فهرست نشریات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات118
تعداد شماره‌ها1,255
تعداد مقالات9,395
تعداد مشاهده مقاله2,660,055
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,486,769
حسینی, سید حسن. (1403). بررسی و نقد دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجود شناسی صفات و رابطه صفات با ذات خداوند. مطالعات فلسفی کلامی, 11(20), 139-162. doi: 10.22034/pke.2024.17358.1815
سید حسن حسینی. "بررسی و نقد دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجود شناسی صفات و رابطه صفات با ذات خداوند". مطالعات فلسفی کلامی, 11, 20, 1403, 139-162. doi: 10.22034/pke.2024.17358.1815
حسینی, سید حسن. (1403). 'بررسی و نقد دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجود شناسی صفات و رابطه صفات با ذات خداوند', مطالعات فلسفی کلامی, 11(20), pp. 139-162. doi: 10.22034/pke.2024.17358.1815
حسینی, سید حسن. بررسی و نقد دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجود شناسی صفات و رابطه صفات با ذات خداوند. مطالعات فلسفی کلامی, 1403; 11(20): 139-162. doi: 10.22034/pke.2024.17358.1815

بررسی و نقد دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجود شناسی صفات و رابطه صفات با ذات خداوند

پژوهشنامه کلام
مقاله 7، دوره 11، شماره 20، مرداد 1403، صفحه 139-162    اصل مقاله (847.16 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/pke.2024.17358.1815
نویسنده
سید حسن حسینی*
استادیار گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
چکیده
وجودشناسی صفات خداوند و نحوه ارتباط صفات با ذات او، از جمله مباحث کهن در بحث‌های کلامی و اعتقادی و جزو مسائل بسیار مهم و اختلاف‌انگیز می‌باشد. از آنجا که قاضی الجبار معتزلی، از جمله شخصیت‌های صاحب‌نظر در این‌گونه مباحث محسوب می‌شود، پژوهش حاضر، به بررسی و نقد دیدگاه وی در این مسئله پرداخته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که گرچه قاضی عبدالجبار معتزلی در وجودشناسی صفات خدای متعال، از طریق قیاس شاهد به غایب، صفات کمالی خداوند را اثبات کرده، لیکن این قیاس، با نقدها و چالش‌های جدی مواجه می‌باشد، مهم‌ترین چالش آن است که، این قیاس، قیاس مع‌الفارق است. قاضی عبدالجبار گرچه در بحث ارتباط ذات خداوند با صفات او، هیچ گونه تمایزی میان ذات با صفات خداوند قائل نشده و صفات را اعتبارات ذهنی دانسته، که نه حقیقتی در ذات دارند، و نه هم متمایز از ذات‌اند، بلکه صفات را خود ذات دانسته، چالش مهم دیدگاه وی این است که طرح این دیدگاه از جانب وی، ناشی از ناتوانی او در تصور صحیح دیدگاه عینیت است، زیرا لازمه دیدگاه وی آن است که ما خداوند را موجودی ممکن و محدود فرض کنیم که فاقد صفات کمالی است، درحالی‌که خدای متعال واجد صفات کمالی است.
کلیدواژه‌ها
وجودشناسی صفات؛ رابطه صفات با ذات؛ نیابت و احوال؛ عینیت؛ قاضی عبدالجبار همدانی
مراجع
  • آمدی، سیف الدین،(۱۴۱۳)، غایة المرام فی علم الکلام، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • احمدوند، معروف علی،(1389)، رابطه ذات و صفات الهی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  • اسدآبادی، جمال الدین،(1423)، التعلیقات علی شرح العقاید العضدیه، قاهره: مکتبه الشروق الدولیه.
  • اشعری، علی بن اسماعیل،(۱۳۶۹)، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، تحقیق، محمد محی الدین عبدالحمید، قاهره: مکتبه النهضه المصریه.
  • اعتصامی، عبدالهادی،(۱۳۹۴)، «رابطه ذات با صفات از منظر معتزله»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات کلامی، ش۸، ص: 106-89.
  • ایجی، میر سید شریف،(۱۳۲۵)، شرح المواقف، قم: الشریف الرضی.
  • بغدادی، عبدالقاهر،(۱۳۴۶)، اصول‌الدین‌، استانبول‌، مطبعه الدوله.
  • ـــــــــــــــــــــ(۱۹۷۷)، الفرق‌ بین‌ الفرق‌، بیروت: دار الآفاق الجدیده.
  • تفتازانى، سعدالدین(۱۴۰۹)، شرح المقاصد، تحقیق/ تعلیق: عبدالحمن عمیره، قم: شریف الرضی.
  • جوادی آملی، عبدالله(۱۳۸۶)، رحیق مختوم، قم: نشر إسرا.
  • جوینی، عبدالملک،(۱۴۱۶)، الارشاد الی قواطع الادله فی الاعتقاد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • حلی، حسن بن یوسف،(۱۳۸۲)، کشف المراد، تقدیم و تعلیق، جعفر سبحانی، چ2، قم: مؤسسه الامام الصادقG.
  • خوارزمى، رکن الدین بن الملاحمى،(۱۳۸۶)، الفائق فی اصول الدین، تهران: مؤسسه پژوهشى حکمت و فلسفه ایران.
  • رازی، فخرالدین،(۱۴۰۷)، المطالب العالیه من العلم الإلهی، تحقیق: احمد حجازی الشفا، بیروت: دارالکتب العربی.
  • ساوی، عمربن سهلان،(۱۳۸۳)، البصائر النصیریه فی المنطق، تهران: انتشارات شمس تبریزی.
  • سبزواری، ملّا هادی(۱۳۶۰)، التعلیقات على الشواهد الربوبیه، تصحیح، سید جلال الدین آشتیانى، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
  • ــــــــــــــــــــــــ(۱۳۶۹)، شرح المنظومه، تحقیق: مسعود طالبى، تهران: نشر ناب.
  • سیوری، مقداد بن عبدالله،(۱۳۶۵)، النافع یوم الحشر، تحقیق: مهدى محقق‏، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى‏.
  • شریف المرتضى، علی بن الحسین(۱۳۸۱)، الملخص فی اصـول الدین، محقق، محمدرضا انصاری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • شهرستانی، محمدبن عبدالکریم(۱۳۶۴)، الملل والنحل، تحقیق محمد بدران ، قم: شریف الرضی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(۱۴۲۵)، نهایةة الاقدام فی علم الکلام، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • شیرازی، صدرالدین محمّد بن ابراهیم(۱۹۸۱)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(۱۳۶۰)، الشّواهد الربوبیه فی المناهج السّلوکیه، تحقیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(۱۳۸۳)، شرح اصول کافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • شیرازی، قطب الدین(۱۳۸۳)، شرح حکمه الاشراق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • طباطبایی، سید محمد حسین(بی تا)، بدایه الحکمه، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
  • ــــــــــــــــــــــــــ(۱۳۶۲)، نهایه الحکمه، تحقیق: عباسعلی زارعی، قم: مؤسسه النّشر الإسلامی.
  • طوسی، نصیرالدین محمدبن محمد(۱۳۶۱)، اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • طوسی، محمدبن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • مظفر، محمد حسن،(۱۴۲۲)، دلائل الصدق لنهج الحق، قم: مؤسسه آل البیتD.
  • معروف حسنی، هاشم(بی تا)، الشیعه بین الاشاعره و المعتزله، بیروت: دارالقلم.
  • مفید، محمد بن محمدبن نعمان(۱۴۱۳)، اوئل المقالات، قم: انتشارات کنگره شیخ مفید.
  • همدانی، ابوالحسن عبدالجبار بن احمد(۱۹۷۲)، فرق و طبقات المعتزله، تحقیق و تعلیق: علی سامی النشار، عصام الدین محمد علی، [بی‌جا]: دارالمطبوعات الجامعیه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(۱۴۲۲)، شرح الاصول الخمسه، تصحیح: سمیر مصطفی رباب، تعلیق: احمدبن حسین بن ابی هاشم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تحقیق: محمود محمد الخضیری، بی جا، دارالمصریه للتألیف والترجمه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، المجموع فی المحیط بالتکلیف، تصحیح: الاب جین یوسف هو بن الیسوعی، بیروت: المطبعه الکاثولیکیه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 114
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 75


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب