانی او دیدگاه ابن­حزم مورد نقد قرار می­‌گیرد - نه تنها اسمای الهی را توقیفی نمی­‌داند، بلکه هر صفت کمالی و وجودی را بعد از اسقاط اضافات برای حق تعالی اثبات می­کند. مبانی فکری ملاصدرا دیدگاه‌های ابن­حزم را کاملاً انکار می­کند و علیت را موجب سلب اراده از خداوند یا محدودیت قدرت او نمی‌­داند. انفعال علت از معلول تنها در عالم مادی و آن هم از جهتی غیر از جهت اثرگذاری علت معقول است. این مقاله در جمع‌­آوری مطالب به شیوه­‌ی اسنادی و در پردازش داده­‌ها از شیوه­ی توصیفی و با تحلیل منطقی و عقلانی آن‌ها به نگارش درآمده است.
کلیدواژه‌ها
خداوند؛ علیت؛ ابن‌حزم؛ کندی؛ ملا صدرا
مراجع
  • ابراهیم، زکریا(1996)، ابن­حزم الأندلسی؛ مفکر الظاهری الموسوعی، قاهرة: الدار المصریة للتألیف و الترجمة.
  • ابن­حزم، علی بن احمد(2007)، رسائل ابن­­حزم الأندلسی، تحقیق: احسان عباس، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
  • ابن­حزم، علی بن احمد(1981-1980)، رسائل ابن­حزم الأندلسی، تحقیق: احسان عباس، بیروت: المؤسسة العربیة.
  • ابن­سینا، حسین بن عبدالله(1375)، الإشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
  • جمشیدی­مهر، فردین و سید مهدی رحمتی(1401)، «توقیفیت اسماء و صفات الهی در اندیشه­ی ابن­حزم قرطبی و ملاصدرا»، فلسفه و کلام اسلامی، س55، ش2.
  • سبزواری، مولی هادی بن مهدی(1379-1369)، شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق: آیت­الله حسن حسن­زاده آملی، تهران: نشر ناب.
  • سجادی، سیدجعفر(1373)، فرهنگ معارف اسلامی، چ3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • شهرزوری، شمس­الدّین محمد(1383)، رسائل الشجرة الإلهیّة فی علوم الحقایق الرّبانیّة، تصحیح و تحقیق از نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
  • شه­گلی، احمد و فردین جمشیدی‌مهر(1400)، «بازخوانی علت اعدادی و تبیین دلالت­های انسان­شناختی آن»، جستارهایی در فلسفه و کلام، س53، ش1.
  • شیخ اشراق، شهاب­الدّین یحیی سهروردی(1375)، مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، به تصحیح و مقدمه هانری کربن و سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه­ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین(1999)، الرسائل التوحیدیة، بیروت: النعمان.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــ(1386)، نهایة الحکمة، مصحح: غلامرضا فیاضی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی9.
  • طوسی، ابوجعفر محمد بن محمد(1375)، شرح الإشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
  • عباس، احسان(1981-1980)، مقدمه بر رسائل ابن­حزم الأندلسی، بیروت: المؤسسة العربیة.
  • فخررازی، ابوعبدالله محمد بن عمر(1404)، شرح الفخر الرازی علی الإشارات، قم: مکتبة آیة الله المرعشی
  • قطب­رازی، ابوعبدالله محمد بن محمد(1375)، المحاکمات بین شرحی الإشارات، قم: نشر البلاغة.
  • کندی، یعقوب بن اسحاق(بی­تا)، رسائل الکندی الفلسفیّة، تصحیح: محمد ابوزیده، چ2، قاهره: دار الفکر العربی.
  • مطهری، مرتضی(1389)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا.
  • ملا صدرا، صدرالدّین محمد شیرازی(بی­تا)، الحاشیة علی إلهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1981)، الحکمة المتعالیّة فی الأسفار العقلیّة الأربعة، چ3، بیروت: دار احیاء التراث.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1360)، الشواهد الرّبوبیة فی المناهج السّلوکیّة، مصحح: سیدجلال­الدّین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1354)، المبدأ و المعاد، مصحح: سیدجلال­الدّین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • میرداماد، محمدباقر استرآبادی(1367)، القبسات، به اهتمام دکتر مهدی محقق و سیدعلی موسوی بهبهانی و ایزوتسو و ابراهیم دیباجی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
  • نیشابوری، فخرالدّین الاسفراینی(1383)، شرح کتاب النجاة لابن‌سینا، مقدمه و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 122
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 60


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب